واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 196
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
نماد شيميايي كه تمركز يون هاي هيدروژن در يك ماده ي معين را ، در محلول آب بازنمايي مي كند و سنجه ي استاندارد براي اسيدي يا قليايي ( بازي ) بودن آن ماده در مقياس 14 - 0 ( 0 به معناي بسيار اسيدي و 14 به معناي بسيار قليايي ) مي باشد و در حفاظت ، براي شناسايي كاغذ اسيدي ، مقواي اسيدي ، . . . به كار مي رود . ازآنجا كه « پ هاش » يك معيار لگاريتمي است ، هر واحد از مقياس ، يك فاكتور از 10 را بازنمايي مي كند ، كه 0/7 ( پ هاش آب خالص ) ، نقطه ي خنثي است .
اثري كه توسط چهار نفر يا بيش تر ، يا توسط شخصيت هاي حقوقي ( نهاد تنالگاني ) خلق شده و نمي توان شخص يا نهاد واحدي را به عنوان پديدآورنده ي اصلي مشخص كرد . در كتابخانه ها ، چنين آثاري در زير « عنوان » ، همراه با يك شناسه ي افزوده براي شخص يا نهادي كه نامش اول ذكر شده ، فهرست مي شوند . طبق « قواعد فهرستنويسي انگلوامريكن - ويراست 2 » ، اگر تعداد مسئولان اصلي يك اثر ، سه شخص يا نهاد ، يا كم تر باشد ، شناسه ي اصلي زير سرعنوان مربوط به پديدآورنده اي كه نامش در ابتدا ذكر شده ( همراه با شناسه هاي افزوده براي ديگر پديدآورندگان اصلي ) مي آيد . مقايسه كنيد با : unknown authorship نيز نگاه كنيد به : mixed responsibility shared responsibility
پيام هاي ناخواسته ي پست الكترونيكي ، كه معمولاً آگهي هستند و از سوي گيرنده درخواست نشده اند . نيز نگاه كنيد به : spam
high - speed
در رايانش ، به تجهيزاتي مي گويند كه با سرعتي بالاتر از سرعت معمول عمل مي كنند ، و معمولاً با قيمت اضافي خريداري شده اند . به يك اتصال اينترنتي سريع نيز اطلاق مي شود ( مقايسه كنيد « تي3 » را با « تي1 » ) .
هر شيوه اي در ضبط صدا كه با بازتوليد طيف وسيعي از فركانس هاي قابل شنيدن ، اُفت كيفيت را به حداقل مي رساند ، طوري كه نتيجه بسيار به اصل نزديك است .
كوته نوشت پست الكترونيكي ( electronic mail ) . پروتكل اينترنتي كه به كاربران رايانه امكان مي دهد پيغام و فايل هاي داده اي را ، به صورت همزمان ، محلي و از طريق شبكه ، با كاربران ديگر مبادله كنند . پست الكترونيكي به يك سامانه ي پيام سازي براي ذخيره و ارسال پيام ها توسط كاربران ، و به يك برنامه ي ارسال با يك محيط رابط براي ارسال و دريافت نياز دارد . كاربران مي توانند پيام ها را بدون ايجاد نسخه ي كاغذي ، به يك گيرنده ي واحد با نشاني پست الكترونيكي بخصوص ، بفرستند؛ يا به ارسال گروهي آن براي همه ي افراد مذكور در يك سياهه ي توزيع يا فهرست پستي بپردازند . پست الكترونيكي ، كه از خدمات معمول پستي سريع تر و قابل اطمينان تر است ، چه بسا از ارتباط تلفني هم راحت تر باشد ، اما موجب بروز مسائل امنيتي و محرمانگي شده است . برنامه هاي رايج پست الكترونيكي عبارت اند از : Lotus Notes , Eudora , Sendmail , Critical Path . اكثر تأمين كنندگان خدمات اينترنتي يك گزينه ي پست الكترونيكي نيز به مشتركان شان هديه مي كنند . املاي ديگر : email مقايسه كنيد با : FAX نيز نگاه كنيد به : attachment body header footer encryption SMTP
يادداشتي كوتاه در پايين صفحه كه درباره ي نكته اي در متن توضيح مي دهد يا آن را بسط مي دهد ، يا مأخذ نقل قول يا ايده اي را كه توسط پديدآورنده به شخص ديگر نسبت داده شده ، نشان مي دهد . پانوشت ها در متن با اعداد عربيِ زِبُراَنديس ، يا با نشانه ي ارجاع ، مشخص مي شوند و معمولاً با فونتي كوچك تر از فونت مورد استفاده در متن ، به چاپ مي رسند . شماره گذاري پانوشت ها با عدد 1 در ابتداي هر فصل ، يا با شماره ي 1 در ابتداي هر صفحه آغاز مي شود . مقايسه كنيد با : endnote نيز نگاه كنيد به : marginalia در معناي عام تر ، هر گونه توضيح بعدي يا اظهار نظر فرعي ( اما مرتبط با گزاره ي اوليه ، يا در تأييد آن ) كه در نوشتار يا گفتار بيايد .
ني مردابي ( Cyperus papyrus ) بلندي كه بومي افريقاي شمالي است و مصريان باستان از آن ماده اي ساختند كه از هزاره ي سوم قبل از ميلاد تا حدود قرن دهم بعد از ميلاد در منطقه ي مديترانه از آن به عنوان سطح نوشتاري و چاپي استفاده مي شد . گرچه كلمه ي paper ( كاغذ ) از پاپيروس گرفته شده ، اما پاپيروس از نظر فني كاغذ نبود؛ چون از الياف خميرشده و فرآوري شده به دست نمي آمد ، بلكه از مغز گياه تشكيل مي شد كه در چند لايه روي هم قرار مي گرفتند و به هم فشرده مي شدند تا به شكل ورق درآيند؛ سپس پرداخت مي شدند و در طاقه هاي طولاني به يكديگر متصل مي گرديدند و دور يك دسته ( كه رومي هاي باستان آن را « نافه » مي ناميدند ) پيچيده مي شد . از آنجا كه پاپيروس شكننده است و تحمل شرايط مرطوب را ندارد ، از پاپيروس هاي متعلق به كتابخانه هاي باشكوه قديمي . مقدار اندكي بر جا مانده است . پاپيروس ( به عنوان سطح نوشتاري ) در دوره هاي اوليه ي مسيحيت جاي خود را به پارشمن و كاغذپوست داد . به دستنوشته هاي كتابت شده بر روي پاپيروس ( كه عمدتاً به شكل طومار هستند ) هم اطلاق مي شود . « پاپيروس شناسي » ( papyrology ) مطالعه ي متون قديمي نوشته شده بر روي پاپيروس مي باشد .
كلمه يا عبارتي كه از نظر معنايي متضاد با اصطلاح ديگر است . لغتنامه هاي واژگان متضاد را در بخش مرجع كتابخانه هاي بزرگ مي توان يافت . در برخي از زبان هاي نمايه سازي ، يكي از اصطلاحات يك زوج متضاد ممكن است براي بازنمايي هر دو اصطلاح انتخاب شود . متضاد با : synonym
يك مدل ، الگو ، يا نمونه - بويژه آن كه رويكرد استاندارد به يك موضوع يا حالت هاي مرسوم تفكر در يك حرفه يا حوزه ي مطالعه را متحول مي كند . در علوم كتابداري و اطلاع رساني ، تغييرات پارادايمي بيش از پيش از نوآوري فناورانه ناشي مي شوند .
محدوده ي معيني كه مقدار آن ، بر اجرا يا نتايج يك فرايند يا عمليات اثر مي گذارد؛ مثلاً دامنه ي « تاريخ نشر » كه براي محدودكردن نتايج كاوش در يك فهرست درونخطي يا داده پايگاه كتابنگاشتي ، توسط كاربر تعيين مي شود .
ركوردي از يك اثر موسيقايي كه در آن ، قسمت هايي كه قرار است اجرا يا خوانده شوند با نت هاي موسيقي بر روي خط حامل هاي جداگانه ، چاپ يا نوشته مي شوند و به شكل عمودي مرتب مي شوند تا خواندن شان در يك زمان ، ميسر گردد . نيز نگاه كنيد به : chorus score close score condensed score full score miniature score piano score short score vocal score
پارتيتور يك اثر موسيقايي كه براي آواز تصنيف شده ( مثل اُپِرا ، اوراتوريو ، كانتاتا ، . . . ) و در آن همه ي بخش ها در اندازه ي معمول بر روي حامل هاي جداگانه نشان داده شده اند ، و هر يك از سازهاي همنواز ( كه معمولاً براي اركستر نوشته مي شوند ) براي اجرا با يك ساز صفحه كليدي ، به دو حامل تقليل يافته . مقايسه كنيد با : chorus score
پارتيتورهاي كامل يك اثر موسيقايي كه براي اركستر تصنيف شده ، و قطعات مربوط به هر ساز در آن آمده است .
يك موسيقي متن آوايي كه در آن ، تمام بخش ها در حداقل تعداد حامل ها ( معمولاً در دوتا ) مي آيند ، مانند سرودهاي مذهبي .
تنظيمي براي تكنوازي پيانوي يك اثر آوازي ، سازي ، يا اركستري ، كه بر روي دو حامل نوشته يا چاپ مي شود .
يك پارتيتور موسيقي كه در آن ، هر يك از قسمت ها ( معمولاً براي استفاده ي رهبر اركستر ) روي خط حامل جداگانه اي نوشته مي شود . براي آثار اركستري يا سـُرايه اي ( كُرال ) ، اين امر به يك صفحه ي بزرگ نياز دارد . ترتيب استاندارد قسمت هاي « سازي » در يك پارتيتور كامل ، از بالا به پايين عبارت اند از : سازهاي بادي چوبي ، برنجي ، كوبه اي ، و زهي ، و هر قسمت تكنوازي در يك كنسرتو ، بالاتر از ويولن ها مي آيد . اجزاي « آوايي » ( كه به ترتيب نزولي دانگ صدايي مرتب مي شوند ) بالاتر از بخش زهي ، و بخش هاي تكخواني بالاتر از همنوايي قرار مي گيرند . فقط بزرگ ترين كتابخانه هاي موسيقي اين نوع پارتيتورها را گردآوري مي كنند .
طرح اوليه اي از يك اثر همنوازي كه در آن ، آهنگساز عناصر اصلي اثر را ( با هدف كار دقيق تر بر روي مضامين در آينده ) بر روي چند خط حامل منتشر مي كند . مقايسه كنيد با : close score condensed score
پارتيتور اثري موسيقايي كه براي اركستر يا گروه نوشته شده و در آن ، قسمت هاي اصلي ، كه معمولاً با نوع وسيله ( ساز بادي ، برنجي ، زهي ، ضربي ) ارائه مي شوند ، به حداقل تعداد حامل ها كاهش مي يابند .
يك واژه ي عام براي هر گونه ماده ي بافته شده ، كه از اوايل قرن نوزدهم براي روكش كردن جلد كتاب مورد استفاده قرار مي گرفت - در برابر چرم ، پارشمن ، يا كاغذ پوستي كه در صحافي هاي اوليه ي كتاب از آن ها استفاده مي شد ، يا جلدهاي كاغذي كه امروزه مورد استفاده قرار مي گيرد . پارچه ي رنگ آميزي شده ي كتاب كه در " صحافي ناشر " از آن استفاده مي شود ، از پنبه يا نخ كتان بافته شده كه آهار خورده ، يا با تركيبي ديگر پوشانده يا اشباع گرديده و بعد تحت حرارت فشرده شده ، تشكيل مي شود . از آنجا كه ويراست هاي عمومي با جلد پارچه اي براي تحمل استفاده ي زياد و شديد طراحي نشده اند ، ناشران يك روكش كاغذي با طراحي بسيار جذاب براي حفاظت ( و البته جذب مشتري ) به آن اضافه مي كنند . مجلدهايي كه بايد در برابر استفاده ي زياد دوام بياورند ، اغلب با ماده اي سنگين تر و بادوام تر مانند قدك ، " صحافي كتابخانه اي " مي شوند . اين واژه در كاتالوگ هاي ناشران براي متمايزكردن " ويراست جلد سخت " از " ويراست جلد نازك " يك اثر نيز به كار مي رود . مترادف با : clothbound مقايسه كنيد با : half cloth
در صحافي كتاب ، نوار باريكي از پارچه ي كتاني آهارزده ي نازك و درشت بافت كه بعد از دوختن جزوه ها ، براي كمك به نگهداري آن ها در كنار هم ، با چسب به عطف كتاب چسبانده مي شود . در بعضي از ويراست ها ، نواري از كاغذ گرافت به عنوان آستري دوم و براي استحكام بيش تر ، به لايه ي اصلي افزوده مي شود . مترادف با : gauze mull super در رايانش ، واژه ي عاميانه اي براي ازكارافتادگي نامنتظره ي يك سامانه ، كه معمولاً به خاطر نقص سخت افزاري ، ايراد جدي نرم افزاري ، يا خطاي شبكه پديد مي آيد . نيز نگاه كنيد به : dump
پوست كنده شده ي يك حيوان ( گوسفند ، بز ، يا گوساله ) بعد از اين كه رنگ زدايي ، كشيده ، پاك ، و ( براي استفاده در صحافي كتاب يا بعنوان سطح چاپي يا نوشتاري ) آماده شده است . پارشمن از حدود قرن دوم ميلادي تا مدت ها پس از اختراع چاپ با حروف متحرك ، در اروپا مورد استفاده قرار مي گرفت . شكل اصلي اين كلمه ( pergamenum ) از اسم « پرگاموم » ( شهري باستاني در كرانه ي غربي آسياي صغير ) گرفته شده كه كتابخانه اي براي رقابت با مركز بزرگ دانشوري در اسكندريه ي مصر ، در آن تأسيس شده بود . اگر چه توليد پارشمن پرهزينه است ، از پاپيروس بادوام تر بود و بتدريج جاي آن را گرفت . در طول قرون وسطي از پارشمن براي ساختن برگ كتاب ها و دستنوشته هايي كه با دست استنساخ مي شدند استفاده مي گرديد ، و ازجمله به همين دليل كتاب هاي آن دوره بسيار ضخيم هستند . كاغذ نوين در قرن دوم بعد از ميلاد در چين اختراع و در قرن يازدهم در اسپانيا عرضه شد؛ اما تا وقتي كه ماشين چاپ كاملاً رواج نيافته بود ، كاغذ جايگزين پارشمن در توليد كتاب نشد . به سندي ( مثل نقشه يا گواهينامه ) كه بر روي پارشمن چاپ يا نوشته شده نيز اطلاق مي شود . مقايسه كنيد با : vellum
گاه يك كتاب يا فقره ديگر ، در قالب قسمت ها شماره گذار شده يا نشده منتشر م شود ، كه هر يك از اين قسمت ها ناقص است و لزوماً با تقسيم بند ها داخل اصل اثر ( مثل فصل ها ) منطبق نيست . جزو َك ها كه معمولاً با جلد كاغذ منتشر م شوند ، اگر در نهايت به ترتيب زمان صحيح با هم صحاف شوند ، يك مجلد كامل يا مجموعه ا يكپارچه از مجلدات را تشكيل م دهند . جزوك ها از اين نظر كه تقسيم بند آن ها موقت است با بخش ها كتاب ( كه از تقسيمات دائم كتاب هستند ) متفاوت اند . كوته نوشت : fasc . مترادف با : fascicule fasciculus
part - time
استخدامي كه به بخشي از ساعات كار معمول ، محدود شده است . كارمندان پاره وقت كه كم تر از تعداد ساعت هاي معمول در هفته يا ماه كار مي كنند ، واجد شرايط دريافت امتيازات كامل نيستند . در مؤسسات آكادميك ، نسبت هيئت علمي تمام وقت به پاره وقت ( دستيار ) و از جمله كتابداران ، ممكن است مشروط به « قرارداد توافق جمعي » باشد .
صفحه اي از محتواي ويرايشي يا تبليغات ، كه براي استفاده به عنوان بريده ي جرايد يا نسخه ي فايلي ، از يك ادواري يا اثر انتشاراتي ديگر ، كنده مي شود .
سطر يا سطرهايي در پايين يك صفحه ي وب ، كه نام شخص ( يا اشخاص ) مسئول ايجاد و نگهداري پايگاه ، و ميزبان آن را در آنجا ارائه مي كنند . پاصفحه ممكن است تاريخ آخرين روزآمدي ، تذكر مربوط به حق تكثير ، و پيوند تماس يا نشاني اينترنتي آن افراد را نيز شامل شود . به سطور واقع در پايين پيام پست الكترونيكي كه نام ، عنوان ، و وابستگي فرستنده ، و هر گونه اطلاعات تماس را نشان مي دهد نيز اطلاق مي شود ، و از اين نظر با سرصفحه ي ابتداي پيام ، و بدنه ي پيام پست الكترونيكي كه حاوي متن نامه است تفاوت دارد . در اسناد چاپي ، مترادف با : running foot
لبه ي پاييني يك كتاب ، كه وقتي در قفسه در حالت ايستاده قرار داده مي شود ، بر روي آن لبه مي ايستد . به حاشيه ي پاييني صفحه ( در برابر حاشيه ي بالايي ) نيز گفته مي شود . مترادف با : foot
سطري از حروف كه در زير متن و در پايين صفحه اي از كتاب يا ادواري چاپ شده ، و از نظر سُبك و محتوا در همه ي صفحات ، مشابه و يكسان است ، و معمولاً همچون سرصفحه ي متكرر ، اطلاعات مشابهي را ارائه مي كند . مترادف با : footline نيز نگاه كنيد به : footer
يكي از دو سر روكش كاغذي كه به دور جلد كتابي كه به صورت سخت جلد صحافي شده ، پيچيده مي شود . قيمت روي جلد و اعلانَك تبليغاتي ناشر معمولاً بر لبه ي بالَك رويي چاپ مي شوند . بر لبه ي بالك پشتي اطلاعات زندگينگاشتي مختصري درباره ي پديدآورنده و / يا تصويرگر ، معمولاً همراه با تصوير كوچكي از چهره ي هر يك از آنان ارائه مي شود .
پاكت كاغذي كوچكي كه از بالا و سمت راست ، يا فقط از بالا ، باز است ، از دهانه ي بالا مي توان يك يا چند ورقه ي ريزبرگه را در آن جا داد ، و فقط نوار عنوان ورق اول قابل رويت است . پاكت هاي آرشيوي مرغوب براي ريزبرگه ، از كاغذ بدون اسيد و بدون ليگنين ساخته مي شوند .