واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 90
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
انبارش كتاب ها با قراردادن شيرازه ي آن ها در حالت موازي با - و نه عمود بر - سطح قفسه . براي اين كه تنه ي اصلي كتاب بر اثر نيروي جاذبه ، از محفظه يا پوشش خود جدا نشود ، شيرازه بايد طوري روي قفسه قرار بگيرد كه پيش لبه اش بالا باشد ( و خود شيرازه به سطح قفسه بچسبد ) . با اين شيوه مي توان در هنگام محدوديت فضا ، حداقل 2 طبقه به قفسه ي استاندارد ( با ارتفاع 225 سانتيمتر ) افزود . اما از آنجا كه در اين حالت شيرازه ها قابل رؤيت نيستند ، مرور و مكانيابي فقره اي خاص ، دشوار مي گردد . به همين دليل ، به كارگيري اين شيوه به بخش هايي از مجموعه كه زياد از آن ها استفاده نمي شود محدود مي گردد . نيز نگاه كنيد به : double shelving flat shelving shelving by size
انبارش كتاب ها به صورت تخت در قفسه ، يكي روي ديگري در حالتي كه لبه هاي پاييني ( د ُم لبه ) به سمت بيرون است . از اين روش عمدتاً براي مجموعه ها و فروست هاي بزرگ ، مثل كتاب هاي حقوق استفاده مي شود . شماره ي جلد ممكن است به منظور تسهيل در بازيابي ، به شكل بزرگ بر لبه ي پاييني نوشته شود . اين روش قفسه چيني ظرفيت قفسه را تا 28 درصد افزايش مي دهد ، اما چون شيرازه ها قابل رويت نيستند ، تورق كتاب ها دشوار است . نيز نگاه كنيد به : double shelving fore - edge shelving shelving by size
انبارش دو رديف كتاب در يك طبقه ، يكي پشت ديگري - شيوه اي از قفسه چيني كه در كتابخانه ها فقط وقتي مورد استفاده قرار مي گيرد كه فضا شديداً محدود باشد . عمق قفسه ها بايد حداقل 25 سانتيمتر باشد تا كاربرد اين شيوه ممكن شود . اين شيوه بطور بالقوه ظرفيت قفسه چيني را افزايش مي دهد ، اما از قابليت تورق مي كاهد و مكان يابي و بازچيني مواد را دشوارتر مي كند . اين ايرادها را مي توان با نصب علائم راهنماي تصويري ، يا با محدودكردن اين شيوه ي قفسه چين به فروست ها يا به بايگاني شماره هاي پيشين گزارش ها و ادواري هاي صحافي شده ، به حداقل رساند . نيز نگاه كنيد به : flat shelving force - edge shelving shelving by size
واژه اي عاميانه كه كتابداران براي فقره هايي از مجموعه ي امانتي كه خيلي بندرت خارج مي شود ، يا براي كتاب مرجعي كه بسيار اندك مورد استفاده قرار مي گيرد ، به كارمي برند . در كتابخانه هاي عمومي كه فضاي قفسه اي آن ها محدود است ، فقره هايي با گردش اندك ، در نهايت وجين مي شوند؛ اما در مجموعه هاي كتابخانه هاي آكادميك و پژوهشي ، ممكن است به مدت نامحدود نگهداري شوند .
محدوده اي از كتابخانه ( معمولاً در نزديكي ميز مرجع ) كه مجموعه ي منابع مرجع برحسب شماره ي راهنما در آن قفسه چيني شده اند و در بيش تر كتابخانه هاي عمومي و آكادميك در ايالات متحده ، به روي عموم باز است . نمايه هاي ادواري چاپي ممكن است جداي از مجموعه ي كتاب هاي مرجع ( و معمولاً بر اساس الفباي عنوان يا به ترتيب رده اي ) قفسه چيني شوند . نيز نگاه كنيد به : ready reference
قطعه اي از اثاثيه ي كتابخانه اي با قفسه هاي شيب دار ، كه در كتابخانه ها براي نمايش دادن شماره هاي جاري ادواري ها به كار مي رود ، و به اندازه ي قفسه هاي معمولي فشرده نيست ، بلكه براي مروركنندگان دسترس پذيرتر است . سطح شيبدار قفسه ي ادواري نما ممكن است لولا داشته باشد و تعداد محدودي از شماره هاي پيشين ، در گنجه ي تعبيه شده در پشت آن ، نگهداري شود .
قفسه يا قفسه هايي كه معمولاً در درون يا در نزديكي بخش فراهم آوري كتابخانه قرار داده مي شوند . كتاب هاي جديدي كه بنا بر توافق سفارش داده شده اند در اين قفسه ها مي مانند تا اين كه گزينشگران مسئول ، با بررسي آن ها تصميم بگيرند آيا بايد به مجموعه ي كتابخانه افزوده شوند يا به ناشر / عمده فروش برگشت داده شوند .
قفسه اي كه براي ايستادن روي پايه ي خود ( دور از ديوار يا تكيه گاه ديگر ) طراحي شده است . اكثر قفسه هاي خودايستا دوطرفه هستند و اندازه هاي گوناگون دارند تا ايجاد رديف هايي با طول هاي مختلف را ميسر كنند . در كتابخانه هاي ايالات متحده ، حداقل عرض راهروي بين رديف ها ، 90 سانتيمتر است . اصول ايمني ساختمان در نواحي مستعد زمين لرزه ممكن است اقدام به بست زدن به منظور تثبيت قفسه هاي آزاد را ضروري سازد . مقايسه كنيد با : wall shelving نيز نگاه كنيد به : compact shelving
قفسه بندي يكطرفه ، كه در كنار ديوار و گاهي متصل به آن انجام مي شود - در برابر « قفسه ي خودايستا » ( كه معمولاً دوطرفه است ) و طوري طراحي شده كه دور از ديوار يا پشتيبان ديگر ، استقرار يابد . هر دو نوع قفسه بندي به صورت واحدهاي مجزا توليد مي شوند تا كتابخانه ها بتوانند رديف هاي با طول هاي مختلف را در كنار هم بچينند .
ازكارايستادن رايانه در طول يك جلسه به نحوي كه به درونداد كاربر پاسخ نمي دهد ، و معمولاً نشانه اي از علت احتمالي ديده نمي شود . فروفرستي يك فايل داده اي بزرگ ، ممكن است ظاهر آونگيدگي ( hang - up ) را ايجاد كند . بستن برنامه ي رايانه اي يا راه اندازي مجدد ، معمولاً سيستم را از حالت توقف خارج مي كند ، اما داده هاي ذخيره نشده در جريان اين فرايند از بين مي روند .
سطح رويي يك واحد حرفي ، كه نويسه اي را كه بايد چاپ شود ، به صورت برجسته برخود دارد . نيز به طرح يا سبك كلي نويسه هاي يك فونت از حروف ( شامل همه ي اندازه ها و اشكال آن فونت ) گفته مي شود . طراحي يك قلم جديد ( حتي براي يك حروفنگار ) كار دشواري است . بنابراين نامگذاري يك قلم به نام كسي كه آن را طراحي كرده ، كار نامعمولي نيست . به نظر نمي رسد كه توافق عامي بر سر طبقه بندي قلم ها موجود باشد . املاي ديگر : type face گاهي كوته نوشته با : face نيز نگاه كنيد به : cameo condensed expanded fat face glyphic gothic graphic inline italic monoline outline roman script
قلم جديد كه در آن ، درجه تقابل بين چرخش ضخيم و باريك قلم در هر نويسه ، بسيار زياد شده .
واژه اي كه در چاپ هاي اوليه ، براي حروف نازك - در برابر حرف سياه ( black letter ) يا گوتيك - مورد استفاده قرار مي گرفت .
light - pen
سوزنك فلزي با يك حسگر نوري در انتها ، براي اسكن كردن باركُدها در ميزگردش كتاب . بعضي از مدل هاي قلم نوري به يك دستگاه رمزگشاي بيروني نياز دارند . مترادف با : bar code wand
ماده اي با " پ هاش " بالاتر از 7 ( درجه ي خنثي ) ، مثل كربنات كليسم يا كربنات منيزيم ، كه در كارخانه به عنوان تثبيت كننده يا نوعي ذخيره به كاغذ افزوده مي شود تا هر نوع اسيدي را كه احتمال دارد به مرور زمان ايجاد شود خنثي كند . مواد قليايي در اسيد زدايي منابعي كه از مقوا يا كاغذ اسيدي ساخته مي شوند نيزمورد استفاده قرار مي گيرند .
راهنمايي كه براي تعيين چگونگي اتخاذ تصميمي خاص درباره ي ترتيب فايل كردن مدخل ها در فهرست كتابخانه تدوين مي شود . اولين ويراست از « قواعد انجمن كتابخانه هاي امريكا براي برگه آرايي فهرست » كه در سال 1942 منتشر شد ، براي انطباق با « قواعد فهرستنويسي انگلو - امريكن » ، در سال 1967 مورد بازنگري قرار گرفت . ويراست جديد « قواعد برگه آرايي انجمن كتابخانه هاي امريكا » كه در سال 1980 منتشر شد درباره ي تمام قالب هاي نمايش كتابنگاشتي ( چاپي ، ريزنمودي ، رقومي ، . . . ) صدق مي كند . طبق رهنمودهاي كنوني ، برگه آرايي به صورت حرف به حرف تا پايان هر كلمه ، و كلمه به كلمه تا پايان هر عنصر برگه آرايي ، انجام مي شود . اعداد قبل از حروف مي آيند و حروف الفباي انگليسي قبل از الفباهاي غيررومي مي آيند .
مجموعه رهنمودهايي براي تعيين ترتيبي كه بر مبناي آن ، مدخل هاي يك فهرست كتابخانه بايد تنظيم شوند . اين مجموعه در اصل در سال 1942 با عنوان " ALA Rules for Filing Catalog Cards " از سوي " انجمن كتابخانه هاي امريكا " منتشر شد . قواعد رديف بندي در سال 1967 مطابق با " قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن " مورد بازنگري قرار گرفت و گسترش يافت و در سال 1980 با عنوان كنوني انتشار يافت . در ويرايش كنوني همه ي اشكال نمايش كتابشناختي ( چاپي ، ريز نمودي ، رقومي ، و . . . ) و همه ي اصول فهرستنويسي مورد توجه قرارگرفته اند .
قاعده مندكردن و كنترل اطلاعات توسط دولت ، شامل قوانيني درباره ي سانسور ، حق تكثير و دارايي فكري ، جعل اسناد ، آزادي اطلاعات ، آزادي فكري ، محرمانگي ، جْرم رايانه اي ، و حمايت مالي عمومي از فراهم آورندگان اطلاعات ( از قبيل كتابخانه ها و موزه ها ) . به يك شاخه ي تخصصي از مطالعات حقوقي درباره ي قاعده مندي اطلاعات نيز اطلاق مي شود . نيز نگاه كنيد به : information ethics
قوانيني كه توسط نهاد قانونگذاري فدرال يا ايالتي تصويب شده اند و به علائق و منافع كتابخانه ها و نهادهاي مرتبط مرتبط با آن ها مي پردازند يا بر آن ها اثر مي گذارند . كتابداران و مدافعان كتابخانه ( از طريق انجمن هاي حرفه اي شان ) تلاش مي كنند از راه هايي كه به نفع كتابخانه ها و كاربرانشان باشد بر تصميم گيري هاي قانوني اثر بگذارند . براي آگاهي از اولويت ها و فعاليت هاي قانونگذاري در « انجمن كتابخانه هاي امريكا » اينجا را كليك كنيد . مترادف با : library law
مجموعه ي مفصلي از قواعد مربوط به آماده سازي ركوردهاي كتابشناختي براي بازنمايي اقلامي كه به مجموعه ي كتابخانه افزوده مي شوند ، كه براي حصول يكدستي در خود فهرست ، و بين فهرست هاي كتابخانه هايي كه از اصول واحدي پيروي مي كنند ، تدوين مي شود . در ايالات متحده ، بريتانيا ، و كانادا ، كتابخانه ها از " قواعد فهرستنويسي آنگلو امريكن " استفاده مي كنند كه مشتركاً به وسيله ي " انجمن كتابخانه هاي امريكا " ، " انجمن كتابخانه ها " ( بريتانيا ) ، و " انجمن كتابخانه هاي كانادا " تدوين شده است .
حالتي از بازنمايي يك شيء ، يك وضعيت فيزيكي ، يا يك فرايند ، كه بسيار همانند اصل است و هرگونه تغيير در حالت آن را منعكس مي كند . در فناوري ، ابزارهاي قياسي براي نظارت بر اموري همچون صدا ، حركت ، يا دما ، و تبديل اندازه گيري هاي حاصله به سيگنال هاي الكتريكي يا الگوهاي مكانيكي كه نشان دهنده ي نوسانات پديده ي اصلي هستند به كار مي روند ( مثل صداهايي كه بر روي يك صفحه ي گرامافون ضبط مي شوند ) . داده هاي قياسي در قالب سيگنال هايي كد گذاري مي شوند كه داراي خاصيت پيوستگي در يك طيف مقادير يا فواصل ارزشي هستند ؛ مثل داده هاي منتقل شده از طريق خط تلفن كه بايد به وسيله ي ابزاري با نام مودم به مقادير ناپيوسته ي كدهاي رقومي تبديل شوند تا به وسيله ي رايانه ي رقومي بتوان آن ها را پردازش كرد .
رشته هاي باريكي از مواد پنبه اي با بافت محكم كه در صحافي مرغوب ، جْزوُك هاي كتاب به آن ها دوخته مي شوند . روال معمول ، قراردادن دو نواره ي نيم اينچي با فاصله از هم ، در قسمت لبه ي صحافي است ، ولي در مجلدات بزرگ تر ، تا پنج رشته نيز ممكن است مورد استفاده قرار گيرند . در بيش تر صحافي هاي تجاري ، ديگر از قيطان استفاده نمي شود . مقايسه كنيد با : bands
قيمت پاييني كه توسط ناشر يك كتاب جديد يا اثر انتشاراتي ديگر ، پيش از تاريخ نشر اعلام شده ( يا براي مدت محدودي قبل و بعد از انتشار ) پيشنهاد مي شود تا موجب تشويق به پيش خريد نسخه هايي از كتاب شود و بعد از آن ، فقره با قيمت اعلام شده به فروش مي رسد . بسته به تعداد پيش سفارش ها ، مدت زماني كه در طي آن قيمت مقدماتي پيشنهاد مي شود ممكن است تمديد شود - بر خلاف قيمت پيش فروش كه در تاريخ تعيين شده از سوي ناشر ، منتفي مي شود .
قيمت بدون تخفيفي كه براي يك اثر انتشاراتي جديد به منظور فروش به عموم مردم تعيين مي شود و در هنگام انتشار ويراست ، توسط ناشر مقرر مي گردد . قيمت اعلام شده در كاتالوگ ناشر ذكر مي شود و در بالَكِ جلويي روپوش جلد ( در ويراست هاي سخت جلد ) ، و معمولاً بر پشت جلد ويراست هاي نرم جلد ، چاپ مي شود . تخفيف هايي كه به كتابخانه ها ، كتابفروش ها ، و عمده فروش ها داده مي شود به شكل درصدي از قيمت اعلام شده ، محاسبه مي گردد . در فهرستنويسي كتابخانه اي ، قيمت اعلام شده ي يك فقره ( اگر چنين قيمتي معلوم باشد ) در ناحيه ي « شماره ي استاندارد و شرايط دسترسي » از توصيف كتابنگاشتي ( فيلد 020 يا 022 از ركورد مارك ) مشخص مي شود . كوته نوشت : list مترادف با : published price retail price نيز نگاه كنيد به : introductory price prepublication price
بهاي خرده فروشي كه ناشر در زمان نشر يك كتاب ، براي فروش آن درخواست مي كند و معمولاً در داخل بالَك روپوش ( در ويراست هاي سخت جلد ) و بر پشت جلد ( در ويراست هاي نرم جلد ) چاپ مي شود . تحت شرايط معين ، ممكن است به عنوان هاي خاص تخفيف داده شود . مترادف با : list price نيز نگاه كنيد به : prepublication price
وضعيت كتاب سخت جلدي كه قيمت چاپ شده بر روي بالَك رويي روپوش آن ، بريده شده .
قيمتي كه بخش فراهم آوري كتابخانه پيش بيني مي كند براي سفارش يك فقره يا يك اشتراك ، از سوي ناشر ، كارگزار ، سوداگر ، يا نهاد اشتراك ، محاسبه خواهد شد . قيمتي كه عملاً پرداخت مي شود ممكن است به خاطر تخفيف ، هزينه ي ارسال ، . . . بالاتر يا پايين تر باشد . نيز نگاه كنيد به : list price
قيمتي كه كتاب يا اثر انتشاراتي ديگر ، اگر تا تاريخ معيني پيش از تاريخ نشر سفارش داده شود ، با آن قيمت به فروش مي رسد ، و پس از آن ( تاريخ نشر ) ، با قيمت بالاتري كه اعلام شده به فروش خواهد رسيد . مجموعه هاي مرجع چندجلدي و گران قيمت ممكن است چند ماه قبل از تاريخ نشر ، توسط ناشر با قيمتي واقعاً پايين ( به عنوان تشويق به سفارش ) براي فروش پيشنهاد شوند . مقايسه كنيد با : introductory price prepublication discount نيز نگاه كنيد به : expiration date
قيمتي كه كتابفروش براي يك كتاب يا اثر انتشاراتي ديگر مطالبه مي كند و معمولاً با قيمت ارائه شده يا پيشنهادشده ي ناشر برابر ، و با كم ترين تخفيف همراه است . هزينه ي ارسال معمولاً به اين قيمت مقطوع اضافه مي شود .
در اشتراك ادواري ها ، مطالبه ي مبلغي از كتابخانه ها ، كه اين مبلغ از حق اشتراك انفرادي بسيار بيش تر است . بعضي از ناشران مجلات ادعا مي كنند كه اين اقدام ، موجه است؛ چرا كه با اشتراك كتابخانه اي ، نشريه در اختيار خوانندگان بيش تري قرار مي گيرد - جلوه اي كه در بازار نشر به « گذر - پخش » معروف است . در اروپا ، به مطالبه ي نرخي از مشتركان امريكاي شمالي كه بسيار بالاتر از حد معمول مي باشد - احتمالاً به اين خاطر كه اين مشتركان توانايي مالي بيش تري دارند - نيز اطلاق مي شود .