واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 286
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
يكي از چندين درجه ي مهارت در مطالعه ، كه معمولاً در ارتباط با يك درجه ي خاص آكادميك ( مثلاً ، كلاس سوم ) يا مرحله ي پيشرفت مطالعاتي تعريف مي شود ، و هم در مورد خواننده و هم ماده ي خواندني صدق مي كند . عواملي كه سطح خواندن را تعيين مي كنند عبارت اند از : واژگان ، ساختار جمله ، طول متن ، و دشواري محتوا .
سياهه اي از منابع پيشنهادي ( كتاب ، مقاله ، پايگاه ، وب ، . . . ) درباره ي يك مقوله ، كه معمولاً توسط يك مدرس يا كتابدار كه داراي علاقه يا تخصص در يك موضوع مي باشد ، براي توزيع در بين دانش آموزان/ دانشجوياني كه براي يك درس ثبت نام كرده اند تهيه مي گردد ، يا در نمارف ، كيوسك ، يا تابلو اعلانات كتابخانه قرار داده مي شود ( اما به اندازه ي كتابنگاشت پژوهشي ، جامع يا دانشورانه نيست ) . مقايسه كنيد با : pathfinder research guide
هر چيزي كه بشود خواند ، از مطالب چاپ شده بر پشت يك قوطي مواد غذايي تا يك رساله ي فلسفي . لازم نيست كه ماده ي خواندني ، بر روي كاغذ نوشته يا چاپ شده باشد؛ فقط بايد متني باشد ( مثل گزارش خبري منتشرشده برروي يك پايگاه وب ) . انتخاب ماده ي خواندني منعكس كننده ي علائق ، ذائقه ها ، تحصيلات ، و تجربه ي شخصي است . نيز نگاه كنيد به : reader's advisory reading preference
سليقه ي خواننده در انتخاب مطلب خواندني ، مثل قالب بندي ( كتاب ، مجله ، كارتون كتاب ، . . . ) ، ژانر ( داستان يا غيرداستان ) ، و موضوع ( شرح حال ، جنايي ، سفرنامه ، . . . ) . گرچه با افزايش سن شخص ، ترجيحات مطالعاتي وي نيز اغلب تغيير مي كنند ، بررسي ها نشان داده اند كه اين ترجيحات در بعضي از افراد به طور قابل توجهي ثابت مي مانند . ناشران براي بررسي انتخاب هاي مشتريان در خريد مواد خواندني ، از پژوهش پيمايشي استفاده مي كنند . « ناشران مقامي » ممكن است به مشترياني كه سلائق خاصي دارند وابسته باشند . در كتابخانه هاي عمومي ، كتابداران باتجربه ي « خدمات عمومي » ( كه از عادت هاي مطالعاتي مراجعان هميشگي آگاهي يافته اند ) ممكن است مطابق با ترجيحاتي كه از افراد خاص در ذهن دارند ، مواد جديدي را سفارش دهند .
اتاقي با طراحي خاص در يك كتابخانه ( معمولاً مجهز به صندلي هاي راحت ، ميزهاي مطالعه ، و چراغ هاي مطالعه ) كه شخص مي تواند بدون مزاحمت ديگران ، با آرامش مطالعه كند و كتاب بخواند . اتاق هاي مطالعه ممكن است حاوي برخي مواد كتابخانه اي ( مثل كتاب هاي مرجع ) نيز باشند . بعضي از كتابخانه ها اتاق هاي مطالعه را سيم كشي كرده اند تا به مراجعاني كه از رايانه ي كيفي استفاده مي كنند و نياز به دسترسي اينترنتي دارند كمك كنند . اتاق هاي مطالعه در كتابخانه هاي بسيار بزرگ ، اغلب به طرز زيبايي طراحي و تجهيز شده اند .
فايل متني كوچكي كه حاوي دستورهاي مهمي درباره ي چگونگي استفاده از يك برنامه ي رايانه اي ، يا اطلاعاتي درباره ي پيشرفت هاي جديدي است كه براي كاربر سامانه ي نرم افزاري اهميت دارند ، و ممكن است در مستندات چاپي گنجانده نشده باشد . براي اجتناب از ويروس هاي رايانه اي ، در هنگام بازكردن فايل هاي بايدخوان كه به عنوان پيوست ، با نامه ي الكترونيكي ارسال شده اند ، بايد احتياط كرد .
سؤالي مرجع كه كتابدار مرجع مي تواند در عرض يك يا دو دقيقه با ارائه ي يك نكته يا قطعه ي اطلاعاتي كه در يك منبع يافته مي شود ، پاسخ آن را بدهد . اين نوع سؤال گاهي يك اقدام آغازين و اوليه است كه به جستجوي جامع تر تبديل مي شود . به مواد مرجعي ( مانند « بوكس اين پرينت » ، دايره المعارف انجمن ها ، چكيده هاي آماري ، سالنماهاي جهان ، فهرست راهنماي شهرها ، « فهرست راهنماي ادواري هاي اولريخ » ، . . . ) كه اغلب براي پاسخ دادن به چنين پرسش هايي مورد استفاده قرار مي گيرند و به منظور سهولت مراجعه ، در بخش جداگانه اي نزديك ميز امانت ( و نه در بخش مرجع ) قفسه چيني مي شوند نيز اطلاق مي شود . براي هدايت كاربران به مكان صحيح منابع در مخزن مرجع از ماكت و مدل هاي قفسه اي استفاده مي شود . بعضي از كتابخانه از طريق صفحات وب خود ، منابع مرجع فوري درونخطي را نيز ارائه مي كنند . تصميم به انتخاب اين دسته از منابع معمولاً توسط كتابداران « خدمات عمومي » كه در بخش امانت كار مي كنند و بر مبناي اتفاق نظري كه در طول زمان ايجاد مي شود ، صورت مي گيرد .
آنچه بلافاصله ، و در زمان حاضر اتفاق مي افتد . فرايند ، عمليات ، يا روند الكترونيكي كه آن قدر سريع رخ مي دهد كه به صورت همزمان ، به فرآيندي كه در همان لحظه در حال رخ دادن است ، واكنش نشان مي دهد يا بر آن اثر مي گذارد . متضاد با : asynchronous
اشياي سه بعدي از زندگي واقعي مثل مصنوعات ، نمونه ها ، پيش نمونه ها ، و اشيايي كه بطور طبيعي پديد مي آيند ، و گاهي براي استفاده در آموزش كلاسي ، توسط كتابخانه ها خريداري يا به امانت گرفته مي شوند . به موجب « قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » ، در توصيف كتابنگاشتي و پس از عنوان معمول ، اين واژه در داخل راست كمانك ها [واقع نما] به عنوان « تعيين عام نوع ماده » اضافه مي شود . مقايسه كنيد با : replica
اين واژه ، كه در اصل در ساخت كاغذ به كار مي رفت ، به واحدي از اندازه گيري اطلاق مي شد كه از 20 بسته كاغذ 25 برگي يا 480 ورق كاغذ دست ساز تشكيل مي گرديد؛ اما تعداد ورق هاي يك بند كاغذ ، نهايتاً در 500 ورق كاغذ ماشيني ، استاندارد شده است . اخيراً كاغذسازهاي اروپايي 1000 ورق را به عنوان تعداد استاندارد پذيرفته اند .
كتابي كه ( معمولاً چون شيرازه اش ترك خورده يا لولاهايش ضعيف شده اند ) شيرازه اي نو به آن داده شود و لولاهايش را مرمت كنند . « تجديد عطف » مثل صحافي مجدد ، جامع نيست؛ چرا كه بعضي از مواد صحافي اصلي ( معمولاً صفحات جلد ) حفظ مي شوند . نيز نگاه كنيد به : backstrip
مرمت كامل كتابي كه فرسودگي زياد ، مانع از اصلاح يا ترميم جزئي آن مي شود ، و معمولاً مستلزم برداشتن روكش يا جلد ، دوخت مجدد جزوُك ها ، و چسباندن جلد جديد است . مراحل لازم براي آماده سازي كتاب براي صحافي مجدد با نام « ازهم واكندن » شناخته مي شوند . كتابخانه هاي بسيار بزرگ براي انجام صحافي مجدد به صورت درون سازماني مجهز شده اند؛ اما كتابخانه هاي كوچك تر بايد به خدمات يك صحـّاف انتفاعي تكيه كنند . مقايسه كنيد با : recased recover نيز نگاه كنيد به : covers bound in
واداشتن سيستم عاملِ رايانه به اجراي مجدد فايل هاي آن ( معمولاً از طريق انتخاب گزينه ي Restart يا Reset ، يا يا فشاردادن همزمان دكمه هاي Ctrl+Alt+Del بر روي صفحه كليد ) . اين شيوه گاهي اوقات در « رفعِ گير » رايانه ( پس از آن كه در حين پردازش ، ناگهان قفل كرده ) مؤثر است . اگر اين شيوه كمكي نكرد ، كاربر مي تواند سيستم را « بوت سرد » كند؛ اما بايد توجه داشت كه خاموش كردن دستگاه به ازدست رفتن داده هاي ذخيره نشده منجر خواهد گرديد . مترادف با : warm boot نيز نگاه كنيد به : boot
نوعي معما كه در آن ، كلمات خاصي از جمله جاي خود را به تصوير اشيايي مي دهند كه نام آن ها نشان دهنده ي معنا يا صداي كلماتي است كه بازنمايي شان مي كنند؛ مثلاً تصويري از رختخواب براي تداعي « خواب » ، يا تصوير چشم براي تداعي ضمير « من » .
درخواست كتابخانه از يكي از امانت گيرندگانش مبني بر برگرداندن فقره ي به امانت گرفته شده قبل از موعد مقرر . در كتابخانه هاي آكادميك ، زماني كه يك مْدرس مي خواهد فقره اي را در قسمت رزرو قرار دهد ، اين امر گهگاهي اتفاق مي افتد . در بازيابي اطلاعات ، ميزاني است براي اندازه گيري اثربخشي كاوش كه به صورت نسبت « تعداد ركوردها يا اسناد باربطي كه در پاسخ به پرس وجو بازيابي شده اند » به « تعداد كل اسناد يا ركوردهاي باربط كه در داده پايگاه موجودند » بيان مي شود؛ مثلاً در داده پايگاهي كه حاوي 100 ركورد مرتبط با مقوله ي « تاريخ كتاب » است ، كاوشي كه از 50 ركورد بازيابي شده اش ، 25 ركورد به مقوله ربط داشته باشند ، ضريب « جامعيت » 25 درصد است ( 25 : 100 ) . يكي از دشواري هاي اصلي در استفاده از جامعيت به عنوان معيار سنجش اثربخشي كاوش ، اين است كه تعيين تعداد كل ركوردهاي باربط ( جز در داده پايگاه هاي كوچك ) تقريباً ناممكن خواهد بود . مقايسه كنيد با : precision
recased
مقايسه كنيد با : rebinding همچنين ، برگرداندن چيزي كه گم شده بوده؛ مثلاً آن دسته از مواد كتابخانه اي كه گفته مي شود سرقت شده يا توسط امانت گيرنده از كتابخانه خارج گرديده و گم شده اند ( در اين موارد بسته به شرايط ، ممكن است مبالغي از امانت گيرنده دريافت شود . ) نيز نگاه كنيد به : replevin
كتابي كه از جلد و روكش اش جدا شده يا از آن بيرون افتاده و دوباره به آن چسبانده شده - فرايندي كه معمولاً مستلزم استفاده از « آستر بدرقه » هاي جديد است ، اما به دوخت مجدد نيازي ندارد . مقايسه كنيد با : recover rebinding
فرايند انجام بازنگري هاي اساسي در ركوردهاي كتابنگاشتيِ مربوط به فقره هايي كه قبلاً فهرستنويسي شده اند ، كه معمولاً در واكنش به تغييرات در خط مشي ها و نيازهاي كتابحانه انجام مي شود؛ مثلاً افزودن « شرح محتوا » در ركوردهايي كه جْنگ ها و ديگر آثار گردآوري شده را بازنمايي مي كنند . مقايسه كنيد با : reclassification
در فراهم آوري عبارت است از آماده سازي اوليه ي فقره اي كه توسط ناشر ، كارگزار ، يا فروشنده براي كتابخانه ارسال شده؛ ازجمله تأييد اين كه فقره ي ارسالي ( با تمام اجزاي مربوط به آن ) به درستي ارسال شده ، فرستادن « استعلام قيمت » به دفتر حسابداري به منظور پرداخت ، و روزآمدكردن « ركورد سفارشات » ( معمولاً با استفاده از تاريخ دريافت ، تعداد قسمت هاي دريافت شده ، و اشاره به اين كه فقره ي مذكور براي مرحله ي بعدي آماده سازي ، به كجا فرستاده شده ) .
بازنگري متن يك اثر ( اغلب اثر ادبي كلاسيك ) بر مبناي بررسي انتقادي متون قديمي تر و منابع موثق ، كه معمولاً فقط در صورتي مورد قبول محققان قرار مي گيرد كه درباره ي اعتبار شواهد ، نوعي اجماع در بين آنان حاصل آيد . مقايسه كنيد با : redaction نيز نگاه كنيد به : textus receptus
recently returned
كًدي كه در فهرست هاي درونخطي و سامانه هاي گردش كتاب مورد استفاده قرار مي گيرد تا وضعيت گردشِ فقره اي را نشان دهد كه توسط يك امانت گيرنده به تازگي برگشت داده شده و چون مدت زيادي از بازگشت آن نگذشته ، ممكن است هنوز در قفسه ي دريافتي ها ، يا در فرايند قفسه چيني مجدد باشد . اين كد موقت به كاركنان امكان مي دهد اگر نتوانستند از طريق شماره ي راهنما ، فقره را در مخزن مكانيابي كنند ، آن را ردگيري نمايند .
recessed monitor
نگاه كنيد به : monitor
recipe book
نگاه كنيد به : cookbook
تفاهم دوجانبه بين كتابخانه ها ، معمولاً درباره ي مبلغ قابل محاسبه در امانت دهي از طريق امانت بين كتابخانه اي ، كه نوعاً اين گونه است : « اگر شما از ما پول نگيريد ، ما هم از شما پول نمي گيريم . »
امتيازات امانت كه كتابخانه هاي همكار و مستقل ، گاهي با قيمت قابل قبول به اعضاي يكديگر اعطا مي كنند .
بازنگري شماره هاي راهنمايي كه به فقره هاي منتخب اختصاص داده شده ، به منظور يكدست كردن هر چه بيش تر رابطه ي اين فقره هاي منتخب با ديگر فقره هاي يك مجموعه؛ مثلاً عيان كردن پيوند دو رده كه از نظر موضوع بسيار به هم شبيه هستند . به تبديل يك مجموعه ( يا قسمتي از يك مجموعه ) كه در اصل تحت يك نظام رده بندي فهرستنويسي شده ، به نظام ديگر ( مثلاً از « رده بندي دهدهي ديويي » به « رده بندي كتابخانه ي كنگره » ، يا بالعكس ) نيز اطلاق مي شود .
روش ها و روندهاي مورد استفاده در ايجاد ، مرتب كردن ، و نگهداري ركوردهاي مربوط به فعاليت هاي يك نهاد يا فرد - معمولاً با يك ترتيب نظام مند ( الفبايي ، زماني ، مقوله اي ، كاركردي ، . . . ) - كه ممكن است براي افراد بيروني كه با اين نظام ، آشنا نيستند ، منحصربه فرد به نظر بيايد . نيز نگاه كنيد به : original order
recon
نگاه كنيد به : retrospective conversion
تغيير ساختاربندي داده ها در يك سامانه ي رايانه اي .
گزارش چيزي كه معمولاً به عنوان وسيله اي براي مستندسازي رخداده ها و بنا به مقاصد تاريخي يا حقوقي ، به صورت مكتوب درآمده . همچنين ، عبارت است از تهيه ي چنين گزارشي . در معناي خاص تر ، سندي رسمي است كه در آن ، محتوا در يك مجموعه ي نامگذاري شده از عناصر داده اي استانداردشده ( كه با آن ها به عنوان يك كل واحد برخورد مي شود ) ارائه مي گردد ( مثل گواهينامه ، سند ، اجاره نامه ، . . . ) . در آرشيو ، سندي است كه توسط يك مؤسسه ، سازمان يا شخص ، در تراكنش هاي كار شخصي يا رسمي ( يا در ايفاي يك الزام حقوقي ) ايجاد يا دريافت و در نهايت ، نگهداري شده است . نيز نگاه كنيد به : bibliographic record catalog record در رايانش ، به مجموعه اي از فيلدهاي داده اي مرتبط كه به عنوان موجوديتي واحد ، سازماندهي و دسترس پذير شده ، اطلاق مي شود ( يك فايل داده اي ماشين خوان ، مجموعه اي از چنين ركوردهايي است ) . همچنين ، استفاده از وسيله ي ضبط صدا براي گرفتن و ذخيره ي سيگنال هاي صوتي به منظور پخش . به هر گونه مضبوط صوتي كه بر روي صفحه ي وينيلي ( مثل صفحه ي گرامافون ) ايجاد شود نيز اطلاق مي گردد .