واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 92
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
context - sensitive
در رايانش ، يك محيط رابط كه براي ارائه ي كمك به كاربر در زمان نياز به كمك ، طراحي شده - دربرابر برنامه اي كه صفحه ي راهنماي كلي را ارائه مي كند و كاربر ابتدا بايد آن صفحه را مكانيابي و سپس ، به منظور پيداكردن دستورها يا توصيه هاي مربوط به يك مسئله ي بخصوص ، به مكانيابي و سپس راهيابي بپردازد . نيز نگاه كنيد به : wizard
فرايند غيرفعال كردن نوار مغناطيسي متصل به كتاب يا فقره ي چاپي ديگر براي جلوگيري از به صدادرآمدن آژير حفاظتي در هنگام خروج امانت گيرنده از كتابخانه . اين كار توسط كاركنان بخش گردش كتاب ، هنگامي كه فقره خارج مي شود ، با استفاده از وسيله اي به نام « حساسيت زدا » ( desensitizer ) صورت مي گيرد . براي غيرحساس كردن رسانه هاي مغناطيسي ( كاست هاي صوتي ، كاست هاي ويديويي ، . . . ) به دستگاه متفاوتي نياز است .
افزايش مدت حيات مواد آرشيوي و كتابخانه اي از طريق نگهداري آن ها در شرايطي مناسب براي استفاده ( چه در شكل اصلي شان يا در شكلي كه بادوام تر باشد ) ، از جمله نگهداري در محيط مناسب و انجام اقداماتي كه بعد از آسيب ديدن كتاب يا مجموعه ( براي جلوگيري از تشديد فساد ) انجام مي شوند . ورق هاي تكي را ممكن است براي حفاظت ، پوشينه دار يا رويه كشي كنند . مواد چاپ شده بر روي كاغذ اسيدي را ( در صورتي كه ارزش هزينه كردن داشته باشند ) مي توان اسيدزدايي كرد؛ با وجود اين ، وقتي فساد نسخه ي اصلي به حدي باشد كه بازيافت آن را ناممكن گرداند ، تبديل به قالب بندي متفاوت ، ممكن است ضرورت يابد . انتشاراتي كه برگ هاي زردشده يا لك دار دارند گاهي در صحافي مجدد ، شسته مي شوند . موادي كه با كپك يا قارچ آلوده شده اند به ضدعفوني كردن نياز دارند . كتاب هاي كمياب و دستنوشته ها معمولاً در اتاق هاي تاريكي كه دما و رطوبت در آن ها به دقت كنترل مي شوند نگهداري مي كردند . براي كسب اطلاعات بيش تر درباره ي حفاظت در كتابخانه ي كنگره اينجا را كليك كنيد تا به يك منبع درونخطي دسترسي پيدا كنيد . مقايسه كنيد با : conservation نيز نگاه كنيد به : digital preservation
در آرشيو ، نگهبان رسمي كتاب ها ، دستنوشته ها ، اوراق ، ركوردها ، و ديگر اسناد ، بنا بر مالكيت فيزيكي ، با يا بدون عنوان حقوقي يا حق كنترل دسترسي يا رسيدگي به آن ها . شخص مسئول براي اين نگهداري ، متولي آن ها است .
فرايند نگهداري مواد توليدشده در قالب هاي رقومي در وضعيتي كه براي استفاده مناسب باشند . ( با كهنه شدن تجهيزات ، نرم افزار ، و وسائط ذخيره سازي رايانه اي ، مشكلات حفاظت فيزيكي پيچيده تر مي شوند . ) به رقومي كردن موادي كه در اصل در قالب هاي غيررقومي ( چاپي ، فيلم ، . . . ) توليد شده اند ( به منظور جلوگيري از تخريب دائمي بر اثر فساد رسانه ي فيزيكي ) نيز اطلاق مي شود . مترادف با : e - preservation electronic preservation نيز نگاه كنيد به : data conversion digital archives
داده هايي كه چون در يك فايل يا ديسك ناامن ذخيره شده اند ، افراد غيرمجاز امكان دسترسي به آن را دارند و مي توانند آن ها را حذف كنند يا تغيير دهند .
استفاده از شيوه هاي شيميايي و فيزيكي براي تضمين بقاي دستنوشته ها ، كتاب ها ، و اسناد ديگر؛ مثلاً انبارش مواد در شرايط محيطي كنترل شده ، يا ترميم كاغذ كپك زده با يك بازدارنده ي شيميايي . فنون غيرمخرب و بازدارنده به مثابه شيوه هاي حفظ اقلام در وضعيت اصلي آن ها ، بر شيوه هاي ترميمي ترجيح داده مي شوند . درمعناي عام تر ، هرگونه اقدام انجام شده براي حفظ مجموعه هاي كتابخانه اي يا آرشيوي از آسيب يا فساد ، از جمله بررسي اوليه ، مستندسازي ، پرداخت ، و مراقبت هاي بازدارنده ي مبتني بر پژوهش . شخصي را كه درچنين رويه هايي آموزش علمي و عملي ديده و تجربه دارد conservator ( حفاظتگر ) مي نامند . براي اتصال به " منابعي براي حرفه مندان حوزه ي حفاظت " ( CoOL ( Conservation Online ) : Resources for Conservation Professionals ) ، اينجا را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : conservation binding conservation center
Public Lending Right ( PLR )
طبق برنامه هايي كه توسط دولت كشورهاي بريتانيا ، دانمارك ، فنلاند ، نروژ ، و سوئد حمايت مالي مي شوند ، پديدآورندگان آثاري كه توسط كتابخانه هاي عمومي در گردش قرار مي گيرند واجد شرايط دريافت يارانه بر اساس تعداد دفعاتي كه يك كتاب به امانت گرفته مي شود ، مي باشند . در بريتانيا ، پديدآورندگان و تصويرگران زنده اي كه نام شان در صفحه ي عنوان ثبت گرديده ، در صورتي كه مقيم بريتانيا باشند مي توانند براي دريافت پاداش ، ثبت نام كنند . ادواري ها ، كتاب هاي مرجع ، و گزارشنامه ي كنفرانس ها ، و نيز آثاري كه از 32 صفحه ( در مورد شعر و نمايشنامه از 24 صفحه ) كم تر هستند از اين قاعه مستثنايند .
واژه اي كه در بازار كتاب براي اشاره به پرداخت هاي منظم توسط ناشر به پديدآورنده يا خالق اثر ، بابت نسخه هاي فروخته شده و بر اساس درصدي از قيمت اعلام شده ( معمولاً 10 تا 15 درصد ) به كار مي رود . حقوق تأليف و حق تأليف اوليه ( كه قبلاً توسط طرفين يا نمايندگان آنان مورد مذاكره قرار مي گيرند ) در قرارداد كتاب قيد مي شوند . بيش تر ناشران در رابطه با درصد حق تأليف ، خط مشي تعيين شده اي دارند ، اما در مورد كتاب هايي كه احتمال فروش بالا دارند ، ممكن است براي تشويق به امضاي قرارداد ، درصد بالاتري پيشنهاد شود .
advance on royalty
مبلغ پرداختي به پديدآورنده ( ها ) ي يك كتاب جديد پيش از انتشار آن ، به نسبت حق تأليفي كه انتظار مي رود حاصل كند ، كه معمولاً به منظور ترغيب پديدآورنده به امضاي قرارداد كتاب با ناشر ، به وي پرداخت مي شود . مترادف با : author's advance نيز نگاه كنيد به : publisher's agreement
مزيت ناشي از خريد حقوق يك كتاب يا دستنوشت از مالك حق تكثير براي هدفي بخصوص ( مثل حق تنظيم يك رمان يا داستان كوتاه به منظور اجراي صحنه اي يا سينمايي از آن ) ، كه معمولاً براي يك دوره ي زماني ثابت ( كه در قالب يك توافق الزام آور حقوقي مشخص مي شود ) ، و در مقابل نوعي مابه ازاء ، اعطا مي شود . نيز نگاه كنيد به : subsidiary rights در رايانش ، عبارت است از انتخاب ( هاي ) موجود در برابر كاربر كه در قالب گزينه اي از يك گزين فهرست ، يك كليد ، يا يك آيكون در « نوار ابزار » يا پنجره ي محيط رابط گرافيكي ، يا به شكل پيوند فرامتني ، در صفحه ي وب گنجانده مي شود .
حفاظت از حق تكثير ، كه به آثار منتشرشده در خارج از مرزهاي يك كشور گسترش يافته ، و اكنون از قانون بين المللي حق تكثير و توافقات بين المللي ، بويژه « كنوانسيون برن » و « كنوانسيون جهاني حق تكثير » تبعيت مي كند .
حقوق قانوني اختصاصي كه توسط دولت به يك پديدآورنده ، ويراستار ، گردآورنده ، آهنگساز ، نمايشنامه نويس ، ناشر يا موزع به منظور نشر ، توليد ، فروش يا توزيع نسخه هاي يك اثر ادبي ، موسيقايي ، نمايشي ، هنري يا اثر ديگر ، مقيد به محدوديت هاي خاص ( استفاده ي شرافتمندانه ) ، اعطا مي شود . قانون حق تكثير ، حق آماده سازي آثار اشتقاقي ، بازتوليد يك اثر يا قسمت هايي از آن ، و ارائه يا اجراي عمومي يك اثر را نيز دربرمي گيرد . اين حقوق را مي توان به ديگران منتقل كرد يا فروخت و لزوماً با مالكيت خود اثر ، منتقل نمي شوند . حق تكثير از اثر - در شكل خاصي كه در قالب آن خلق شده - حمايت مي كند و نه از ايده ، موضوع ، يا مفهوم بيان شده در اثر ، و نويسندگان ديگر آزادند كه آن را به شيوه اي متفاوت ، بازگويي و بيان كنند . در مورد اثري كه هرگز حق تكثير نداشته باشد يا ديگر با قانون حق تكثير حفاظت نشود ، از عبارت " حق تكثير نامحفوظ " استفاده مي كنند . نيز نگاه كنيد به : copyright compliance copyright date copyright depository infringement intellectual property international copyright pirated edition در سال 1710 ، اولين قانون حق تكثير در انگلستان ، حفاظت 14 ساله اي را كه براي بار دوم و به همان مدت ، قابل تجديد بود ، به پديدآورنده اعطا مي كرد . در ايالات متحده ، اولين قانون فدرال حق تكثير در سال 1790 تصويب شد . حق تكثير توسط كنگره كنترل مي گردد و توسط " اداره ي حق تكثير ايالات متحده " ( وابسته به كتابخانه ي كنگره ) اداره مي شود . حق تكثير بين المللي توسط " كنوانسيون برن " و " كنوانسيون جهاني حق تكثير " مديريت مي شود . نشانه ي حق تكثير معمولاً بر پشت صفحه ي عنوان كتاب ، به شكل يك حرف c در داخل دايره اي كوچك ، يا كلمه ي " copyright " است كه به دنبال آن سال نشر ، نام صاحب حق تكثير ، و عبارت " همه ي حقوق محفوظ " ( يا معادل آن : all rights reserved ) چاپ شده است . از آنجا كه قانون حق تكثير بسيار پيچيده است ، تفسير دقيق آن غالباً مستلزم مشاوره با يك متخصص حقوقي مي باشد . براي كسب اطلاعات بيش تر درباره ي " حق تكثير و استفاده ي شرافتمندانه " در ايالات متحده ، اينجا را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : Copyright Clearance Center Digital Millennium Copyright Act International Copyright Information Centre
rights
امتياز اختصاصي براي دريافت مزايايي همبسته با مالكيت يك دارايي ادبي ، كه مهم ترين آن ها « حق نخستين انتشار » مي باشد ( كه در بيش تر كشورها تحت حفاظت قانون حق تكثير است ) . در مورد كتاب ، « حقوق كتاب » به ناشر اين حق اختصاصي را مي دهد كه اثري را به شكل مجلد در يك منطقه ي جغرافيايي معين منتشر كند ، و حق چاپ مجدد آن به شكل « جلدكاغذي » ، « ويراست باشگاه كتاب » ، يا « ويراست كتابدرسي » ، و چاپ مجدد كل اثر در يك شماره ي واحد از يك ادواري يا در يك جْنگ را شامل مي شود . حقوق جنبي شامل موارد زير است : قسمت بندي ، مختصرسازي ، ترجمه ، نشر خارجي ، برگزيده ، نقل قول ، بازتوليد ، بهره برداري انتفاعي ، و اقتباس براي اجرا بر روي صحنه ، در قالب فيلم سينمايي ، يا در راديو و تلويزيون . مالك حقوق مي تواند آن ها را به شخص حقيقي يا حقوقي ديگري بفروشد يا انتقال دهد . نيز نگاه كنيد به : infringment
salary
مقداري پول كه در برابر انجام وظيفه اي خاص ، به صورت منظم ( هفتگي ، دوهفتگي ، ماهانه ) به يك كارمند پرداخت مي شود . در ايالات متحده ، بيش تر كتابداران و كاركنان پشتيباني فني تمام وقت ، حقوق بگير هستند . مقايسه كنيد با : wages
borrowing privileges
حقوقي كه امانت گيرنده ي كتابخانه از آن برخوردار است و معمولاً با ثبت نام براي دريافت كارت كتابخانه تثبيت و اعطا مي شود . اين حقوق معمولاً عبارت اند از حق خارج كردن كتاب و ديگر مواد از مجموعه ي قابل امانت براي دوره ي زماني مشخص ، امانت بين كتابخانه اي ، استفاده از مجموعه هاي خاص ، و . . . در صورت پرداخت نشدن جريمه ها ، اين حقوق ممكن است به حال تعليق درآيند . در اكثر كتابخانه هاي عمومي ، همه ي كاربران ثبت نام شده از حقوق مشابهي برخوردارند ، ولي در كتابخانه هاي آكادميك ، حقوق خاصي ( مثل طول دوره ي امانت ) ممكن است براي دانشجويان و اعضاي هيئت علمي با هم متفاوت باشند . در كتابخانه هاي اختصاصي ، حقوق امانت به رتبه و رده ي شخص در سازمان مادر بستگي دارد .
طبق قانون حق تكثير ، حقوق جنبي پديدآورنده يا ناشر براي كنترل انتشار يك اثر در قالب قطعات مختلف ( معمولاً در يك مجله ي عمومي يا در روزنامه ) . مالك حقوق پيايندي مي تواند اين حقوق را بفروشد يا منتقل نمايد .
ترتيبات حقوقي كه توسط ناشر به انجام مي رسند تا حق انحصاري بازاريابي يك اثر ، معمولاً در يك منطقه ي جغرافيايي معين ، به يك شركت يا شخص ديگر انتقال يابد . در مورد كتاب ، حقوق توزيع معمولاً در مشخصات توزيع ( در پشت صفحه ي عنوان ) درج مي شوند .
به موجب قانون حق تكثير ، عبارت است از حق انتشار يك اثر به شكلي غير از شكل اصلي ، مثلاً در قالب قطعاتي در يك ادواري ، به صورت اثري كه در يك مجموعه يا جـُنگ گنجانده شده ، به شكل اقتباس براي اجرا به صورت نمايش ، فيلم يا برنامه ي تلويزيوني ، يا به شكل فشرده ، تلخيص ، ترجمه ، برگرفت ، يا نقل قول . « حقوق جنبي » كنترل بر بهره برداري ها و بازتوليدهاي تجاري را كه در « بهره گيري شرافتمندانه » به آن ها اشاره نشده نيز دربرمي گيرند . اين حقوق تابع توافق رسمي بين پديدآورنده و ناشرند و شخص حقيقي يا حقوقي كه مالك آن ها است مي تواند آن ها را به فروش برساند يا منتقل كند . مقايسه كنيد با : volume rights
volume rights
حقوقي كه به انتشار يك اثر به شكل مجلد ( از جمله ويراست هاي سخت جلد ، جلدشميزي ، باشگاهي ، و كتابدرسي ) تعلق مي گيرد و معمولاً مورد مذاكره ي پديدآورنده يا نماينده ي وي با ناشر مي باشد . حقوق كتاب شامل انتشار اثر ( در كليت آن ) در يك شماره از يك ادواري و چاپ مجدد آن ( كلاً يا جزئاً ) در يك جـُنگ نيز مي گردد . مقايسه كنيد با : subsidiary rights
تصوير يا چاپ ساخته شده از يك لوح فلزي يا شيشه اي كه بر روي آن ، طرحي با يك سوزن يا ديگر ابزار نوك تيز بر روي لايه اي از پارافين ، لاك ، يا ماده ي مقاوم ديگر ( به عنوان زمينه ي حكاكي ) به وجود آمده و وقتي در معرض شستشوي اسيدي قرار گرفته ، سطوحي كه بواسطه ي استفاده از سوزن ، لايه برداري شده اند خورده شده اند و در نتيجه طرحي پديد آمده كه مي توان براي توليد نقش بر روي كاغذ در چاپ برجسته ، آن ها جوهري مي كرد . مقايسه كنيد با : engraving
واژه ي فرانسوي ( در قرون وسطي ) براي حكايت روايي يا داستان كوتاهي كه اساساً درباره ي رويدادهاي مربوط به يك موجود خيالي مي باشد . در كاربرد نوين ، اين واژه با هر نوع داستان كوتاه چندصفحه اي ، صرف نظر از ژانر آن ، همراه شده است . نيز نگاه كنيد به : short short story
داستان يا حكايتي كه براي بيان يك نكته ي اخلاقي ، بويژه در بافتار مراسم مذهبي ، توسط موعظه گر قرون وسطايي بيان مي شد . پندينه از اين نظر كه نتيجه ي اخلاقي را در ابتدا بيان مي دارد و نه انتها ، با قـّصك تفاوت دارد و گمان مي رود بر اساس رويداد هاي واقعي هم باشد . جمع : exempla
بيان داستاني از يك رخداد حقيقي يا افسانه اي ، كه معمولاً با صيغه ي اول شخص و از اين شاخه به آن شاخه پريدن نقل مي شود و توجه ، بيش تر به پيرنگ و زمينه است تا به گسترش شخصيت ها . بيش تر قصه ها ، آثار داستاني كوتاه هستند ، اما اين واژه به رمان نيز اطلاق مي شود . در « قصه ي بلند » ( tall tale ) ، پيرنگ تعمداً و دقيقاً بعيد و غيرواقعي است ، و معمولاً به خاطر تأثيرات كميك ، ابداع مي شود . نيز نگاه كنيد به : short story
فرايندي كه در آن ، نمايندگان سازمان هاي كارگري و كارفرمايي ، كه در مذاكرات در باب قرارداد به بن بست رسيده اند ، اختلافاتشان را به يك داور يا هيئت داوري مجاز ، ارجاع مي دهند تا استدلال هاي دو طرف درباره ي موضوعات مورد اختلاف را گوش دهد و به تصميم نهايي لازم الاجرايي برسد . دو طرف نيز ملزم به پذيرش نتيجه هستند . نيز نگاه كنيد به : collective bargaining agreement
خلاصه كردن . در استخدام ، شرحي از تجربه و صلاحيت هايي كه متقاضي براي شغل مورد نظر دارد . درباره ي آماده سازي خلاصه ي پيشينه ، دستنامه هايي در بخش مرجع بيش تر كتابخانه هاي عمومي و آكادميك موجودند . نيز نگاه كنيد به : curriculum vaite
شعر روايتي بلندي كه در آن زبان ، شخصيت ها ، و كنش ها ، سبك قهرماني و ستايشي دارند . اكثر حماسه ها مشتمل اند بر پيرنگي نسبتاً ساده ، درونمايه اي ( يا درونمايه هايي ) كه منعكس كننده ي وضعيت جهاني بشر است ، قهرماني با ظرفيت فيزيكي و روحي فوق بشري كه درعين حال ، كمبودهاي مرگبار دارد ، شرايط زماني و مكاني خيالي يا دوردست ، و نيروهاي ماوراي طبيعي كه نقش تعيين كننده در كنش دارند ، و سرنوشت تمامي يك جامعه يا افرادي از آن ، به آن ها وابسته است . حماسه ها معمولاً رابطه ي تنگاتنگي با افسانه ها ، سنن شفاهي ، و تاريخ يك فرهنگ خاص دارند . حماسه هاي ادبي ( مانند « بهشت گمشده » از « جان ميلتون » ) آگاهانه از روي نمونه هاي سنتي نمونه برداري شده اند .
polaire
كيف يا ساك چرمي محكمي كه راهبان ، كاتبان ، و ديگر افراد باسواد دوره ي قرون وسطي براي جابه جاكردن كتاب هاي دستنوشته از آن استفاده مي كردند . اكثر اين حمايل ها صاف بودند ، اما آن هايي كه به صورت سفارشي براي افراد ثروتمند و برجسته ساخته مي شدند گاهي حاوي علامات يا طرح شاخص ديگري بودند كه به صورت برجسته ، بر حمايل نقش شده بود .
يكي از بخش هاي اصلي توصيف ، كه ركورد كتابشناختي را تشكيل مي دهند . هر ناحيه نمايانگر جزء خاصي از فهرست كتابخانه يا داده پايگاه كتابشناختي است . هر ناحيه براي داده - عنصرها ي يك ( يا چند ) نوع بخصوص پيش بيني شده . در " قواعد فهرستنويسي انگلوامريكن - ويراست2 " ، نواحي استاندارد براي توصيف كتابشناختي بدين قرارند : عنوان و شرح مسئوليت ( فيلد 245 مارك ) ؛ ويراست ( فيلد 250 مارك ) ؛ جزئيات خاص اثر ( فيلد 254 براي موسيقي ، فيلد 255 براي مواد جغرافيايي ، و فيلد 362 مارك براي پيايند ها ) ؛ نشر ، توزيع ، و . . . ( فيلد 260 مارك ) ؛ توصيف فيزيكي ( فيلد 300 مارك ) ؛ فروست ( فيلدهاي xx4 مارك ) ؛ يادداشت ( فيلدهايxx5 مارك ) ؛ شماره ي استاندارد و شرايط دسترسي ( فيلد 020 يا 022 مارك ) .
ناحيه اي جغرافيايي كه كتابخانه ي عمومي يا نظام كتابخانه اي به آن خدمات مي دهد ، و قسمت عمده اي از حمايت مالي اش را ( معمولاً از طريق ماليات ) از آن ناحيه دريافت مي كند . نيز نگاه كنيد به : library district