واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 111
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
خلاصه يا مختصر فشرده اي كه فكر ( ها ) يا ايده ( ها ) ي اصلي بيان شده در اثري طولاني تر را ضبط مي نمايد ، و بخشي از لحن و روح اثر اصلي را حفظ مي كند . نيز نگاه كنيد به : PREserved Context Indexing System ( PRECIS )
توصيف مكتوب و فشرده اي از پيرنگ يك اثر داستاني بلند ( رمان ، نمايش ، اپرا ، شعر حماسي ، . . . ) كه يك نظر اجمالي سريع و سامان مند از كل اثر به دست مي دهد و معمولاً به وسيله ي شخصي غير از پديدآورنده تهيه مي شود . به عنوان يك قاعده ي عام ، كتابخانه هاي آكادميك آثار مرجعي را كه اختصاصاً به ارائه ي كوتهواره مي پردازند خريداري نمي كنند ، زيرا براي خودداري از انجام تكاليف خواندني ، به آساني توسط دانشجويان مورد استفاده قرار مي گيرند . مترادف با : plot summary مقايسه كنيد با : abstract summary
مجله ي تخصصي كه گزارش هاي مختصر از يافته هاي پژوهشي و چكيده ي مقالاتي را به چاپ مي رساند كه متن كامل آن ( معمولاً از يك داده بانك يا در ويراست ريزنمودي ) قابل دستيابي است .
نمايش كوتاه شده ي يك ركورد كتابشناختي از يك داده پايگاه يا فهرست درونخطي كه عناصر داده اي موجود در برخي از فيلدها و زيرفيلد هاي كم اهميت تر آن حذف شده اند - بر خلاف ركورد كامل كه توصيف كتابشناختي كاملي از فقره ي مورد نظر ارائه مي دهد . در اكثر فهرست ها و داده پايگاه هاي كتابشناختي ، نتايج كاوش را مي توان با هر دو قالب ( خلاصه و كامل ) نمايش داد .
طبق دستورالعمل پارلماني ، گزارش مكتوبي كه با رعايت ترتيب زماني ، از كاري ( مثل جلسه ي هيئت علمي يا كاركنان كتابخانه كه در يك نشست رسمي انجام شده ) تهيه مي شود و معمولاً با استفاده از يادداشت هايي كه توسط دبير انتصابي يا انتخابي ( يا ديگر عضو مشخص شده ) برداشته شده ، نوشته مي شود تا براي اصلاح و تأييد ديگر شركت كنندگان ، تا قبل از جلسه ي بعدي در بين آنان توزيع شود . صورتجلسات نشست هاي مهم ممكن است به عنوان پيشينه ، آرشيو شوند .
ركورد منتشرشده ي يك كنفرانس ، كنگره ، سمپوزيوم ، يا نشست ديگري كه توسط يك جامعه يا انجمن برگزار شده ، و معمولاً ( اما نه لزوماً ) چكيده يا گزارش مقالات ارائه شده توسط شركت كنندگان را شامل مي شود . اگر كل متن مقالات ارائه شده را در اين ركورد درج كنند ، نتيجه « مجموعه مقالات كنفرانس » ناميده مي شود . خلاصه ي مذاكرات كنفرانس ها به صورت جهاني در « proceedingsFirst » ( داده پايگاهي درونخطي كه در « فست سرچ » قابل دستيابي است ) نمايه مي شوند . كوته نوشت : proc . مترادف با : conference proceedings نيز نگاه كنيد به : memoir
اصطلاح معمول ، به معناي " خلاف جهت طبيعي " كه در اصل در صنعت چاپ براي اشاره به كاغذ هاي ماشين ساخته اي به كار مي رود كه در جهت خلاف الياف آن ها ، تاخورده اند . در توليد كتاب ، ورق ها طوري چاپ مي شوند كه جهت الياف آن ها از بالا به پايين صفحه باشد تا پس از صحافي ، خم كردن آن ها در طول كتاب ، ممكن باشد . اگر كاغذ در جهت موافق الياف آن تا بخورد ، به خوبي و آساني در امتداد خميدگي پاره مي شود ، و اگر خلاف جهت تا بخورد ، پس از پاره شدن ، لبه ي ناصاف و ناهمواري بر جا مي ماند .
ماده اي گياهي كه براي استفاده در ساخت كاغذ ، با استفاده از وسيله اي مكانيكي و/ يا شيميايي به توده ي اليافي مايع تبديل شده است . بيش تر اين خميرها از چوب ساخته مي شوند ، اما كاغذ بادوام معمولاً حاوي درصدي از پنبه و/ يا پارچه ي كتاني است . « خميرچوب شيميايي » ( Chemical wood pulp ) در روند توليد ، به منظور حذف ليگنين ( ماده اي اسيدي كه موجب فاسدشدن برگ ها و صحافي كتاب در طول زمان مي گردد ) فرآوري مي شود . « كاغذ چوب مكانيكي » ( mechanical wood paper ) به عمل نيامده ، براي ساخت كاغذهاي كم كيفيت كه دوام در آن ها اهميتي ندارد ( مثل كاغذ روزنامه ) به كار مي رود . نيز نگاه كنيد به : fiber content
در چاپ ، نويسه اي به شكل يك خط عمودي كه دوبار ، در بالا و پايين نقطه ي مياني ، قطع شده ، و به دنبال استفاده از « ستارك » و « نشان خنجر » ، به عنوان علامت ارجاع سوم به كار برده مي شود . نام ديگر : double obelisk diesis
متن يا چاپي كه چشم انسان بتواند به آساني بخواند يا رمزگشايي كند . متضاد : illegible خوانايي نكته ي مهمي در طراحي مطالب چاپي است . مقايسه كنيد با : readable
تأثير بصري كلي كه از ظاهر فيزيكي يك متن نوشته شده يا چاپي حاصل مي شود و به اندازه ، شكل ، و پر رنگي نويسه ها ، فاصله ي آن ها از يكديگر ، طول سطرها ، و مقدار فاصله گذاري بين كلمات و بين سطرها بستگي دارد . عوامل ديگري كه خوانايي را تعيين مي كنند عبارت اند از رنگ و روكش كاغذ ، تصويرهاي موجود ، و مهارت و تجربه ي خواننده . در چاپ ، خوانايي متن با سيزده كلمه در هر خط و نه بيش تر ، فونت مناسب ( 9 تا 12 نقطه ) ، حاشيه هايي با پهنا و توازن كافي ، وضوح قلم ، غلظت جوهر ، و روكش كاغذ كه انعكاس نور را كاهش دهد ( مات بودن كاغذ بيش از نرمي آن اهميت دارد ) افزايش مي يابد .
آنچه قابليت خوانده شدن داشته باشد . به مطلب خواندني كه جالب است و به سُبكي نوشته شده كه درك محتوا را براي بيش تر خوانندگان راحت مي كند نيز گفته مي شود . گاهي مترادف با : legible نيز نگاه كنيد به : fog index
دستگاهي كه براي بزرگنمايي ، مشاهده ، و گرفتن نسخه هاي چاپي از ريزنمودها ( ريزبرگه ، ريزفيلم ، ريزمات ) طراحي شده و معمولاً با سكه كار مي كند ( قيمت ها تفاوت مي كند ) . كتابخانه هايي كه موجودي ريزنمود دارند معمولاً حداقل يك خواننده - چاپگر براي استفاده ي مراجعان تهيه مي كنند . مقايسه كنيد با : photocopier نيز نگاه كنيد به : copy card
شخصي كه از روي يك كتاب يا منبع نوشتاري يا چاپي ديگر يا رسانه اي الكترونيكي كه متن را نمايش مي دهد ، آرام براي خودش يا بلند براي ديگران مي خواند . يكي از اهداف اصلي كتابخانه ها تشويق به مطالعه و سوادآموزي است . « اولويت هاي خواندن » بسيار مورد علاقه ي ناشراني است كه از فنون پيمايشي براي ارزيابي اين اولويت ها استفاده مي كنند . نيز نگاه كنيد به : new adult reader در نشر ، شخصي است كه از وي دعوت مي شود دستنوشته هاي بالقوه ي انتشاراتي را ( كه توسط پديدآورندگان و عاملان شان تحويل شده ) بخواند و ارزيابي كند . در چاپ ، شخصي كه مسئول خواندن نمونه هاي غلط گيري ، و مقايسه ي آن ها با نسخه ي اصل به منظور تشخيص خطاهاي تايپي ( فرايندي كه نمونه خواني ناميده مي شود ) است . همچنين ، شخصي ( گاهي يك هنرپيشه ي مهارت آموخته ) كه به صورت داوطلبانه يا در برابر دريافت حق الزحمه ، متني را در نوار صوتي مي خواند تا به عنوان « كتابنوار » توزيع شود . در كتابخانه هاي ويژه ، به كارمندي گفته مي شود كه مسئول اسكن كردن مواد جاري براي انتخاب فقره هايي است كه قرار است براي افرادي در داخل سازمان كه خدمات اطلاع رساني جاري را درخواست كرده اند ( بر اساس پروفايل علاقه مندي هايشان ) فرستاده شوند . به كتابدرسي حاوي تمرين هاي خواندن ( بويژه كتابي كه براي خردسالان دبستاني در نظر گرفته شده ) نيز اطلاق مي شود .
برنامه اي كه موجب مي شود با روشن شدن كليد برق ، نخستين قطعه ي نرم افزار نصب شده بر روي رايانه ( معمولاً سيستم عامل ) بار شود و در نتيجه " سي پي يو " شروع به انجام دستورها بكند . اين كلمه در اصل اشاره داشت به تكه تسمه يا بندي كه به پشت پوتين متصل مي شد تا فرد بتواند خود به تنهايي آن را بپوشد . در رايانش ، كلماتي ديگر از اين ريشه ساخته شده اند ، مثل boot ، cold boot ، reboot ، . . .
در صحافي كتاب ، آستر بدرقه اي كه از متن جدا نيست ، بلكه قسمتي از اولين يا آخرين جْزوُك ، و در نتيجه از همان نوع كاغذ متن است .
روايتي از زندگي يك نفر كه به وسيله ي خود وي ، معمولاً به شكل داستان به هم پيوسته اي از وقايعي كه وي مايل به افشاي آن ها است برگزيده مي شوند . برخي از خود زندگينگاشت ها بسيار داستانگونه هستند ( مثل " اعترافات " اثر " ژان ژاك روسو " ) . خودزندگينگاشت هاي امروزي از زندگي افراد مشهور ، غالباً با همكاري يك نويسنده ي در سايه نوشته مي شوند . تفاوت خودزندگينگاشت با خاطرات روزانه يا يادداشت هاي روزانه ، نه فقط در دلايل كاملاً شخصي در نگارش ، بلكه در اين است كه براي مطالعه ديگران نوشته مي شود . مقايسه كنيد با : biography
ارجاعي كه در يك اثر مكتوب به يكي از انتشارات قبلي پديدآورنده داده شده . اين عمل ، به شرطي كه آثار مهمي كه توسط پديدآورندگان ديگر درباره ي موضوع نوشته شده اند مورد غفلت و چشمپوشي قرار نگيرند ، در ارتباطات دانشورانه مورد پذيرش قرار مي گيرد .
طراحي ، چاپ ، و بازاريابي يك اثر با هزينه ي خود پديدآورنده ( بدون كمك ناشر تجاري ) ، كه اغلب از روي علاقه به موضوع انجام مي شود . نرم افزارهاي پيچيده ي نشر روميزي و دستگاه هاي فتوكپي باكيفيت ، اين شيوه را نسبت به گذشته ، ساده تر و ارزان تر كرده اند . به نشر الكترونيكي يك اثر توسط پديدآورنده ي آن نيز اطلاق مي شود ، كه معمولاً روي خدمتگري نصب مي شود كه از طريق اينترنت براي عموم قابل دسترسي باشد . نقد و بررسي آثار خودًمنتشرشده كار دشواري است . از آنجا كه كتابخانه ها عمدتاً بر مبناي نقد و بررسي ها به انتخاب منابع مي پردازند و مواد را از طريق كانال هاي معمول بازار سفارش مي دهند ، اين نوع آثار به ندرت به مجموعه هاي كتابخانه اي افزوده مي شوند . مقايسه كنيد با : vanity publisher نيز نگاه كنيد به : zine
يك جزوه يا ادواري كه نه با كاغذ ضخيم تر ، بلكه با همان نوع كاغذي كه در چاپ متن مورد استفاده قرار گرفته ، جلد شده است .
عملكردهاي كتابخانه اي كه مراجعه كننده مي تواند بدون ياري كارمندان كتابخانه آن ها را آغاز ، كنترل ، و/ يا اجرايشان كند؛ ازجمله امانت خودكار ، امانت بين كتابخانه اي با اقدام از سوي مراجعه كننده ، و فهرست هاي درونخطي كه به كاربران امكان مي دهند « ركورد مراجعه كننده » ي مربوط به خودشان را ببينند ، فقره اي را « بازداشت » كنند ، فقره هاي امانتي را تمديد كنند ، . . . . مترادف با : disintermediated service