واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 196
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
چرمي محكم كه از پوست خوك ساخته مي شود و به خاطر دوام و استحكام اش در صحافي كتاب هاي بزرگ و سنگين به كار مي رود . پوست خوك را مي توان از روي سوراخ هاي فاصله دار و كوچك ( كه زماني موهاي زبر به آن ها متصل بوده اند ) از چرم مراكشي تميز داد .
يك ورق تكي بزرگ از مقوا يا كاغذ سنگين ، كه معمولاً با يا بدون تصوير ، فقط يك روي آن چاپ شده ، تا خدمت/ محصولي را تبليغ يا رويدادي قريب الوقوع ( نشست ، كنسرت ، اجراي نمايش ، . . . ) را اعلام كند ، و براي نمايش دادن بر روي تابلوي اعلانات ، كيوسك ، ديوار ، يا سطح مناسب ديگر ، در نظر گرفته شده . طراحي پوستر يكي از شاخه هاي هنرهاي گرافيكي است . مترادف با : placard مقايسه كنيد با : handbill نيز نگاه كنيد به : ephemera
جلد چاپ شده يا چاپ نشده ي كتاب يا جزوه اي كه صحافي « جلدًشميزي » دارد ، و معمولاً جنس كاغذ آن نسبت به كاغذ متن ، سنگين تر است . وقتي كه جلد از همان كاغذِ متن ساخته شده باشد ، آن را « خودپوشانه » ( self - wrapper ) مي گويند . نيز به لفاف بيروني مجله ( كه غالباً از جنس كاغذ كِرافت مي باشد ، و براي محافظت روكش گلاسه از آسيب ديدگي در جريان ارسال مورد استفاده قرار مي گيرد ) اطلاق مي شود . مقايسه كنيد با : dust jacket
در صحافي كتاب ، به نصف يك آستر بدرقه ي دوبرگي اطلاق مي شود كه محكم به رويه ي داخلي يكي از صفحه هاي روكش يا جلد ، چسبانده مي شود و روي تودادگي را نيز مي پوشاند . املاي ديگر : pastedown
حدود يك مجموعه ( يا قسمتي از يك مجموعه ) ي كتابخانه اي ، يا يك فهرست ، نمايه ، چكيده نامه ، داده پايگاه ، كتابنگاشت ، يا ابزار جستجوي ديگر ، كه معمولاً با ذكر شماره و انواع نشريات نمايه شده ، و محدوده ي زماني نشر ، نشان داده مي شود . گستره ي موضوعات يا فيلدهاي نمايه شده ، دامنه ي چنين منبعي را تعيين مي كند . به مقدار توجهي كه ( از نظر زمان ، فضا ، تعداد مفسران ، . . . ) به موضوعي خاص در رسانه ها معطوف گردد نيز اطلاق مي شود .
گنجانه اي كه براي نگهداري اوراق آزاد ( مثل ترسيمات ، كليشه ها ، عكس ها ، نماها ، تصاوير ، دستنوشته ها ، . . . ) طراحي شده و از دو صفحه ي خمش ناپذير تشكيل مي شود كه در محل شيرازه ، با نوار پهن پارچه اي به هم متصل اند ، و بندهايي دارد كه به پيش لبه ها و گاهي به ديگر لبه ها متصل اند تا از لغزيدن ورق ها به بيرون جلوگيري كنند . در هنر ، به مجموعه اي از آثار اصلي يك هنرمند اطلاق مي شود كه معمولاً براي به تصويركشيدن دامنه ي استعداد وي انتخاب شده اند . اين واژه در ارجاع به بدنه ي كلي اثر يك هنرمند نيز به كار مي رود . در كار و پيشه ، به سياهه اي جامع از همه ي اوراق بهادار ( سهام ، اوراق قرضه ، . . . ) تحت مالكيت يك سرمايه گذار يا مؤسسه ي مالي گفته مي شود . از شركت هاي دولتي خواسته مي شود اين گونه موجودي هاي خود را آشكار كنند .
اثر منتشرشده اي متشكل از يك تك صفحه ي كاغذي ، كه معمولاً به سمت داخل ( در دو يا چند برگ ) تاشده ، و بريده يا كوك زده نيست . مثل شرح برنامه هاي اجرايي ، صورت غذاي رستوران ، . . . . به صفحه اي از كاغذ سنگين ( مثل كاغذ مانيل ) كه يك تا خورده ( گاهي با يك لبه ي برگردان در پايين و يك زبانه ي بيرون زده براي برچسب زدن ) ، و براي بايگاني صفحات متفرق مورد استفاده قرار مي گيرد نيز اطلاق مي شود . اندازه هاي استاندارد پوشه در ايالات متحده 29*5/22 و 24*5/22 سانتيمتر هستند . در نرم افزارهاي كاربردي ، سرعنواني است كه توسط كاربر ايجاد مي شود و فايل هاي داده ها ، پيام هاي پست الكترونيكي ، نشانه گذاري هاي وب ، و ديگر اطلاعات در قالب رقومي را مي توان براي بازيابي هاي بعدي ، در زير آن ذخيره و بايگاني كرد .
مجموعه اي از عكس ها ، تصاوير ، چاپ هاي هنري ، بريده چيني ها ، و ديگر تصاوير قاب شده يا قاب نشده ، كه معمولاً آن قدر كوچك هستند كه بايد در پوشه ها قرار گيرند و در قفسه هاي بايگاني نگهداري شوند . در كتابخانه ، اين فايل ممكن است بر اساس موضوع ، درونمايه ، نام هنرمند ، يا خصيصه اي ديگر ، مرتب شده باشد . نيز نگاه كنيد به : jumbo file vertical file
فرايند غلاف كردن يك سند مسطح با استفاده از يك پاكت پوليستري نازك ، كه لبه هايش مهروموم مي شوند تا آن را از صدمه ديدن حفظ كند ، و در عين حال از هر دو طرف قابل رويت است . اين شيوه براي محافظت از صفحه هاي شكستني بزرگ مانند نقشه ها ، نمودارها ، پوسترها ، . . . به كار مي رود . در اين روش برخلاف روش لايه گذاري كه لايه ها به سند چسبانده مي شوند ، وضعيت سند تغيير نمي كند . با بريدن يك يا چند طرف پاكت ، صفحه را مي توان به راحتي برداشت . اگرچه پوشينه دار كردن ، فقره را از آلودگي هاي موجود در جو حفظ مي كند ، فرايندهاي فساد ذاتي در شئ را به تأخير نمي اندازد .
توهم حركت پيوسته كه با عكسبرداري پشت سرهم بر روي فيلم از نقاشي ها ، تصاوير ساكن ، يا طلق هاي كارتوني ( كه هر يك نمايانگر تغيير اندكي با كادر قبلي است ) و تماشاي آن ها با توالي سريع حاصل مي شود . اين شيوه كه به وسيله ي پويانمايان در استوديوهاي " والت ديسني " به يك شكل هنري تبديل شد ، همچنان سرگرمي بخش مخاطبان خود در سراسر دنيا است . نيز نگاه كنيد به : animated graphics
تزييني كه در جاي خالي انتهاي يك فصل ( يا ديگر تقسيمات كتاب ) چاپ مي شود . اين اثر تزييني معمولاً « تزيينات چاپچي » ، يا تصوير كوچكي است كه به وسيله ي يك تصويرگر حرفه اي كار شده است . املاي ديگر : tail - piece مترادف با : tail ornament مقايسه كنيد با : headpiece نيز نگاه كنيد به : frontispiece
ركوردي متشكل از سرعنوان هاي اضافي كه يك فقره ي كتابنگاشتي در فهرست كتابخانه اي ، در زير آن ها ذكر مي شود و معمولاً با يك مدخل اصلي همراه است . نيز سياهه اي از همه ي ارجاعات متقاطعي ( در يك « فايل مستند » ) كه به يك سرعنوان مورد استفاده در يك فايل ركوردهاي كتابنگاشتي و از آن سرعنوان ، ايجاد شده تا هر گاه كه تغيير يا اصلاحي لازم آمد ، يا زماني كه آن فقره از مجموعه ي كتابخانه حذف شد ، فهرستنويس بتواند همه ي مدخل هاي مربوط به آن فقره را رديابي كند .
جمله اي كه در پايان يك فصل يا كتاب به منظور توضيح نكته اي در متن ، اشاره به مبناي يك اعلان ، استناد به مأخذ اطلاعات رخدادگاني ، يا يك نقل قول چاپ مي شود . پي نوشت ها ( مانند پانوشت ) معمولاً با حروف زبُرنوشت ، و به ترتيب ظاهرشدن در متن ، شماره گذاري مي شوند .
پيام تلفني كه از قبل براي پخش خودكار ( در زماني كه كسي براي پاسخگويي به تماس ، در دسترس يا قادر به پاسخگويي نمي باشد ) ضبط شده است . كتابخانه ها ( وقتي كتابخانه تعطيل است ) براي آگاه كردن تماس گيرندگان از ساعات كار كتابخانه ، و ( وقتي باز است ) براي هدايت مراجعان به بخش خدماتي مناسب ، اغلب از پيام ضبط شده استفاده مي كنند .
انتقال همزمان به همه ي كساني كه تجهيزات لازم براي دريافت سيگنالي را كه محتواي اطلاعاتي ( راديويي يا تلويزيوني ) را منتقل مي كند در اختيار دارند ، يا به كساني كه قيمت نوع بخصوصي از خدمات ارتباطي ( مثل تلويزيون كابلي ) را پرداخته اند . مقايسه كنيد با : multicast نيز اشاره دارد به يك برنامه يا آگهي راديويي يا تلويزيوني ، پس از اين كه به مخاطبان منتقل شده است . در مفهوم عام ، به آگاهي عموم رساندن هر پيام . متضاد : narrowcast
استفاده ي گزينشي از رسانه هاي ارتباطي به منظور هدف قراردادن مخاطبان بسيار تخصصي - در برابر پخش عمومي در رسانه هاي همگاني كه با هدف زيرپوشش گرفتن تعداد هر چه بيش تري از شنوندگان و بينندگان انجام مي شود . متضاد : broadcast
instant messaging ( IM )
« پيام دهي فوري » يك سامانه ي كنفرانس رايانه اي همزمان است كه دو يا چند شخص را قادر مي كند از طريق اينترنت به صورت درونخطي « گپ » بزنند؛ به كاربر امكان مي دهد اسم شخص ديگري را به سياهه ي پيام دهي بيافزايد و در هنگام ورود هر شخص ، بلافاصله از وصل شدن او آگاه شود . يك جلسه ي « گپ » با تايپ پيام در پنجره ي طراحي شده براي اين منظور ، يا تايپ پيام در « اتاق گپ » ( كه توسط نرم افزار « پيام دهي فوري » ايجاد شده ) آغاز مي گردد . پيام ، تقريباً بلافاصله روي صفحه ي نمايش هر يك از افراد ليست نشان داده مي شود ، و گيرنده/ گيرندگان نيز مي توانند با تايپ پيام خود ، بلافاصله به آن پاسخ دهند . اكثر سيستم هاي پيام دهي فوري طوري طراحي شده اند كه هنگام ارسال يا دريافت پيام ، يك سيگنال صوتي پخش كنند . بعضي از سامانه ها كاربر را قادر مي سازند كه به تبادل فايل هاي داده اي بپردازد ، مرور وب را هماهنگ كند ، تصوير و ويديو بفرستد ، و به بازي هاي رايانه اي بپردازد . در كتابخانه ها ، پيام دهي فوري به منظور ارائه ي خدمات مرجع الكترونيكي به كاربران دوردست و به اشخاصي كه ارتباط درونخطي را ترجيح مي دهند مورد استفاده قرار مي گيرد .
هر يك از پيام هايي كه از طريق تلگراف ، تلفن ، راديو ، تلويزيون ، كابل ، ريزموج ، يا راه هاي الكترومغناطيسي ديگر منتقل و/ يا دريافت مي شود . گاهي مترادف با : telecommunication
پيامي در يك نقطه بر روي صفحه ي نمايش رايانه ( معمولاً به شكل مكان نماي چشمك زن كوچك ، با يا بدون متن توضيحي ) ، كه نشان مي دهد بايد داده هايي وارد شود يا عملياتي توسط كاربر آغاز گردد . گاهي مترادف با : cursor
در « قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » عبارت اند از انتشاراتي با هر قالب بندي كه با عنواني يكسان ، با بخش ها يا شماره هايي كه به صورت پي درپي شماره گذاري شده و/ يا تاريخ گذاري شده اند منتشر مي گردند ، و در فواصل زماني منظم يا نامنظم عرضه مي شوند و دوره ي انتشار آن ها ، نامحدود در نظر گرفته شده . پيايندها ادواري هاي چاپي ( روزنامه ها ، خبرنامه ها ، مجلات عمومي ، و مجلات تخصصي ) و همتاهاي الكترونيكي آن ها ، و نيز سالنامه ها ، سالكتاب ها ، خلاصه مقالات ، خلاصه گزارش ها ، و فَروُست هاي تك نگاشتي كه جداگانه فهرستنويسي مي گردند را شامل مي شوند . وقتي پيايندها تجزيه ، ادغام ، يا همانند مي شوند ، ممكن است تغييري در عنوان آن ها صورت گيرد . نيز نگاه كنيد به : provisional serial pseudo - serial reference serial serial bibliography serial index يك عنوان خاص پيايندي با يك « شماره ي استاندارد بين المللي پيايندها » ( شابپ ) ، و عنوان شاخص شناسايي مي شود؛ اين داده ها توسط « نظام داده هاي پيايندهاي بين المللي » ( شبكه اي از مراكز داده اي پيايندهاي كشوري ) تخصيص داده و نگهداري مي شوند . پيايندها و سالانه ها در « فهرست راهنماي بين المللي ادواري هاي اولريخ » ( كه سالانه توسط شركت « باوكر » منتشر مي گردد ) و در « فهرست راهنماي پيايندها » ( كه توسط « اِبسكو » منتشر مي گردد ) فهرست مي شوند . موجودي كتابخانه از يك عنوان پيايندي ، در يك « مدخل باز » يا « بسته » ( در ركورد پيايندي ، كه آن فقره را در فهرست كتابخانه ، بازنمايي مي كند ) ذكر مي شود . كتابدار مسئول اداره ي يك مجموعه ي پيايندي ، « كتابدار پيايندها » ( serials librarian ) ناميده مي شود . نيز نگاه كنيد به : continuation order serials desk CONSER
نشريه اي كه ابتدائاً و در هنگام انتشار ، فهرستنويس كتابخانه به عنوان اثر تك نگاشتي با آن عمل مي كند ، اما معمولاً بعد از اين كه مكرراً بازنگري و چاپ مجدد شد به عنوان يك پيايند با آن رفتار مي شود . مقايسه كنيد با : provisional serial
provisional serial
نشريه اي كه وقتي در فرايند منتشرشدن است به عنوان پيايند فهرستنويسي مي گردد؛ اما وقتي كامل شد ، چون دوره ي انتشار طولاني است و/ يا شماره بندي شماره ها پيچيده است ، به عنوان غيرپيايند فهرستنويسي مي شود . مقايسه كنيد با : pseudo - serial
اثري كه ( معمولاً در فواصل زماني منظم ) در قالب قطعاتي منتشر مي شود . در طول قرن هجدهم و اوايل قرن نوزدهم ، كتاب ها اغلب در قالب بخش ها يا دفترهايي منتشر مي شدند ، اما در اواخر قرن نوزدهم ، اكثر آثار پيايندي شده در قالب شماره هاي پي درپي ، در روزنامه ها و مجلات ارائه مي شدند . نيز نگاه كنيد به : number book serial rights
هر يك از كاركنان پشتيباني كتابخانه - معمولاً كسي كه حداقل يك درجه ي ليسانس دارد ، و براي درك دستورالعمل هاي خاص و به كاربردن آن ها مطابق با قواعد ازپيش تعيين شده ، تحت شرايط طبيعي و بدون اعمال داوري حرفه اي ، مهارت آموخته است . معمولاً وظايف حمايتي فني سطح بالا به پيراحرفه مندان كتابخانه سپرده مي شود؛ مثل فهرستنويسي استنساخي يا كنترل ادواري ها . در نظام هاي كوچك تر كتابخانه هاي عمومي در ايالات متحده ، كتابداران كتابخانه هاي شعبه گاهي پيراحرفه مند هستند . براي اتصال به فهرست راهنماي « انجمن هاي پيراحرفه مندان كتابخانه هاي ايالتي و منطقه اي » در ايالات متحده اينجا را كليك كنيد . مترادف با : library technician نيز نگاه كنيد به : Support Staff Interests Round Table
وسيله اي كه همراه با رايانه به كار مي رود ، و بخش ضروري يا جدايي ناپذير آن نيست . وسايل جانبي ريزرايانه اي براي درونداد ( صفحه كليد ، موشواره ، اسكنر ) ، برونداد ( چاپگر ، نمايشگر ، بلندگو ) ، ذخيره ( نرم ديسك ، سي دي رام ) ، و برقراري ارتباط ( مودم ) به كار مي روند . گرايش به سمت درون ساخت كردن وسايل جانبي در رايانه هاي شخصي ( بويژه رايانه هاي كيفي ) بوده است . مترادف با : auxiliary equipment نيز نگاه كنيد به : CPU
روكش گشاد چرمي يا پارچه اي كه متناسب با صفحه هاي چوبي جلد كتابي كه صحافي دستي دارد طراحي مي گردد ، و گاهي با گل ميخ به صفحه ها محكم مي شود . اين نوع پيراهن كتاب از قرن دوازدهم تا پانزدهم به عنوان جانشين صحافي كامل ، مورد استفاده قرار مي گرفت .
سازمان حوادث يا داستانپاره ها در يك اثر داستاني ( رمان ، داستان كوتاه ، نمايشنامه ، فيلم سينمايي ) ، به ترتيبي كه رابطه ي بين شخصيت و وقايع براي خواننده يا بيننده ، گشوده مي شود . بيش تر پيرنگ هاي ادبي ، كشمكشي بين نيروهاي متخالف را ارائه مي دهند كه به گره گشايي ( denouement ) يا پاياني منجر مي شود كه در آن ، پديدآورنده براي بالابردن تأثير نمايشي اثر خود ، عنصر تعليق را به كارمي گيرد . پيرنگ هاي پيچيده ممكن است شامل يك يا چند پيرنگ فرعي باشند . كتابخانه ها براي تشويق مراجعان به خواندن اثر اصلي ، قاعدتاً منابعي را كه كوتهواره يا خلاصه ي پيرنگ هاي آثار ادبي را ارائه مي نمايند خريداري نمي كنند .
در ادبيات ، عبارت است از دومين داستان كامل كه با استفاده از كنش اصلي يك اثر داستاني ساخته مي شود و گاهي مستلزم مجموعه شخصيت هاي واحد يا مرتبط با داستان اول مي باشد . سو - پيرنگ كه كاربرد آن در كمدي رايج تر از تراژدي است ، ممكن است براي تقويت پيرنگ اصلي يا در تقابل با آن ، مورد استفاده قرار گيرد . آثار پيچيده ي ادبي ممكن است بيش از يك سو - پيرنگ داشته باشند كه با هدف ايجاد جلوه هاي نمايشي ، در هم تنيده شده اند .
آزمون يا آزمونه اي كه قبل از دريافت آموزش استفاده از كتابخانه ، به منظور ارزيابي سطح دانش ورودي دانشجويان و شناسايي كمبودهايي كه بايد بدان ها پرداخته شود ، از دانشجويان به عمل مي آيد . در حالت مطلوب ، پيش آزمون همراه با پس آزمون ، و با هدف مقايسه به عمل مي آيد .
صفتي كه به فعاليت هايي اطلاق مي شود كه قبل از انتشار يك اثر انجام مي شوند؛ مثل پيشنهاد ناشر درباره ي قيمت پيش فروش براي پيش سفارش هاي مربوط به يك كتاب يا فقره اي ديگر . كوته نوشت : prepub .