واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 57
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
مجموعه اي از خطوط كوتاه كه بر روي يك نقشه ي زميني ، چاپ يا ترسيم مي شود تا نشان دهنده ي شيب ها باشد : خطوط نازك و بلند با فاصله ي زياد از هم ، نشان دهنده ي شيب ملايم و خطوط كلفت و كوتاه با فاصله ي نزديك از هم ، نشان دهنده ي شيب تند . جهت شيب نيز با جهت خطوط مشخص مي شود .
سند امضاشده اي كه بيانگر شرايطي است كه به موجب آن ، حقوق قانوني مترتب بر دارايي شخصي يا غيرمنقول ، از قبيل اختيارات مرتبط با يك كتابخانه يا آرشيو ، داوطلبانه و بدون مابه ازا ، همراه با يا بدون شرايطي كه نحوه ي دسترسي ، استفاده ، حفاظت ، و . . . را تعيين كنند ، توسط اهداكننده به مؤسسه ي دريافت كننده انتقال مي يابد .
تقسيم يك كلمه به واحدهاي تلفظي ( هجاها ) ، كه در لغتنامه هاي استاندارد با استفاده از نقطه يا نيمخط مشخص مي شود تا نويسندگان ، ويراستاران ، و منشيان بتوانند در انتهاي سطر ، كلمات را تقسيم كنند . بيش تر نرم افزارهاي واژه پرداز داراي امكاني هستند كه اين كار ( شكستن كلمات انتهاي سطر ) را به صورت خودكار انجام مي دهد .
استفاده از كنايه ، طعنه ، و بذله به منظور به تمسخرگرفتن نقاط ضعف و كاستي هاي يك شخص ، گروه ، يا موسسه ، كه غالباً به منظور جلب توجه عمومي به يك لغزش اخلاقي يا سوء استفاده از اعتماد عمومي ، به منظور خراب كردن شهرت قرباني بنا به دلايل سياسي يا شخصي ، يا به منظور سرگرمي مورد استفاده قرار مي گيرد ( مثل « شوهر ايده آل » ، نمايشنامه اي فكاهي اثر « اسكار وايلد » ) . نيز نگاه كنيد به : caricature cartoon lampoon libel
شكلي از تقليد هجوآميز كه در آن ، سُبكِ يك اثرِ ادبي يا هنري جدي ، با به كاربردن همان سُبك براي يك موضوع پيش پاافتاده يا نامناسب ، يا با پرداختن به موضوع اصلي به شيوه اي نامربوط يا بي معنا ، مورد تمسخر قرار مي گيرد . يكي از اولين نمونه ها ، « قورباغه ها » ( The Frogs ) است - نمايشنامه اي از « آريستوفان » كه گفته مي شود « هجومانا » ي آثار « آشيل » و « اوريپيد » است . در نمونه ي جديدتر ، « جين اوستين » ( در Abbey Northanger ) به هجوتقليد از رمان هاي گوتيك رايج در انگلستان قرن نوزدهم پرداخت . از « هجومانا » مي توان به عنوان شكلي از نقد سياسي يا اجتماعي نيز استفاده كرد . نيز نگاه كنيد به : burlesque
lampoon
هجو تندي كه به نثر يا نظم نوشته شده ، و يكي از اشخاص مؤثر در حيات همگاني ، يا مؤسسه اي را كه آماجِ نگاهِ موشكافانه ي مردم قرار گرفته ، هدف مي گيرد . هجويه هايي كه به نثر نوشته شده بودند در قرن هجدهم در انگلستان رايج بودند . در قرن بيستم اين شكل هجو ، حيات جديدي يافت . از آنجا كه اين نوع از شوخي ، فرد را در معرض تمسخر عمومي قرار مي دهد ، قوانين ضد افترا محدوديت هايي را بر آن تحميل مي كنند . نيز نگاه كنيد به : caricature
برآيند قابل حصول اقدامات اتخاذشده به منظور رسيدن به يك آرمانِ بيان شده ، كه معمولاً در رقابتي سنجش پذير بيان مي شود و مشروط به يك محدوده ي زماني است . « هدف عملي » اگر چه به شيوه هاي خاصي كه به وسيله ي آن ها مي توان به نتيجه رسيد اشاره نمي كند ، اما بايد مبتني بر سنجش واقعگرايانه ي منابع موجود باشد . مجموعه ي مناسبي از اهداف عملي قابل حصول ، انگيزه و راهنماي خوبي براي سازمان در برنامه ريزي آينده ، تخصيص منابع ، ارزيابي پيشرفت ، تنظيم و تعديل راهبردها ، و مايه ي پشتگرمي و ايستادگي تا رسيدن به نتايج دلخواه مي باشد .
يك يا چند كتاب يا اقلام ديگري كه معمولاً به وسيله ي يك فرد ، و گاهي نيز به وسيله ي يك گروه ، سازمان ، يا كتابخانه ، به يك كتابخانه اهدا مي شود . در كتابخانه هاي آكادميك ، نسخه هاي روميزي و نسخه هاي نقد و بررسي گاهي به عنوان اهدايي ، از اعضاي هيئت علمي آموزشي دريافت مي شوند . اقلام اهدايي معمولاً مطابق با خط مشي مجموعه گستري كتابخانه ، مورد ارزيابي قرار مي گيرند و اگر به مجموعه ي كتابخانه افزوده نشوند ، معمولاً در يك حراج كتاب يا در مبادله با كتابخانه هاي ديگر ، عرضه مي گردند . مقايسه كنيد با : donation
وسيله اي تبليغي كه توسط باشگاه هاي كتاب براي جذب مشتركان جديد به كار مي رود ، به نحوي كه مشتري را قادر مي سازد تعداد معيني كتاب را با قيمت بسيار اندك ( و گاهي به رايگان ) ، معمولاً از سياهه اي از عنوان هاي رايج انتخاب كند ، و در برابر تعهد نمايد كه تعداد حداقلي از همان عنوان ها را در مدت معيني ( معمولاً يك سال ) خريداري كند . در نشر مجلات عمومي ، به ابزار تبليغاتي مشابهي گفته مي شود كه در آن ، تخفيف زيادي در قيمت ها ( معمولاً براي اشتراك يك يا دو ساله ) به مشتركان جديد پيشنهاد مي شود و پس از آن ، نرخ هاي معمولي براي مشترك ، مورد محاسبه قرار مي گيرند .
پيام هاي الكترونيكي ناخواسته كه در حجم بالا براي تعداد وسيعي از گروه هاي خبري و/ يا فهرست هاي پستي ( بدون توجه به زحمتي كه چنين كاري بر دوش مشتركان مي گذارد ) ارسال مي شوند . هرزنامه فرستي يكي از بدترين موارد تخطي از اخلاق شبكه شمرده مي شود ، چرا كه كاربران اينترنت را مجبور مي كند زمان ارزشمندي را براي مرور كردن و حذف پيام هاي ناخواسته صرف كنند . شخصي كه چنين پيام هايي را مي فرستد « هرزنامه نويس » ( spammer ) نام مي گيرد . براي كسب اطلاعات بيش تر درباره ي اين مزاحمت ، به « spam . abuse . net » نگاه كنيد .
تغيير متن يك اثر ادبي با تغيير يا حذف كلمات يا كل قطعاتي كه ناخوشايند و زننده شمرده مي شوند - برگرفته از نام " آر . تي . بودلر " ( 1825 - 1754 ) كه ويراستي از آثار شكسپير را در اوايل سده ي نوزدهم منتشر كرد كه در آن ، قطعاتي را كه " براي قرائت توسط آقايان در محضر بانوان ، نامناسب " شمرده شده بودند ، حذف كرده بود . وي ويراست مشابهي نيز از " عهد عتيق " توليد كرد . مترادف با : expurgate نيز نگاه كنيد به : censorship Unexpurgated Bowker نگاه كنيد به : Bowker , Richard Rogers and R . R . Bowker
از واژه هاي يونان باستان porne ( = روسپي ) و graphos ( = نوشتن ) . آثاري بدون ارزش هنري كه امور جنسي در آن ها ، آگاهانه و به منظور تحريك تمايل جنسي به تصوير كشيده شده است . واژه هاي « نَرم اندرون » ( soft core ) و « سخت اندرون » ( hard core ) درجه ي هرزگي را نشان مي دهند . مالكيت اين آثار به مجموعه هاي ويژه و شخصي محدود مي شود . مقايسه كنيد با : erotica obscenity نيز نگاه كنيد به : banned book censorship expurgated
مبلغ پولي كه ( بويژه در مرحله ي آغازين يك پروژه ) صرف مي شود و انتظار مي رود كه اين سرمايه گذاري نهايتاً موجب درآمد محسوس يا نامحسوس ، يا موجب نتيجه ي دلخواه ديگري گردد . هزينه هاي مربوط به روابط عمومي ، معمولاً از اين دسته اند .
مبلغ درخواستي از سوي سپارشگاه حق تكثير كشور براي ثبت حق تكثير يك اثر بديع ، كه بايد همراه با تقاضانامه ي تكميل شده و يك نسخه ي واسپارشي از اثر ، ارائه شود . به بهايي كه بايد به دارنده ي حق تكثير ، در برابر حق استفاده از تمام يا قسمت هايي از اثر ( به شيوه اي كه به موجب " قانون حق تكثير ايالات متحده " استفاده ي شرافتمندانه شمرده نمي شود - مثلاً آوردن يك شعر يا داستان كوتاه در يك جـُنگ يا يك گزيده ، يا نقل قول در يك اثر انتشاراتي ) بپردازند نيز اطلاق مي شود . نيز نگاه كنيد به : permission
مبلغي كه بعضي از كارگزاران براي موادي كه توسط ناشر ، با تخفيف كم يا بدون تخفيف فروخته شده اند ، يا براي خدمات بخصوصي كه در حين اجراي سفارش ، توسط كارگزار ارائه مي شوند ، به سفارش دريافتي از كتابخانه ها مي افزايند . به مبلغي كه كارگزار اشتراك براي اجراي سفارش مربوط به اشتراك ادواري ها محاسبه مي كند ( معمولاً 5 تا 10 درصد از كل مقداري كه سالانه توسط كتابخانه براي اشتراك ها پرداخت مي شود ) نيز اطلاق مي گردد .
در بودجه بندي ، بخشي از تخصيص بودجه كه به يكباره و معمولاً براي ساخت تأسيسات جديد ، بازسازي يا گسترش تأسيسات كنوني ، يا ارتقاي عمده در تجهيزات يا سامانه هاي خودكار انجام مي گيرد - در برابر بودجه ي عملياتي كه به صورت سالانه يا دوسالانه براي تأمين هزينه هاي جاري در روند اداره ي كتابخانه يا نظام كتابخانه اي تخصيص داده مي شود .
مجموعه اي از عناصر وراداده اي كه براي تسهيل در توصيف منابع سندمانند ، در يك محيط شبكه اي طراحي شده اند . هسته ي دوبلين نتيجه ي يك توافق بين رشته اي بين المللي در قالب « اقدام وراداده اي هسته ي دوبلين » ( DCMI ) مي باشد . هسته ي دوبلين قابليت تأمين مبنايي براي استانداردكردن توصيف كتابشناختي منابع اطلاعاتي موجود در اينترنت را دارد . براي اتصال به سراصفحه ي « هسته ي دوبلين » را كليك كنيد .
آنچه هر هفت سال منتشر شود . به نشريه اي پيايندي كه هر هفت سال منتشر گردد نيز اطلاق مي شود . نيز نگاه كنيد به : annual biennial triennial quadrennial quinquennial sexennial decennial
آنچه هفته اي يك بار منتشر شود . نيز به پيايندي گفته مي شود كه هفته اي يك بار منتشر شود . بيش تر مجلات خبري عمومي و برخي از روزنامه ها ( مانند « نيوزويك » ) به صورت هفتگي منتشر مي شوند .
نگاه كنيد به : Children's Book Week
Children's Book Week
" هفته ي كتاب كودك " كه از سال 1919 از سوي " شوراي كتاب كودك " حمايت مالي مي شود ، يك جشن محلي و ملي است كه در نوامبر هر سال برگزار مي شود و در آن كتابداران ، كتابفروشان ، ناشران و مدرسان به برنامه ريزي براي برگزاري نمايشگاه هاي كتاب ، مسابقه ي كتابخواني ، ساعات قصه خواني ، جلسات معاوضه ي كتاب ، و . . . به منظور برپايي رقابت ، قرعه كشي كتاب ، و ديگر اقداماتي كه علاقه به كتاب و مطالعه را در ميان جوانان برمي انگيزد ، مي پردازند . مترادف با : Book Week براي اتصال به سراصفحه ي " هفته ي كتاب كودك " اينجا را كليك كنيد .
رويداد سالانه اي كه از سال 1981 ، در آخرين هفته ي سپتامبر در ايالات متحده برگزار مي شود و " انجمن كتابفروشان امريكا " ، " بنياد آزادي بيان كتابفروشان امريكا " ، " انجمن كتابخانه هاي امريكا " ، " انجمن ناشران امريكا " ، " جامعه ي روزنامه نگاران و نويسندگان امريكا " ، و " انجمن ملي فروشگاه هاي دانشكده اي " از آن حمايت مي كنند ، و مورد پشتيباني " مركز كتاب " كتابخانه ي كنگره نيز مي باشد . كتابخانه ها و كتابفروشي هاي سراسر كشور با به نمايش گذاشتن كتاب هاي تازه ممنوع شده و كتاب هايي كه در طول تاريخ ، ممنوعه بوده اند ، آزادي خواندن را گرامي مي دارند . براي اتصال به " هفته ي كتاب هاي ممنوع " در سراصفحه ي " انجمن كتابخانه هاي امريكا " اينجا را كليك كنيد .
هفته ي ملي كتابخانه ها ، كه اولين بار در سال 1958 توسط « كميته ي ملي كتاب » و « انجمن كتابخانه هاي امريكا » برگزار شد ، يك دوره ي رسمي هفت روزه در بهار هر سال است كه طي آن توجه خاصي به ارتقاي همه ي انواع كتابخانه ها در ايالات متحده مي شود . بيش تر كتابخانه هاي عمومي اين رويداد را با نمايش پوستر و برگزاري نمايشگاه ، انتشار بيانيه هاي مطبوعاتي ، و پشتيباني از « كتاب - كنكاش » و ديگر فعاليت هاي ترويجي ، جشن مي گيرند . براي اتصال به « گراميداشت كتابخانه هاي امريكا » اينجا را كليك كنيد .
حروف بزرگ آغازين كه توسط " سرواتنويس " در فضاهايي كه به همين منظور توسط نسخه بردار ( در نسخه ي خطي ) يا چاپچي ( در كتاب چاپي قديمي ) خالي گذاشته شده بود ، جا داده مي شد .
بازچاپ از اثري با حروفچيني جديد ، كه تمام جزئيات مربوط به مطلب چاپي در ويراست اول ، با دقت هر چه تمام تر به حروفچيني جديد منتقل شده است . مترادف با : facsimile reprint مقايسه كنيد با : facsimile edition
در نمايه سازي ، يك توصيفگر يا سرعنوان موضوعي كه در اصطلاح اعم ( يك سطح بالاتر در سلسله مراتب ) ، با يك يا چند توصيفگر ديگر در همان زبان نمايه سازي ، مشترك است . معاني واژه هاي هم نيا ممكن است همپوشان باشند ( مثال : « كتابدار كودكان » و « كتابدار مدرسه » در زير واژه ي اعم « كتابداران » ) . مقايسه كنيد با : orphan
homophone
كلمه اي كه مثل يك يا چند كلمه ي ديگر تلفظ مي شود ، اما املا ، معنا ، و اشتقاقات متفاوتي دارد ( مثل خاستن و خواستن ) . مترادف با : homonym
integral
به برگ يا كاغذي گفته مي شود كه ابتدا و در هنگام چاپ يك اثر ، به كتاب يا جزوه ، صحافي يا دوخته مي شود . مقايسه كنيد با : insert
برگرفته از عبارت لاتين opera citato به معناي « در اثري كه پيش تر نقل شد » . از اين كوته نوشت در يادداشت ها و استنادات كتابنگاشتي استفاده مي شود و در نتيجه مي توان تنها با دادن شماره ي صفحه ( ها ) ي جديد ، از اثري كه پيش تر به آن ارجاع داده شده ، گفته يا انديشه اي را نقل كرد .
كوته نوشت واژه ي لاتين ibidem به معناي « در همان جا » ، كه همراه با شماره ي صفحه ( يا صفحات ) در پانوشت ، پي نوشت ، و كتابنگاشت ها براي اشاره به منبعي كه در يادداشت يا مدخل قبلي به طور كامل به آن استناد شده به كار مي رود .