واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 340
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
نام كوتاهي كه توسط برنامه نويس يا كاربرِ رايانه به يك فايل داده ها اختصاص مي يابد تا براي بازيابي هاي بعدي ، آن را شناسايي كند . نام فايل معمولاً سرنخ و ردّي از محتواي فايل را به دست مي دهد . پس نشانه ي سه يا چهار حرفي كه به انتهاي نام فايل افزوده مي شود ، نوع فايل را نشان مي دهد ( مثل txt . براي يك فايل متني اَسكي ، html . براي فايلي به زبان « اچ تي ام ال » ) . املاي ديگر : file name
نشانه اي كه يك پايگاه بخصوص بر روي اينترنت را شناسايي مي كند . در ايالات متحده ، نشاني قلمروها معمولاً از سه قسمت كه با نقطه از هم جدا مي گردند تشكيل مي شود . مثلاً در نشاني www . thisuniversity . edu ، اولين قسمت ( www ) ، بيانگر پروتكل يا زبان مورد استفاده در دسترسي به نشاني است ؛ دومين قسمت ( thisuniversity ) نام مؤسسه يا سازماني را كه ميزبان پايگاه است بازنمايي مي كند ؛ و آخرين قسمت ( edu ) كد سطح بالايي است كه دسته بندي مربوط به ميزبان شبكه و پايگاه بازيابي شده را نشان مي دهد . در ايالات متحده ، در حال حاضر شش كد سه حرفي سطح بالا براي قلمرو وجود دارد : com . بنگاه تجاري edu . مؤسسه ي آموزشي gov . نهاد دولتي mil . بنياد نظامي net . شبكه org . سازمان غيرانتفاعي در كشورهاي ديگر ، كد سطح بالاي قلمرو ، قبل از كد دوحرفي كشور مي آيد؛ مثلاً در نشاني www . bbc . co . uk كد uk . نشان مي دهد كه اين پايگاه تجاري در كشور بريتانيا ميزباني مي شود . كدهاي ديگري نيز به « آي سي اِي اِي اِن » ( گروه فني هماهنگ كننده كه مجاز است شناسه هايي را كه از نظر جهاني بايد براي كاركرد اينترنت ، منحصربه فرد باشند ، ايجاد كند ) ، پيشنهاد شده اند . براي كسب اطلاعات بيش تر درباره ي تعيين اسامي قلمروها ، نگاه كنيد به : ICANN Watch .
اسمي غير از نام واقعي ، كه توسط پديدآورنده استفاده مي شود و معمولاً براي مخفي كردن هويت از سوي وي انتخاب مي شود . « قلمي نام » ممكن است « دِگرنام » ( اسم يك شخص واقعي غير از پديدآورنده ) ، نام مستعار خيالي ، نام مستعاري بر اساس نام واقعي پديدآورنده ، يا كلمه يا عبارتي باشد كه اسم يك شخص نيست . در قرن نوزدهم كه نوشتن به اندازه ي امروز مورد احترام نبود و بنابراين مشغله ي مناسبي براي زنان شمرده نمي شد ، استفاده از قلمي نام ها بسيار رايج بود . بعضي از پديدآورندگان با بيش از يك قلمي نام ، مطلب مي نويسند و در هنگام نوشتن در يك ژانر جديد يا ارائه ي يك ( يا چند ) شخصيت اصلي جديد در يك مجموعه ، از نام متفاوتي استفاده مي كنند . براي اتصال به يك لغتنامه ي درونخطي از قلمي نام ها و نام هاي مستعار ، اينجا را كليك كنيد . مترادف با : nom de plume مقايسه كنيد با : autonym نيز نگاه كنيد به : eponym pseudandry
نام رسمي يك نشست ، كنفرانس ، كارگاه آموزشي ، سمپوزيوم ، نمايشگاه ، جشنواره ، مسابقه ي ورزشي ، اردوي عملي ، و . . . كه به عنوان سرعنوان اسم تنالگاني ، در فهرستنويسي هرگونه اثري كه به نام آن تنالگان ، منتشر شده مورد استفاده قرار مي گيرد . شكل سرعنوان از " كنترل مستندات " تاثير مي پذيرد .
اولين نام از يك يا چند نام مادرزادي يا نام تعميدي ، كه از نام خانوادگي كه اعضاي يك خانواده را مشخص مي كند متمايز است . در قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » ، سرعنوان هاي مربوط به اسم شخصي براي افرادي كه با حروف آغازين شناخته مي شوند ، با نام خانوادگي آغاز مي شود ، سپس با يك ويرگول ، بعد حروف آغازين ، و سپس شكل كامل اسم هاي كوچك ادامه مي يابد ( مثل : Eliot , T . S . Thomas Stearns ) .
اسمي كه قبل از نام خانوادگي شخص مي آيد و در هنگام تولد ، براي متمايزكردن او از بقيه ي افراد همان خانواده يا طايفه به او داده شده . مترادف با : given name نيز نگاه كنيد به : first name
يك يا چند نام كه براي يك شخص ( معمولاً از سوي والدين ) در هنگام تولد يا غسل تعميد انتخاب مي شود ، و گاهي مشابه با نام يكي از بستگان در قيد حيات يا يكي از نياكان ، ولي متفاوت با نام خانوادگي ( كه اعضاي يك خانواده با آن شناخته مي شوند ) مي باشد . نام كوچك ممكن است مـُركّب و بيش از يكي باشد . مقايسه كنيد با : first name
conventional name
نامي متمايز از نام واقعي يا رسمي كه يك شيء ، مكان يا يك شخصيت حقوقي ، با آن شناخته مي شود؛ مثلاً " وال استريت " به جاي بازار بورس نيويورك . مقايسه كنيد با : nickname
نام يك شخص ، به شكلي كه در منابع مرجع منتشرشده در كشور محل تولد يا محل اقامت دائمي او ، مورد استفاده قرار مي گيرند . در « قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » ، فهرستنويس به استفاده از شكل نام ، به همان صورتي كه در منابع مرجع انگليسي زبان ثبت شده است ( و به دادن ارجاعات مناسب از شكل هاي ديگر ) هدايت مي شود؛ مثل : Umar Khayyam SEE Omar Khayyam
نامي غيرواقعي ، بويژه اسمي كه پديدآورنده اي براي مخفي كردن يا نامشخص كردن هويت خود به كارمي گيرد . نمونه ي كلاسيك آن در ادبيات امريكا « مارك تواين » است كه نام واقعي اش « ساموئل لانگهورن كِلمِنس » بود . « فرانسوا مِري آرو » ( ولتر ) احتمالاً ركورد بيش ترين تعداد اسامي مستعار را دارد ، و « دانيل فو ( دوفو ) » در مقام بعدي است . تا قبل از اواسط قرن نوزدهم ، نويسندگان زن اغلب از اسامي مستعار مردانه استفاده مي كردند تا آثارشان منتشر شود و خوانندگان را جذب كنند ، گرچه استثناهاي قابل توجهي نيز ( مانند « جين اوستين » و « خواهران برونته » ) وجود داشتند . « نام مستعار مشترك » ( joint pseudonym ) نامي است كه دو يا چند همكار در يك اثر ، در آن سهيم هستند . براي اتصال به يك لغتنامه ي درونخطي از اسامي مستعار اينجا را كليك كنيد . كوته نوشت : pseud . مقايسه كنيد با : allonym نيز نگاه كنيد به : pen name
شكل جمع كلمه ي لاتين ineditum به معناي « معروف نشده » . آثار ادبي منتشرنشده ، مثل يادداشت هاي شخصي يك نويسنده يا يك شخص معروف . اين گونه آثار معمولاً در مجموعه هاي ويژه ي همان كتابخانه اي كه آن ها را خريداري ، يا به عنوان هديه دريافت كرده ، موجود مي باشند .
نسخه هايي از يك اثر ( معمولاً كتاب درسي ) كه كتابفروش از طرف ناشر اجازه دارد به تعداد بالا و براي كاربر آموزشي ، با تخفيف اختياري به مدارس بفروشد . مقايسه كنيد با : net
متن يا ويراستي كه حاوي قطعاتي است كه ( معمولاً به اين دليل كه براي برخي از خوانندگان ، ناخوشايند شمرده مي شده اند ) از روايت ها يا ويراست هاي ديگر حذف شده اند . مقايسه كنيد با : expurgated نيز نگاه كنيد به : bowdlerize censorship
نامه اي كه معمولاً با اختيار ناشر در صفحه ي سردبيري روزنامه يا مجله چاپ مي شود ، و در آن يك خواننده نظرات خود درباره ي موضوع مقاله يا سرمقاله اي كه قبلاً چاپ شده ، يا درباره ي خط مشي كلي ويراستاري آن اثر را بيان مي كند ، و گاهي پاسخ كوتاهي از جانب ويراستار ( ها ) نيز به دنبال آن مي آيد .
پيام هاي شخصي يا تجاري دستنوشت ، ماشين شده ، يا چاپي يك يا چند نفر . نامه معمولاً در پاكت قرار مي گيرد و توسط پست يا پيك براي مخاطب ارسال مي شود . در « قواعد فهرستنويسي انگلوامريكن - ويراست 2 » ، نامه هاي گردآوري شده ي يك شخص واحد ، همراه با يك شناسه ي افزوده براي ويراستار يا گردآورنده ، در زير نام نويسنده فهرست مي شوند ، اگر نامه ها شخص واحدي را مخاطب قرار دهند ، يك شناسه ي افزوده نيز براي نام مخاطب ايجاد مي شود . نامه هاي گردآوري شده از چندين نويسنده ، در زير نام ويراستار يا گردآورنده فهرست مي شوند . مقايسه كنيد با : correspondence به آموخته ها يا دانش در معناي عام آن ( مثلاً در عبارت " arts and letters " ( علم و فن ) ) و به پيشه ي نويسنده ، با اشاره به آثار ادبي وي نيز اطلاق مي شود .
نامه ي معرفي ، كه معمولاً از يك صفحه بيش تر نيست ، و در هنگام درخواست براي استخدام ، همراه با خلاصه ي پيشينه يا شرح فعاليت فرستاده مي شود . يك نامه ي توضيحي خوب معمولاً بيانگر آن است كه متقاضي تمام صلاحيت هاي نوشته شده در آگهي استخدام را دارد ، و مايل است براي آن شغل استخدام شود . درمعناي عام تر ، نامه ي توضيحي كوتاهي كه همراه با يك سند ارسال مي شود .
اثر منتشرشده اي كه از طريق مجاري معمول در بازار ، ديگر قابل تهيه نيست ، زيرا موجودي ناشر ار آن اثر به پايان رسيده و پيش بيني نمي شود كه در آينده ي نزديك ، چاپ ديگري از آن به عمل آيد . كتاب هاب كمياب را گاهي مي توان در فروشگاه كتاب هاي مستعمل يافت . مراكز كاوش ، فروشندگان كتاب هاي قديمي ، و كتابياب ها در رديابي ويراست هاي كمياب ، تخصص دارند . كتاب هاي كمياب ممكن است سرانجام تجديد چاپ شوند . كتاب هايي كه از سال 1979 كمياب هستند در Books Out - of - Print ( از انتشارات « باوكر » ) نمايه مي شوند؛ اين اثر حاوي اطلاعاتي درباره ي سوداكاران كتب انباري و ناشران درخواستي است . كوته نوشت : o . p . مقايسه كنيد با : temporarily out of print out of print at present نيز نگاه كنيد به : out of stock
نوعي از صحافي كه نه عنوان و نه نام پديدآورنده بر روي شيرازه درج نشده ، و در نتيجه اگر به صورت عمودي در كنار ديگر مجلدات در قفسه قرار گيرد ، اطلاع از محتواي آن دشوار مي گردد .
آنچه در زمان هاي متفاوت رخ مي دهند . در ارتباطات ، پاسخي كه به دليل ماهيت رسانه ي انتقال ، با تأخير همراه مي شود . متضاد : synchronous نيز نگاه كنيد به : real time
فضاي خالي كه به واسطه ي وجود حاشيه هاي داخلي ( از لبه ي صحافي تا ناحيه اي كه مطلب در آن چاپ شده ) در صفحه هاي روبه روي هم ، در يك كتاب گشوده ايجاد مي شود . پهناي حاشيه ي عطف در تعيين امكان صحافي مجدد كتاب ، بسيار اهميت دارد . نيز نگاه كنيد به : binding margin
در صحافي كتاب ، شياري است در طول « لبه ي صحافي » بدنه ي متن ، كه به منظور منطبق كردن صفحات جلد ، با خم كردن عطف جْزوُك هاي دوخته شده از مركز به سمت جلو و عقب ، ايجاد مي شود . اين فرايند كه « پشت كوبي » نام دارد ، در صحافي دستي با چكش ، و در صحافي تجاري با ماشين ( پس از گردكردن عطف ، و قبل از الصاق پارچه ي شيرازه ) انجام مي شود . مترادف با : abutment flange groove ledge
درجه ي نادربودن يا نامعروف بودن كتاب يا فقره اي ديگر ، كه همراه با سن ، وضعيت ، و كيفيات زيباشناختي اش ، به تعيين ارزش آن در بازار كمك مي كند . در بازار كتاب هاي قديمي ، درجات ناياب بودن به صورت زير دسته بندي مي شوند : كمياب : نهايتاً يك بار در سال چشم كارشناس كتاب هاي كمياب به آن مي افتد . نادر : هر ده سال يك بار به چشم كارشناس مي آيد . بسيار نادر : در طول زندگي يك بار ، مورد توجه كارشناس قرار مي گيرد . بي نظير : آنچه در نوع خود منحصربه فرد است ، و نسخه ي ديگري از آن مشاهده نشده . نيز نگاه كنيد به : rare map
prose
زبان گفتاري و نوشتاري در شكل معمولي روزانه اش ، كه با زبان شعري ( كه تعمداً ساختاري آهنگين به آن داده شده ) تفاوت دارد . « ساموئل تايلور كالريج » نثر را « كلمات در بهترين ترتيب » و شعر را « بهترين كلمات در بهترين ترتيب » تعريف كرده . نيز نگاه كنيد به : purple prose
واژه اي با تداعي منفي براي اشاره به يك قطعه از يك اثر ادبي يا كل آن ، كه با چنان نثري نوشته شده كه افراط در صنايع لفظي آن ، خواننده را از شدت تكليف و پيچيدگي ، به زحمت مي اندازد . مترادف با : purple patch
ترتيب تايپ كردن واژه هاي كاوش و عملگرهاي بولي در عبارت كاوش كليدواژه اي ، كه توالي اجراي عمليات كاوش به وسيله ي سامانه ي رايانه مبناي بازيابي اطلاعات را تعيين مي كند . در بيش تر داده پايگاه هاي كتابنگاشتي ، فرمان ها از چب به راست اجرا مي شوند ، مگر اين كه با استفاده از پرانتز ( روشي كه « دسته كردن » ناميده مي شود ) ترتيب ديگري مشخص شده باشد . نيز نگاه كنيد به : proximity truncation مثال : children AND television AND ( violence OR aggression ) در اين عبارت كاوش ، فرمان مربوط به عملگر " OR " پيش از " AND " اجرا خواهد شد . در نمايه سازي ، قواعدي هستند كه نحوه ي ساخت سرعنوان ها و چگونگي نشان دادن روابط معنايي بين واژه ها در يك زبان نمايه سازي را تعييـن مي كنند؛ مثل وضعيتي كه در آن ، يك « بيانگر توضيحي » به سرعنوان افزوده مي شـود ، يا يك سرعنوان مقلوب ، به جاي ترتيب متعارف كلمه ها مورد استفاده قرار مي گيرد . نيز به دستور زبان و ساختار جمله در يك زبان ، و به شاخه اي از زبانشناسي كه به مطالعه ي اين امر اختصاص دارد گفته مي شود .
وضعيت جلد پارچه اي كتاب كه نخ هاي طولي ، حداقل در يكي از حاشيه هايش از بين رفته اند و به خاطر فرسايش ، شل شده اند ، طوري كه مقواي زير آن ديده مي شود .
پول كه برا يك خدمت پرداخت م شود و مبلغ آن ممكن است بسته به نوع خدمت ، ثابت ، يا بسته به ميزان زمان لازم برا انجام خدمت ، متغير باشد . در بعض از كتابخانه ها ، بهاي خدمات تحويل مدرك ، دريافت مي شود . ممكن است برا استفاده از اقلام موجود در مجموعه ها كرايه ا نيز پول دريافت شود ، اما اكثر كتابخانه ها در ايالات متحده ، خدمات اصل خود را رايگان به مراجعان ارائه م دهند . افراد كه در خارج از حوزه خدمات يك كتابخانه عموم زندگ م كنند ، يا عضو هيئت علم يا دانشجو نيستند كه بتوانند از منابع و خدمات يك كتابخانه آكادميك استفاده كنند ، شايد لازم باشد كه در برابر دريافت حق امانت محدود منابع اطلاعات ، مبلغي پول بپردازند . نيز نگاه كنيد به : copyright fee
كوته نوشتي براي education rate . برنامه ي فدرال در ايالات متحده كه به موجب « قانون مخابرات سال 1996 ( تي سي اي ) » مقرر شد و در سال 1998 به اجرا در آمد و به مدارس ، كتابخانه هاي عمومي ، و مؤسسات بهداشت روستايي اجازه مي دهد خواستار تخفيف هاي قابل توجه در نرخ هاي پرداختي براي خدمات مخابراتي ( ازجمله دسترسي اينترنتي ، تجهيزات ارتباطي ، و شبكه بندي داخلي ) بشوند . هزينه ي اين برنامه از محل اضافه محاسبات « يونيورسال سرويس » بر صورتحساب هاي تلفن تأمين مي گردد . اين برنامه ، گرچه به دليل پيچيدگي فرايند كاربرد دچار اختلال مي شود و در معرض مقتضيات فيلترينگ ناشي از « قانون حفاظت اينترنتي كودكان ، مصوب 1999 » قرار گرفته ، اما به بسياري از مدارس و كتابخانه ها ، بخصوص در مناطق كم درآمد كمك كرده تا زيرساخت فناورانه ي لازم را ايجاد كنند .
نرخ بسيار پايين پستي كه توسط « خدمات پستي ايالات متحده » براي كتاب ها و ديگر مواد آموزشي كه با پست ارسال شوند ، براي كتابخانه ها و ديگر مؤسسات غيرانتفاعي مربوطه محاسبه مي گردد . در سال 1976 با اصلاح قانون ، ناشران و توزيع كنندگان اجازه يافتند در هنگام ارسال كتاب ها و ديگر مواد به كتابخانه ها ، از اين نرخ استفاده كنند . اين نرخ پايين كتابخانه هاي عمومي را قادر ساخته به مراجعان خانه نشين ، برنامه هاي « كتاب - پـُست » را ارائه كنند ، و به پايين ماندن هزينه ي خدمات امانت بين كتابخانه اي نيز كمك كرده . مقايسه كنيد با : media mail
درصد فقره هاي درخواستي كاربران كتابخانه كه در مجموعه منابع كتابخانه موجود هستند . در اكثر كتابخانه ها ، فقره هايي را كه در محل موجود نيستند مي توان به صورت بين كتابخانه اي امانت گرفت ، يا از طريق خدمت تحويل مدرك دريافت كرد .