واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 66
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
توليد نسخه هاي همانند از مواد گرافيكي يا مكتوب ، به وسيله ي دستگاه چاپ يا وسيله ي مكانيكي ديگر . چاپ در نيمه ي قرن پانزدهم در آلمان با اختراع حروف متحرك توسط « يوهان گوتنبرگ » آغاز شد و به سرعت در سراسر اروپا رواج يافت و جاي كتاب هاي دستنوشته را كه رسانه ي اصلي ارتباط مكتوب بودند ، گرفت . مقايسه كنيد با : reprography xerography نيز نگاه كنيد به : letterpress offset typography American Printing History Association به همه ي نسخه هاي يك كتاب يا اثر انتشاراتي ديگر كه در زمان واحد و در يك شمارگان چاپ شده اند نيز اطلاق مي شود . يك نسخه از چاپ اول از ويراست اولِ اثر ، نسبت به نسخه اي از چاپ بعدي ( اگر وضعيت قابل رقابت داشته باشد ) براي كلكسيونرهاي كتاب معمولاً ارزش بيش تري دارد . به هنر حرفنويسي دستي ( كه هدف از ساخت آن ها ، القاي شباهت به حروف چاپي بوده ) نيز اطلاق مي شود .
همه ي نسخه هاي يك كتاب يا اثر ديگري كه با شمارگان يكسان ، با حروفچيني يا گراورهاي واحد چاپ شده اند . يك ويراست ممكن است مشتمل بر چندين نوبت چاپ مختلف ( كه حروفچيني در آن ها تغيير نمي كند ) باشد . مقايسه كنيد با : reprint نيز نگاه كنيد به : edition issue به نتيجه ي انتقال جوهرِ مايعِ تحتِ فشار از حروف يا گراورها به سطح ورق يا لوله ي كاغذ نيز اطلاق مي شود؛ مثل آنچه در چاپ ، كنده كاري ، قلمزني ، . . . صورت مي گيرد .
نسخه ي عكسي از طرح هاي تفصيلي ساخت يك ساختمان يا سازه ي ديگر ، كه در اصل به رنگ سفيد بر زمينه ي آبي چاپ مي شد . آبيچاپ ها معمولاً به صورت مجموعه ، يعني يك چاپ براي هر طبقه در هر مرحله از ساخت ( لوله كشي ، سيم كشي ، تبديل برق فشار قوي ، . . . ) توليد مي شوند . آبيچاپ هاي مربوط به پروژه هاي ساختماني كه داراي اهميت تاريخي هستند به وسيله ي كتابخانه هاي معماري و به وسيله ي آرشيوها و مجموعه هاي خاص ، گردآوري و نگهداري مي شوند . آبيچاپ ها از سوي كتابخانه ها در طراحي و پيش بيني هاي مربوط به بازسازي ، گسترش ، و نوسازي تأسيسات و تسهيلات مورد استفاده قرار مي گيرند . نيز نگاه كنيد به : architectural drawing
همه ي آن نسخه هايي از يك كتاب كه در اولين چاپ ، قبل از هر گونه تغييرات در متن ، توليد شده اند . چاپ هاي بعدي كه با همان حروفچيني و در مدت كوتاهي پس از اولين چاپ توليد مي شوند ، به ترتيب شماره گذاري مي شوند و ممكن است حاوي تغييرات اندكي به منظور اصلاح غلط هايي كه بعد از اولين چاپ پيدا شده ، باشند . مقايسه كنيد با : first edition
full - color printing
در چاپ ، شيوه اي از بازتوليد طيف نامحدودي از رنگ ها با اِعمال كنترل بر « دوبار چاپ » از سه رنگ ( زرد ، سرخ ، سيان ) كه براي ايجاد درجات مختلف روشن و تيره ، رنگ سياه به آن ها اضافه مي شود . واژه ي « جداسازي رنگ » ( color separation ) به فرايندي اطلاق مي شود كه در آن ، اصل فقره ي تمام رنگي ، با فيلترهاي رنگي عكسبرداري مي گردد يا توسط يك ماشين حساس به نور اسكن مي شود تا رنگ ها جدا شوند و نگاتيوهايي كه ناحيه ي چاپي با هر رنگ از مركب را مشخص مي كنند ، توليد شوند . مقايسه كنيد با : duotone
چاپ دوم يا بعدي از ويراستي كه قبلاً منتشر شده و در آن ، متن اساساً بي تغيير مي ماند؛ اما صفحه ي عنوان ممكن است مجدداً طراحي شود ، و پيش مطالب و مطالب پاياني تغيير كنند .
privately printed
در بازار كتاب هاي قديمي ، به آثاري گفته مي شود كه چاپ شده اند اما براي فروش به عموم مردم عرضه نشده ، و معمولاً فقط براي توزيع خصوصي در نظر گرفته شده اند . اين واژه به انتشاراتي كه توسط يك ناشر خصوصي منتشر مي شوند نيز اطلاق مي گردد . اين گونه آثار معمولاً وقتي مورد توجه عمومي قرار مي گيرند كه براي فروش در حراجي كتاب عرضه مي شوند .
microscopic printing
چاپي كه با فونت بسيار كوچك انجام مي شود . گرچه نخستين آثاري كه در اروپا چاپ شدند با قلمِ درشت بودند ، چاپچي هاي قديمي خيلي زود دريافتند كه با قلم هاي كوچك تر ، مطلب بيش تري در يك صفحه جا مي گيرد . در سال 1825 ، « هنري ديدو » بنيانگذار فرانسوي حروف ، قلمي را طراحي كرد كه ده سطر را در هر سانتيمتر توليد مي كرد . از آنجا كه قالب ريزي حروف بسيار كوچك محدوديت هاي فيزيكي دارد ، بيش تر كوچك سازي هاي ميكروسكپي اكنون با استفاده از عكاسي انجام مي شود . نيز نگاه كنيد به : miniature book
period printing
توليد كتاب ها يا ديگر انتشارات چاپي به سُبكي مناسب با دوره ي زماني كه در اصل در آن دوره ، مطالب ارائه شده اند . مقايسه كنيد با : facsimile همچنين ، توليد كتاب به سُبكي مشابه با سبك يك دوره ي زماني قديمي تر ، گر چه كه متن شايد توسط پديدآورنده ي معاصري نوشته شده باشد . اين شيوه ي توليد كتاب ، معمولاً از سوي ناشر ، نوعي ابزار تبليغي شمرده مي شود .
فرايند اصلي چاپ كه توسط يوهان گوتنبرگ ابداع شد و در آن ، سطح برآمده ي حرف فلزي ، يا تصويري كه بر روي يك تخته يا لوح است ، به مركب آغشته مي گردد و با اِعمال فشار ، مستقيماً به كاغذ ( يا سطح چاپي ديگر ) منتقل مي شود . بعد از پايان چاپ ، حروف ممكن است براي استفاده ي مجدد و بعدي نگهداري شوند ، يا اين كه از هم باز شوند و در كار ديگر مورد استفاده قرار گيرند . در چاپ نوين ، چاپ سربي جاي خود را به صورت گسترده اي به چاپ اُفست داده است . املاي ديگر : letter - press نيز نگاه كنيد به : intaglio lithography
شيوه اي در چاپ استنسيلي كه در آن ، ناحيه هايي از طرح كه قرار است چاپ نشده باقي بمانند ، در سمت زيرين شابلوني كه از پارچه ، پلاستيك ، يا فلز ريزبافت ( كه روي يك چهارچوب كشيده اند ) ساخته شده ، پوشانده مي شوند . مْركب يا رنگ با دست يا با ماشين ، در قسمت هاي پوشانده نشده با فشار به سطح قابل چاپ داده مي شوند . هر رنگ بايد با استفاده از استنسيل متفاوت ، و به صورت جداگانه به كاررود . چاپ شابلوني براي علائم و پوسترها ، و براي چاپ بر روي سطوحي مثل شيشه ، فلز ، پلاستيك ، چوب ، . . . مورد استفاده قرار مي گيرد . مترادف با : serigraphy
يك نوبت چاپ كه در طي آن ، تعداد نسخه هايي كم تر از تعداد سفارش شده توليد مي شود ، و اين امر گاهي موجب بروز كمبود در موجودي ناشر مي گردد . متضاد : overrun
نسخه ي چاپي بزرگ شده ي تصويري كه در اصل روي ريزنمود است . اكثر كتابخانه ها داراي دستگاه هاي خواننده - چاپگر براي بزرگ كردن و استنساخ اسناد موجود بر روي ريزفيلم يا ريزبرگه هستند . املاي ديگر : blow back مقايسه كنيد با : blowup
ويراستي كه دو يا چند ناشر مشتركاً مسئوليت آن را به عهده دارند . در اكثر موارد ، ناشر اصلي حق اختصاصي بازاريابي و توزيع اثر را در يك منطقه ي خاص فروش ، به يك يا چند ناشر ديگر مي دهد . نگاه كنيد به : co - publishing صفحه ي عنوان يك اثر " چاپ مشترك " ممكن است حاوي " مشخصات انتشار " ناشر اصلي ، يكي از شركت هايي كه حق توزيع به آن ها داده شده ، يا تمام ناشران مشترك ، باشد . مقايسه كنيد با : export edition joint publication نيز نگاه كنيد به : joint imprint
در چاپ ، نسخه ي چاپي از تصويري كه از فيلم نهايي ، قبل از منتشر شدن نسخه ي چاپي ( معمولاً قبل از اضافه شدن عنوان يا برنوشت ) ساخته مي شود . مترادف با : proof impression
شخصي يا شركتي كه كتاب ، جزوه ، ادواري ، يا سند ديگري را چاپ مي كند ، و با « ناشر » كه فقره را منتشر مي كند و « كتابفروش » كه آن را براي فروش ارائه مي كند تفاوت دارد . در كتاب هاي چاپي قديمي ، چاپچي و ناشر اغلب يكسان بودند ، اما در توليد نوين كتاب ، كاركرد اين دو تقريباً هميشه توسط بنگاه هاي جداگانه انجام مي شوند . به وسيله ي الكترونيكي يا مكانيكي كه نسخه هاي چاپي از يك سند توليد مي كند ( ازجمله وسايل جانبي رايانه كه براي توليد برونداد سخت نسخه طراحي شده اند ) نيز اطلاق مي شود . رايج ترين انواع چاپگرهاي رايانه اي عبارت اند از چاپگرهاي ليزري ، چاپگرهاي نقطه ماتريسي ، و چاپگرهاي جوهرافشان .
يك مؤسسه ي كوچك چاپ كه اغلب توسط يك نفر اداره مي شود و به دلخواه مالك ، ويراست هاي محدود را عرضه مي كند . نتايج كار معمولاً كيفيت خوبي دارند و وقتي براي فروش عرضه مي شوند ، ممكن است از طريق كانال هاي تجاري مرسوم توزيع نشوند . مقايسه كنيد با : vanity publisher
نوعي وسيله ي برونداد كه در سال 1975 توسط « آي بي ام » عرضه شد و براي چاپ متن و/ يا تصوير ( ها ) ، ( به صورت يك صفحه در هر بار ) به شيوه ي انتقال و آميختن گرد جوهر با سطح كاغذ ، از اشعه ي ليزر و تصويربرداري الكترواستاتيك استفاده مي كند . وضوح با اندازه ي نقطه ي ليزر تعيين مي شود . كيفيت اين نوع چاپ بر چاپگرهاي « نقطه ماتريسي » ( سوزني ) و جوهرافشان برتري دارد . در حال حاضر « هيولت پاكارد » ( Hewlett - Packard ) سازنده ي عمده ي چاپگرهاي ليزري شخصي ( از مدل هاي روميزي كم ارتفاع با ظرفيت چاپ 4 تا 8 صفحه در دقيقه ، تا دستگاه هاي بزرگ اداري با ظرفيت چاپ بيش از 32 صفحه در دقيقه ) است .
ضخامت نسبي يك قلم كه ميزان سياهي ظاهري آن را در يك صفحه ي چاپي تعيين مي كند ، و در حروفنگاري با درجه بندي مخصوص ( خيلي نازك ، نازك ، نسبتاً نازك ، معمولي ، نيم سياه ، سياه تر ، و خيلي سياه ) مشخص مي شود . در گزينش چاقي مناسب براي حروف در يك اثر انتشاراتي ، حروفنگار بايد به كيفيت كاغذ ، نوع مركب ، و روش چاپ توجه كند . بيش تر كتاب ها با حروف معمولي چاپ مي شوند ، و از حروف سياه يا نيم سياه براي چاپ سرعنوان ها و تأكيد استفاده مي شود . نيز مبناي مورد استفاده در فروش يك واحد كاغذ ( مثلاً يك بند كاغذ ) در بازار است . « ميان وزن » ( M - weight ) يك نوع كاغذ با قطع مشخص ، برابر است با وزن يكهزار ورق از آن كاغذ ، كه با پوند محاسبه مي شود .
در يك كتاب با صحافي دستي ، به رشته ها يا نوارهايي گفته مي شود كه به وسيله ي صحاف ، در شيارهايي كه بر عطف جْزوُك ها ايجاد گرديده جا داده شده ، تا بدين وسيله از برجستگي هاي ناشي از كوژبندها كاسته شود .
backslanted
حروف چاپي يا دستنوشته اي كه به سمت چپ ، داراي تمايل و شيبي است .
لامپ برقي بسيار كوچكي كه معمولاً با استفاده از يك گيره به جلد كتاب متصل مي شود و براي خواندن كتاب در جاي تاريك ( صندلي هواپيما ، رختخواب ، چادر و كلبه ، و . . . ) بدون ايجاد مزاحمت براي ديگران مناسب است .
منبع نورِ ساخت بشر كه بطور خاص براي تأمين مقدار بهينه ي روشنايي براي شخصي طراحي شده كه روي صندلي يا پشت ميز نشسته و در حال مطالعه است . چراغ مطالعه حبابي دارد كه نور را بدون خيره كنندگي ، به سمت پايين و روي صفحه هدايت مي كند . براي مطالعه در رختخواب مي توان نمونه هاي بسيار كوچك را خريداري كرد كه به جلد كتاب وصل مي شوند .
گاري چرخدار فلزي يا چوبي با دو يا سه طبقه ، كه براي جابه جايي كتاب و ديگر مواد در كتابخانه ، به وسيله ي مستخدم ها يا ديگر كاركنان كتابخانه مورد استفاده قرار مي گيرد . نيز نگاه كنيد به : reshelving cart
گردش روزمره ي انتشارات جديد ( مثل شماره هاي جاري مجلات تخصصي كتابداري ) در ميان كاركنان كتابخانه مطابق با ترجيحات اعلام شده ي آنان ، به منظور مطلع نگه داشتن آنان از پيشرفت هاي جديد در حوزه ( هاي ) تخصص و علاقه شان . بعضاً در كتابخانه هاي ويژه ، انتشارات جديد در ميان گروهي از كاركنان در داخل سازمان ميزبان و بر مبناي علاقه مندي هايشان ، معمولاً با استفاده از « برگه ي چرخش » ( كه نام افرادي كه مايل اند هر شماره از فنون مورد نظر را ببينند در آن ذكر شده ) گردش مي كند . هر شخص پس از پايان استفاده ، نام خودش را از فهرست خط مي زند و فقره ي مورد بحث را براي شخص ديگر فهرست ارسال مي كند . وقتي همه ي اسامي خط خوردند ، فقره معمولاً به ميز پيايندها يا به نزد كتابدار فراهم آوري بر مي گردد تا براي گردش عمومي ، آماده سازي شود .
دوره ي زماني كه يك اشتراك ادواري براي آن دوره به فروش مي رسد و براي مجلات تخصصي ، معمولاً يك سال تقويمي است كه از اول ژانويه آغاز مي شود و با 31 دسامبر پايان مي يابد . در مورد روزنامه ها و مجلات عمومي ، اين دوره معمولاً يك سال از تاريخ دريافت اولين شماره است . مشتركاني كه بيش از يك سال اشتراك خود را تمديد كنند ممكن است تخفيف بگيرند . نيز نگاه كنيد به : fulfillment year
در چاپ ، نمونه ي چاپي پرغلط از نسخه ي حروفچيني شده ، يا نسخه اي كه با تصحيحات زياد به چاپچي برگردانده مي شود . پاك نمونه ( clean proof ) حاوي هيچ خطا يا تصحيحي نمي باشد .
leather
پوست حيوان ( گوساله ، گوسفند ، بز ، خوك ، فـُك ، . . . ) كه براي استفاده در صحافي كتاب ، آماده سازي مي شود . چرم مورد استفاده در جلد كتاب ( كه گاهي رنگ جذابي به آن مي زنند ) ممكن است با توكاره و/ يا قلمكاري تزيين شود ، ساده كوب باشد يا با طلا يا نقره برجسته كاري شده باشد . كتاب هاي جلد چرمي تا اواسط قرن نوزدهم رايج بودند . امروزه از كاغذ ، پارچه ، يا مواد مصنوعي براي پوشاندن روي جلد كتاب هاي تجاري كه به صورت سخت جلد منتشر مي شوند ، استفاده مي شود . چرم واقعي فقط در صحافي دستي به كار مي رود . مقايسه كنيد با : imitation leather leatherette نيز نگاه كنيد به : ooze leather
پوست گوساله يا گوسفند كه در طرف داخل ، پرداخت آن به گونه اي است كه حالتي جيرگونه يا مخملين به آن داده و عمدتاً در صحافي مجلدات شعري ، آثار اديبانه ، . . . مورد استفاده قرار مي گيرد .
چرم مرغوب نقش دار كه از پوست بز ( كه با سْماق ، دباغي شده ) ساخته مي شود ، و گفته مي شود توسط اعراب مغربي ( مراكشي ) به اروپا وارد شده . اين چرم كه يكي از بادوام ترين چرم هاي مورد استفاده در صحافي كتاب مي باشد ، محكم و در عين حال انعطاف پذير است . كتاب هاي قديمي كه با چرم مراكشي صحافي شده اند اغلب كمياب و ارزشمندند . مقايسه كنيد با : calf pigskin نيز نگاه كنيد به : levant