واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 228
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
توافقي كه به موجب آن ، كتابخانه فقره هايي را كه در مالكيت خود دارد به كتابخانه ي ديگر مي فرستد و در عوض ، فقره هايي را كه كتابخانه ي ديگر مالك آن است دريافت مي كند ، يا نسخه هاي تكراري را به كتابخانه ي ديگر مي فرستد و در عوض ، مواد المثني را دريافت مي كند . به هر گونه اثري كه به اين شيوه فرستاده يا دريافت شود نيز اطلاق مي گردد . مقايسه كنيد با : gift
تبديل اثري كه به انگليسي امريكايي نوشته ( يا ترجمه ) شده به شيوه و املاي انگليسي بريتانيايي . مقايسه كنيد با : americanize
فرايند تبديل ركوردهاي كتابنگاشتي موجود از شكل دستي و انسان خوان ( مثل برگه هاي فهرستبرگه ) به قالب ماشين خوان ، معمولاً از طريق تطبيق يك به يك ركوردهاي قديمي با ركوردهاي مندرج در يك داده پايگاه موثق از ركوردهاي ماشين خوان . وقتي تطبيق صورت گرفت ، فهرستنويس ( معمولاً در برابر مبلغي قابل قبول ) به تعداد مورد نياز كتابخانه ، از ركوردهاي ماشين خوان را فروفرستي مي كند . در ايالات متحده ، « اُسي ال سي » بيش تر ركوردهاي مارك را كه در تبديل گذشته نگر مورد استفاده قرار مي گيرند فراهم مي كند . كوته نوشت : recon . مقايسه كنيد با : recataloging
در اصل به فعاليت هاي كميته اي از كاردينال ها به نام « همايش ترويج ايمان » ( congregatio de propaganda fide ) اطلاق مي شد كه در قرن هفدهم براي نظارت بر تعليم كشيش ها به منظور اعزام به مأموريت هاي خارجي توسط كليساي كاتوليك رم تأسيس شد . در كاربرد نوين ، اشاعه ي سازمان يافته ي اطلاعات ، آموزه ها ، يا اعمال توسط شخص ، گروه ، سازمان ، يا دولت با هدف اثرگذاري بر افكار عمومي يا كنترل آن ها در حمايت از يك دستور كار خاص سياسي ، اجتماعي ، اقتصادي يا مذهبي . در جوامع دموكراتيك ، اين واژه داراي مضمون منفي شده است . نيز نگاه كنيد به : intellectual freedom
مقدار كتاب هايي كه پايين تر از قيمت اعلام شده ، توسط ناشر به كتابفروش هاي منتخب كه اجازه دارند نسخه ها را به صورت تك فروشي و كم تر از قيمت انتشاراتي بفروشند ، ارائه مي شود - هر چند كه كتاب ها هنوز « مقطوع » محسوب مي شوند . اين عمل توسط انجمن هاي ناشران و كتابفروشان مردود شمرده مي شود؛ چرا كه در بازار واحد ، به بعضي از كتابفروشان نسبت به ديگران ، امتياز رقابتي ناعادلانه اي مي دهد .
stabilization
روش هاي شيميايي يا فيزيكي كه در حفاظت ، براي حفظ انسجام يك سند ( از طريق توقف فساد آغازشده در آن ) مورد استفاده قرار مي گيرد؛ مثل خنثي كردن اسيد موجود در كاغذ مورد استفاده در چاپ كتاب و ديگر انتشارات . « ثبات » ( stability ) يك سند عبارت است از قابليت مقاومت آن به تغيير وضعيت فيزيكي در هنگام انبارش يا استفاده ي معمول . مقايسه كنيد با : restoration نيز نگاه كنيد به : permanence
buffering
در كاغذسازي ، افزودن يك ماده ي قليايي مثل كربنات كلسيم يا كربنات منيزيم به الياف خميرشده براي خنثي كردن هر نوع اسيدي كه ممكن است با كهنه شدن كاغذ ، يا جابه جايي اسيد ، يا قرارگرفتن در معرض آلودگي جوي ، در آن ايجاد شود . ميزان تثبيت به صورت درصد وزن كاغذ مشخص مي شود و معمولاً بيش تر از 2 تا 3 درصد نيست .
عمليات و ترتيباتي كه در يك كشور براي توليد ، توزيع ، و فروش كتاب به عموم وجود دارند و ناشران و انجمن هاي آنان ، كارگزاران و سوداكاران ، و اقدامات مورد پذيرش همگاني ، استانداردها ، و آيين نامه هاي حاكم بر فعاليت هاي آنان را دربرمي گيرند .
كتابي كه از جلد و روكش اش جدا شده يا از آن بيرون افتاده و دوباره به آن چسبانده شده - فرايندي كه معمولاً مستلزم استفاده از « آستر بدرقه » هاي جديد است ، اما به دوخت مجدد نيازي ندارد . مقايسه كنيد با : recover rebinding
تغيير ساختاربندي داده ها در يك سامانه ي رايانه اي .
فرايندي كه طي آن ، اثري كه قبلاً منتشر شده توسط ناشري متفاوت ، مجدداً و بدون تغيير متن ، منتشر مي شود . گاهي به چاپ مجدد چنين اثري در يك كشور ديگر اطلاق مي گردد . به هر گونه اثر انتشاراتي كه به اين شيوه ، مجدداً منتشر گردد نيز گفته مي شود .
بازنگري شماره هاي راهنمايي كه به فقره هاي منتخب اختصاص داده شده ، به منظور يكدست كردن هر چه بيش تر رابطه ي اين فقره هاي منتخب با ديگر فقره هاي يك مجموعه؛ مثلاً عيان كردن پيوند دو رده كه از نظر موضوع بسيار به هم شبيه هستند . به تبديل يك مجموعه ( يا قسمتي از يك مجموعه ) كه در اصل تحت يك نظام رده بندي فهرستنويسي شده ، به نظام ديگر ( مثلاً از « رده بندي دهدهي ديويي » به « رده بندي كتابخانه ي كنگره » ، يا بالعكس ) نيز اطلاق مي شود .
در فروش كتاب و فراهم آوري كتابخانه اي ، عبارت است از هر گونه سفارش براي يك فقره ي موجود در انبار ناشر ، كه بعد از دريافت سفارش اوليه ارائه شده است . وقتي سفارش اصلي گم مي شود يا ( معمولاً بدين خاطر كه در هنگام ارائه ي اولين سفارش ، فقره ي مورد نظر موجود نبوده ) فسخ مي گردد ، تجديد سفارش لازم است .
كتاب يا اثر انتشاراتي ديگري كه در آن ، اعدادي كه در اصل به صفحات پي در پي اختصاص داده شده اند تغيير يافته اند . مترادف با : repaged نيز نگاه كنيد به : remake
مرمت كامل كتابي كه فرسودگي زياد ، مانع از اصلاح يا ترميم جزئي آن مي شود ، و معمولاً مستلزم برداشتن روكش يا جلد ، دوخت مجدد جزوُك ها ، و چسباندن جلد جديد است . مراحل لازم براي آماده سازي كتاب براي صحافي مجدد با نام « ازهم واكندن » شناخته مي شوند . كتابخانه هاي بسيار بزرگ براي انجام صحافي مجدد به صورت درون سازماني مجهز شده اند؛ اما كتابخانه هاي كوچك تر بايد به خدمات يك صحـّاف انتفاعي تكيه كنند . مقايسه كنيد با : recased recover نيز نگاه كنيد به : covers bound in
متني كه معمولاً به منظور تصحيح ، اصلاح ، روزآمدكردن ، يا بهبود ديگر در آن ، توسط پديدآورنده ي اصلي ، يا توسط نويسنده اي ديگر ، تغيير يافته است . در مورد كتاب ها ، نتيجه ممكن است به عنوان « ويراست تجديدنظرشده » منتشر شود . مقايسه كنيد با : rewrite در مورد رده بندي دهدهي ديويي ، عبارت است از نتيجه ي منتشرشده ي يك اثر ويراستاري شده ، كه متن هر رده از فرانماها در آن تغيير يافته . چهار درجه ي بازنگري مورد پذيرش قرار گرفته اند : بازنگري معمول : اصطلاحات را روزآمد مي كند ، يادداشت ها را توضيح مي دهد ، گسترش متعادل نشانه هاي موجود را فراهم مي كند؛ بازنگري اساسي : بازتعريف ها و بازتخصص هاي عمده در يك رده ، در آن انجام مي شود؛ بازنگري گسترده : بر روي تقسيمات فرعي مجدداً كار مي شود ، اما طرح كلي فرانما دست نخورده مي ماند؛ بازنگري كامل : شماره هاي پايه همانند با ويراست قبلي مي مانند ، اما عملاً همه ي تقسيمات فرعي تغيير مي كنند .
كتابي كه ( معمولاً چون شيرازه اش ترك خورده يا لولاهايش ضعيف شده اند ) شيرازه اي نو به آن داده شود و لولاهايش را مرمت كنند . « تجديد عطف » مثل صحافي مجدد ، جامع نيست؛ چرا كه بعضي از مواد صحافي اصلي ( معمولاً صفحات جلد ) حفظ مي شوند . نيز نگاه كنيد به : backstrip
covers bound in
واژه اي كه در بازار كتاب براي توصيف مجلدي كه در آن ، جلدهاي اصلي در يك صحافي بعدي قرار مي گيرند ، به كار مي رود . اين امر معمولاً در تجديد صحافي ، و در هنگامي رخ مي دهد كه صحافيخانه تصميم مي گيرد جلدهاي اصلي را به عنوان آستر بدرقه يا برگ آزاد جلد ، حفظ كند .
وسايل مكانيكي و الكترونيكي كه كتابخانه براي استفاده ي كاركنان ، يا تسهيل در استفاده ي مراجعان از خدمات و مجموعه هاي كتابخانه ، خريداري مي كند؛ مانند دستگاه هاي فتوكپي ، خواننده - چاپگرهاي ريزنمود ، پخش كننده ي ويديو و سي دي ، انواع پروژكتور ، رايانه و تجهيزات جانبي ، وسايل امنيتي ، . . .
افزودن يادداشت هايي به سند مكتوب براي شرح ، توضيح ، يا ارزيابي محتواي آن سند ، مانند آنچه در " ويراست همراه با توضيحات " مشاهده مي شود . همچنين افزودن يادداشت هاي كوتاه ، موسوم به حاشيه و شرح ، به مدخل هاي موجود در يك كتابشناسي يا فهرست به منظور توصيف ، توضيح ، يا ارزيابي منابع ذكرشده .
دانشگاه كه داراي مجموعه هايي ( و معمولاً ساختماني ) جداگانه براي دانشجويان دوره هاي تحصيلات عالي و تكميلي ، شامل مجموعه هاي قابل توجه پژوهشي است كه براي تأمين نيازهاي اطلاعاتي هيئت علمي و دانشجويان تحصيلات تكميلي ، تجهيز گرديده اند و اداره مي شوند
يك فن كتابسنجي كه در آن ، آثار مورد استناد در انتشارات ، براي تعيين الگوهاي ارتباط محققانه - مثلاً اهميت مقايسه اي كتاب ها در برابر مجلات تخصصي ، يا اهميت منابع جاري در برابر منابع گذشته نگر - در يك يا چند رشته ي دانشگاهي ، مورد بررسي قرار مي گيرند .
بررسي وجوه مختلف يك موضوع براي شناسايي مشخصه هاي اساسي كه به وسيله ي آن ها مي توان اين موضوع را به زيررده هايي تقسيم كرد ، و اولين گام در ايجاد نظام رده بندي چهريزه اي است .
تحليل زبانشناختي اجزاي زبان مكتوب يا شفاهي كه از يك جمله بيش ترند و واحدي را تشكيل مي دهند و ساختاري قابل بازشناسي دارند ، به منظور شناسايي نظم موجود در وقوع عناصر آواشناختي ، دستوري ، و معناشناختي . در علم رايانه ، نتايج سخن كاوي در مطالعه ي تعامل ميان انسان/ رايانه ( مثلاً در ايجاد سامانه هاي تشخيص صدا ) به كار بسته شده اند .
circulation analysis
بررسي دقيق آمار گردآوري شده درباره ي گردش مواد كتابخانه اي ، كه معمولاً بر مبناي رده ، نوع مواد ، گروه هاي امانت گيرنده ، فصل كاري ، و . . . به اقلام ريزتر تقسيم مي شوند ، تا در تعيين الگوهاي استفاده ( كه ابزاري مهم در بودجه بندي ، مجموعه گستري ، به كارگيري كاركنان ، و . . . مي باشد ) مورد توجه قرار گيرد .
electronic document delivery
انتقال الكترونيكي ( معمولاً از طريق پست الكترونيكي يا شبكه ي جهاني وب ) اطلاعاتي كه سنتاً بر محمل فيزيكي ( چاپي ، نوار ويديويي ، ضبط صوت ، . . . ) ضبط مي شدند ، براي كاربر . كتابخانه ها براي تحويل اطلاعات موجود در اسناد و فايل هاي رزروشده و تقاضاشده از طريق امانت بين كتابخانه اي ، فناوري رقومي را به كارمي گيرند .
تحويل مواد كتابخانه اي به صورت مستقيم به دست مراجعه كننده اي كه آن ها را تقاضا مي كند ، بدون اين كه رفتن به كتابخانه لازم باشد ، مثلاً از طريق برنامه ي « كتاب - پـُست » . تحويل مستقيم براي كتابخانه هاي ويژه ( كه در محوطه ي ساختمان سازمان ميزبان واقع شده اند ) عملي مي باشد . كتابخانه هاي عمومي هم در مقياس محدود براي خدمت به كاربران خانه نشين از اين شيوه استفاده مي كنند .
simultaneous submission
تحويل همزمان يك دستنوشته ي كامل شده توسط پديدآورنده يا نماينده ي پديدآورنده به بيش از يك ناشر . معمولاً خط مشي ناشر مجله ي تخصصي در باب تحويل همزمان ، در « راهنماي نويسندگان و مترجمان » بيان مي شود .
مقدار كمي از حافظه ي رايانه كه به عنوان انباره ي موقت در مبادله ي داده ها بين نرم افزار هاي كاربردي ، در نظر گرفته شده . در واژه پردازي اين امر ( انبارش موقت ) معمولاً با انتخاب گزينه ي " cut " ( برش ) يا " copy " ( كپي ) از يك سند و " paste " ( چسباندن ) در سندي ديگر محقق مي شود . هنگامي كه عمليات برش/ كپي ديگري آغاز مي شود ، داده هاي منتقل شده به بـُرش صفحه از بين مي رود ، مگر اين كه به عنوان يك فايل جداگانه ، ذخيره شده باشد .
واژه ي عام براي انواع مختلف تخته سفيد الكترونيكي ، كه پيچيده ترين نوع آن را مي توان با رايانه هماهنگ كرد تا مانند يك صفحه ي لمسي بسيار بزرگ عمل كند . در كار با تخته ي هوشمند ، كاربران امكان مي يابند به جاي استفاده از صفحه كليد ، موشواره ، يا ديگر وسايل درونداد ، مستقيماً با صفحه ي نمايش تعامل كنند . تخته هاي هوشمند در كتابخانه هاي آكادميك بسيار مجهز ، براي آموزش هاي كتابنگاشتي مورد استفاده قرار مي گيرند . املاي ديگر : smart board