واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 150
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
آماده سازي ركوردهاي كتابشناختي براي كتاب و ديگر مواد كتابخانه اي به وسيله ي يك نهاد فهرستنويسي مركزي كه آن ها را به شكل چاپي و/ يا ماشين خوان ، معمولاً با قيمت نازل ، در ميان كتابخانه هاي مشاركت كننده توزيع مي كند . نيز اشاره دارد به فهرستنويسي مواد براي كل يك نظام كتابخانه اي در يكي از ساختمان هاي آن - معمولاً در كتابخانه ي مركزي - به منظور حصول يكدستي و رعايت صرفه جويي . املاي ديگر : centralized cataloguing
فرايند انجام بازنگري هاي اساسي در ركوردهاي كتابنگاشتيِ مربوط به فقره هايي كه قبلاً فهرستنويسي شده اند ، كه معمولاً در واكنش به تغييرات در خط مشي ها و نيازهاي كتابحانه انجام مي شود؛ مثلاً افزودن « شرح محتوا » در ركوردهايي كه جْنگ ها و ديگر آثار گردآوري شده را بازنمايي مي كنند . مقايسه كنيد با : reclassification
در چاپ سربي ، حروف و مطالب غيرمتني كه سُرِهم شده و به صورت صفحاتي تنظيم گرديده ، در تشتك قرار گرفته ، و براي انتقال به پايه ي دستگاه براي چاپ ، محكم به هم بسته شده اند .
در چاپ ، يادداشت ها و نقل قول ها يا گزيده هاي طولاني با فونتِ كوچك تر ( از همان قلم متن اصلي ) حروفچيني مي گردند تا متمايز شوند . مقايسه كنيد با : text type نيز نگاه كنيد به : display type
كابل باريك و انعطاف پذيري حاوي دسته اي از الياف بسيار نازك ، بسيار شفاف ، و لوله مانند شيشه اي كه از دي اكسيد سيليكن خالص ساخته مي شود و براي انتقال اطلاعات كدبندي شده در قالب ضربان ( =پالس ) هاي نور ليزر با سرعت بسيار بالا ( ميلياردها بيت در ثانيه ) از طريق بازتابش دروني ، ساخته شده است . شركت هاي تلفن سريعاً در حال ارتقاي زيرساختار و انتقال از سيم هاي مسي به كابل هاي فيبر نوري هستند . مزاياي فيبر نوري بر كابل هم محور و كابل زوج تاب در باندپهناي بالا ، پايين بودن ميزان تضعيف سيگنال ها ، و وزن سبك تر آن است كه انتقال داده ها در قالب رقومي را با سرعت بسيار بالا ، از يك رايانه به رايانه ي ديگر ( در شبكه اي همچون اينترنت ) امكانپذير مي كند .
پرچم يا نوار باريكي كه در دستنوشته هاي قرون وسطايي ، از دهان يا دست انسان به بيرون ترسيم مي شد ، و نام شخص يا كلمات بيان شده توسط شخص ، در آن درج مي گرديد . اين فن تركيب متن با ترسيمات ، در كارتون هاي معاصر در قالب حباب هايي كه براي انتقال گفته يا فكر به كار مي روند ، برجامانده است .
برنامه اي رايانه اي كه هدف از طراحي آن اين بوده كه فقط عبور داده هايي را براي كاربر اجازه دهد كه از پيش گزينش مي شوند ، مثل يك سامانه ي پست الكترونيكي كه گيرنده را از پيام هاي ورودي منتخب آگاه مي كند ، يا نرم افزاري كه مانع از دسترسي به پايگاه هاي وبي مي شود كه حاوي مطالبي خاص ( معمولاً مطالب زننده ي جنسي و خشن كه براي نوجوان نامناسب تلقي مي شوند ) هستند . در ايالات متحده ، فيلتركردن به حوزه ي بحث كشوري از حيث آزادي فكري و سانسور تبديل شده . براي آگاهي بيش تر درباره ي فيلتر و فيلتركردن اينجا را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : V - chip Children's Internet Protection Act
در رايانش ، استفاده از نرم افزار خاصي كه هدف از طراحي آن اين است كه با مسدودكردن دسترسي كاربر يك سامانه ، شبكه ، يا رايانه ي خاص ، از ديدن انواع بخصوصي از محتوا توسط وي ممانعت كنند . از فيلترها عمدتاً براي ممانعت كودكان از دسترسي به مطالب زننده ي جنسي و /يا خشن ، و توسط كارفرمايان براي ممانعت كارمندان از مشغول شدن به فعاليت هاي غيركاري در هنگام كار استفاده مي شود . در مورد كتابخانه ها ، متن « قانون حمايت اينترنتي كودكان » توسط كنگره ، صافي كردن را به موضوعي بحث انگيز تبديل كرده است . براي كسب اطلاعات بيش تر درباره ي فيلترها و پالايش از « انجمن كتابخانه هاي امريكا » اينجا را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : intellectual freedom censorship
در فهرستنويسي كتابخانه اي ، مكان نسبي با طول ثابت يا متغير در ركورد ماشين خوان ، كه براي يك عنصر داده اي خاص يا گروهي از عناصر كه يك مقوله ي منطقي از توصيف كتابنگاشتي را تشكيل مي دهند ، پيش بيني شده ؛ مثل ناحيه ي « توصيف ظاهري » كه براي اطلاعات درباره ي مشخصه هاي فيزيكي يك فقره درنظر گرفته مي شود . در ركورد مارك ، هر فيلد با يك برچسب سه رقمي نشان داده مي شود ، اما در نمايش فهرست ، براي كمك به كاربران در شناسايي مقوله هاي مختلف توصيف ، براي فيلدها برچسب هاي متني ارائه مي شوند . فيلدهاي تكرارپذير ( R=Repeatable ) ممكن است بيش از يك بار در يك ركورد پديدار شوند ، مثلاً درباره ي تعداد سرعنوان هاي موضوعي ( فيلد 650 مارك ) كه ممكن است به يك اثر تخصيص داده شوند ، هيچ محدوديتي وجود ندارد . از فيلد هاي تكرار ناپذير ( NR=Nonrepeatable ) فقط يك بار مي توان استفاده كرد و ممكن است دو فيلد تكرار ناپذير ، مانعه الجمع باشند ؛ مثل نام شخصي ، شناسه ي اصلي ( فيلد 100 ) و شناسه ي اصلي عنوان رايج ( فيلد 130 ) . فيلدهاي نواحي توصيف كه حاوي بيش از يك عنصر داده اي باشند به فيلدهاي فرعي تقسيم مي شوند . فقط در حدود 10 درصد از فيلدهاي موجود مارك در اكثر ركوردهاي كتابنگاشتي ، و 90 درصد بقيه گهگاه مورد استفاده قرار مي گيرند . نيز نگاه كنيد به : directory leader variable control field variable data field در معناي عام تر ، يك واحد منطقي از داده ها كه - همراه با ديگر واحدها - ركوردي را در يك داده پايگاه يا يك سامانه ي ديگر ركوردداري تشكيل مي دهد ؛ مثل فيلد نام ، نشاني يا شماره ي تلفن در هر ركورد مراجعان ، در داده پايگاه مراجعان به يك كتابخانه . در پژوهش ، موضوع يا گروهي از موضوعات مرتبط كه عميقاً مطالعه مي شوند ، مثل « مردم سنجي » در رشته ي فرعي « انسان شناسي فيزيكي » از رشته ي انسان شناسي .
فيلدي در ركورد مارك كه حاوي تعداد ثابتي از نويسه ها است ( مثل ليدر 24 نويسه اي ، يا فيلدهاي 005 ، 007 ، 009 ) - در برابر فيلدي كه طول متغير دارد . از آنجا كه كاركرد هر نويسه در فيلد ثابت ، با موقعيت نسبي آن تعريف مي شود ، براي تميزدادن عناصر داده اي به كدهاي فيلد فرعي نيازي نيست . نرم افزار فهرستنويسي ، معمولاً پيام ها يا پنجره هايي را براي كمك به فهرستنويسان در واردكردن داده ها به فيلدهاي ثابت ، ارائه مي كند .
در ساختار ركورد ( در اكثر داده پايگاه هاي كتابنگاشتي ) عبارت است از فيلدي كه حاوي عنوان مجله ي تخصصي ، شماره ي دوره ، تاريخ نشر ، و شماره ي صفحات مربوط به مقاله ي ادواري؛ عنوان كتاب ، ناشر ، تاريخ نشر ، و شماره صفحات مربوط به جستاري از يك مجموعه؛ يا عنوان ، ناشر ، و تاريخ نشر مربوط به يك كتاب يا يك فصل از كتاب مي باشد . در نمايش ركورد ، برچسب فيلد ممكن است كوته نوشت « so : » باشد . كوته نوشت : so :
variable field
فيلدي در ركورد مارك كه طول آن متغير است و حاوي متن يا داده هاي كدگذاري شده مي باشد و به عناصر منطقي كه در زيرفيلدهاي جداگانه اي ثبت شده اند ، تقسيم مي شود . همه ي فيلدهاي ركورد مارك ، متغير هستند ، به استثناي ليدر 24 نويسه اي و فيلدهاي 005 ، 007 و 008 كه طول ثابت دارند . فيلدهاي متغير بر دو نوع اند : « فيلدهاي متغير كنترل » ( با برچسب x00 ) كه حاوي نشانگر يا كدهاي زيرفيلد نيستند ، و « فيلدهاي متغير داده ها » ( با برچسب xx1 تا xx9 ، كه xx عبارت است از 00 تا 99 ) كه تشكيل مي شود از برچسب و سپس دو جايگاه نشانگر ، و يك كد زيرفيلد در ابتداي هر عنصر داده اي .
يك فيلد متغير در ركورد مارك ( با برچسب xx1 تا xx9 ، كه x عدد 00 تا 99 را دربرمي گيرد ) . اين فيلد داراي دو جايگاه نشانگر و سپس برچسب مي باشد و معمولاً به جاي اطلاعات كدگذاري شده ، حاوي اطلاعات متني است ، و از يك يا چند عنصر از توصيفات كتابنگاشتي تشكيل مي شود ( كه هر يك ، در « زيرفيلد » جداگانه اي كه پيش از آن يك كد زيرفيلد دونويسه اي آمده ، ثبت شده اند ) . مقايسه كنيد با : variable control field
variable control field
يك فيلد در ركورد مارك ( با برچسب x00 ، كه x عدد از 1 تا 9 را در بر مي گيرد ) كه حاوي هيچ نشانگر يا كد زيرفيلد نيست و براي يك عنصر داده اي تكي ، يا براي مجموعه اي از عناصر داده اي با طول ثابت ( كه با جايگاه نسبي نويسه ها مشخص مي شوند ) پيش بيني شده است . مثلاً فيلد « 008 » حاوي 40 نويسه از اطلاعات كدگذاري شده درباره ي ركورد ( در كليت آن ) است ، مثل تاريخ ورود ركورد به داده پايگاه ، بسامد انتشار ، و . . . مقايسه كنيد با : variable data field
نوار يا صفحه اي باريك از ماده اي ( معمولاً پلاستيك ) انعطاف پذير ، شفاف يا نيمه شفاف كه با امولسيوني حساس به نور ، اندود شده و وقتي در معرض نور قرار مي گيرد مي توان از آن براي به دست آوردن تصاوير عكاسي استفاده كرد . دوام ناپذيري و اشتعال پذيري نيترات سلولز مورداستفاده به عنوان پايه ي فيلم تا قبل از سال 1950 ، انجام كار فراواني را براي حفاظت از فيلم ها ضروري مي كند . براي جلوگيري از فساد ، بايد فيلم هاي قديمي تر را بر پايه ي بادوام تري مثل اَسِتات يا پـُلي استِر كپي كرد ، كه فرايندي وقتگير و پرهزينه است . به فيلم هاي سينمايي بازرگاني و آموزشي در عرض هاي 8 ، 16 ، 35 يا 70 ميليمتري ، از جمله فيلم هاي مستند ، فيلم هاي بلند ، و فيلم هاي كوتاه نيز اطلاق مي شود . نيز نگاه كنيد به : film archives film library filmography filmstrip microfilm International Federation of Film Archives National Film Registry
قطعه فيلم 35 يا 16 ميليمتري سياه و سفيد يا رنگي كه از تصاوير متوالي ثابت و مرتبط به هم ، با يا بدون متن يا زيرنويس ، به منظور نشان دادن بر روي پرده با استفاده از پروژكتور فيلمعكس با سرعت كم و به تدريج ، تشكيل شده . فيلمعكس ها طول هاي مختلف دارند ، و معمولاً از 50 كادر بيش تر نيستند . بعضي از فيلمعكس ها حاوي سيگنالي هستند كه « پروژكتور نمايش فيلمعكس » ( filmstrip projector ) را به صورت خود كار ، همزمان با روايتي كه ضبط شده ، به پيش مي برد .
يك فيلمعكس بسيار كوتاه كه به جاي نگهداري به صورت حلقه ي انعطاف پذير و كوتاه ، مانند اسلايد بر يك نگهدارنده ي محكم و انعطاف ناپذير سوار مي شود .
فيلم سينماي كه در آن ، گفتگو و شخصيت ها عمدتاً داستان هستند ، گر چه پيرنگ ممكن است از يك ماجرا واقع گرفته شده باشد . فيلم ها بلند از نظر اندازه متفاوت اند ، اما بيش تر آن ها حداقل 90 دقيقه هستند . كتابخانه هاي كه فيلم ها بلند را به گردش م اندازند معمولاً آن ها را بر رو كاست ويديوي يا د و د ، دسترس پذ ير م كنند . مقايسه كنيد با : documentary short film نيز نگاه كنيد به : director performer credit
هر گونه فيلم سينمايي كه بدون صدا ، معمولاً در دوره اي قبل از آن كه « فيلم هاي باصدا » عرضه شوند ( 1895 تا حدود 1927 ) ، توليد گرديده . به كل بدنه ي يك فيلم سينمايي كه در طول اين دوران اوليه توليد شده نيز اطلاق مي گردد . نمونه هاي كلاسيك امريكايي ، فيلم هاي قديمي كمدين ها ( « چارلي چاپلين » و « باستر كيتون » ) و آثار » دي . دبليو . گريفيث » را شامل مي شوند . در زمان اكران فيلم هاي صامت قديمي براي مخاطبان ، تماشاخانه معمولاً يك اركستر يا پيانيست را به كار مي گرفت تا فيلم را با موسيقي همراهي كنند . سرعت نمايش براي فيلم هاي صامت معمولاً 16 كادر در ثانيه است . در فهرستنويسي كتابخانه اي ، فقدان شيار صوتي در فيلم با كوته نوشت si در ناحيه ي توصيف ظاهري ( در ركورد كتابنگاشتي براي يك فيلم ) نشان داده مي شود .
فيلمي با مدت پخش كم تر از سي دقيقه ( سه حلقه يا كم تر ) . اين گروه كارتون ها ، فيلم هاي خبري ، فيلم هاي مستند ، و فيلم هاي تجربي را شامل مي شود . نمايش دادن يك يا چند فيلم كوتاه قبل از فيلم سينمايي كه زماني رايج بود ، اكنون در سينماهاي انتفاعي متوقف شده . فيلم هاي كوتاه اكنون عمدتاً در جشنواره هاي فيلم نمايش داده مي شوند . مترادف با : short subject
يك قطعه از فيلم كه يك مجموعه ي نامنقطع از عكس هاي ثابت آن را مي توان با سرعت 16 تا 24 كادر در ثانيه بر روي پرده نمايش داد ، و تصور تحرك مداوم را ايجاد كرد . فيلم هاي متحرك رنگي يا سياه و سفيد ، با يا بدون صداي ضبط شده ، بر روي فيلم هاي با عرض 8 ، 16 ، 35 ، يا 70 ميليمتري ساخته مي شوند . اين گروه ، فيلم هاي مستند ، فيلم هاي داستاني ، و فيلم هاي كوتاه را شامل مي شوند . مترادف با : cinefilm مقايسه كنيد با : cinema نيز نگاه كنيد به : film clip film library filmography trailer International Federation of Film Archives
پايه ي انعطاف پذيري از جنس نيترات سلولز ، كه حدوداً از سال 1890 تا 1950 توسط شركت « ايستمن كداك » براي استفاده در نگاتيو فيلم و فيلم متحرك توليد مي شد . از آن جا كه اين ماده از نظر شيميايي بي ثبات است و قابليت اشتعال بالايي دارد ، سازمان هايي مثل « بنياد ملي حفاظت فيلم » به منظور تسهيل در نسخه برداري از مجموعه هاي تصوير متحرك از فيلم نيترات با پايه اي از جنس بادوام تر ( مثل اسِتات يا پلي استر ) ، به آرشيوهاي فيلم كمك مالي مي كنند .
نوعي از كتابخانه ي ويژه ، حاوي مجموعه اي از فيلم هاي متحرك 8 ، 16 ، 35 ، يا 70 ميليمتري ، مضبوطات ويديويي ، دي وي دي ، و مواد مرتبط با ساخت فيلم و مطالعات فيلم ، كه براي سهولت در دسترسي و بازيابي ، رده بندي شده اند . حقوق امانت ممكن است به اعضاي ثبت نام كرده محدود گردد ، يا لازم باشد مشتركين براي هر فقره ، بهاي اجاره را پرداخت كنند . نيز نگاه كنيد به : film archives
فيلمي كوتاه ( از نظر زماني 10 تا 20 دقيقه ) كه پوشش مستندگونه اي از مجموعه اي از رويدادهاي خبري يا از مقوله هاي مورد علاقه ي عمومي ارائه مي كند . فيلمك هاي خبري تا دهه ي 1950 ( كه پخش اخبار تلويزيوني جاي آن ها را گرفت ) قبل از فيلم اصلي در سينماهاي تجاري پخش مي شدند . در ايالات متحده و اروپا ، فيلمك خبري وسيله ي تبليغاتي مهمي در طول جنگ هاي اول و دوم جهاني بود . فيلمك هاي خبري در مجموعه هاي آرشيوي فيلم حفاظت مي شوند .
داستاني كه به شكلي مناسب با توليد تلويزيوني يا فيلم سينمايي ، نوشته مي شود يا براي آن منظور ( توسط فيلمنامه نويسي كه نامش در عنوان بندي ارائه مي گردد ) از يك رمان ، داستان كوتاه ، يا نمايشنامه اي كه قبلاً نوشته شده ، اقتباس مي شود . نيز نگاه كنيد به : script treatment
متن يك نمايشنامه ، فيلم سينمايي ، مضبوط ويديويي ، يا برنامه ي راديويي يا تلويزيوني ، كه سطوري را كه هر شخصيت بايد بيان كند ( همراه با راهنمايي هايي براي اجرا ) نشان مي دهد . مقايسه كنيد با : acting edition promptbook همچنين ، مجموعه اي از نويسه هاي الفبايي ، هجايي ، يا انديشه نگاشتي كه در نوشتن يك يا چند زبان مورد استفاده قرار مي گيرند ( نگاه كنيد به « دستخط هاي باستاني دنيا » ) . در چاپ ، به قلمِ سرهم ( كه به تقليد از خطِ دستي نوشته شده با قلم يا قلم مو ، طراحي گرديده ) اطلاق مي شود .
شخصي كه مسئول نوشتن فيلمنامه براي يك فيلم سينمايي ، مضبوط ويديويي ، يا برنامه ي تلويزيوني ، يا روايت فيلمنامه اي براي يك فيلم مستند مي باشد و نامش معمولاً در عنوان بندي ذكر مي شود . در فهرستنويسي كتابخانه اي ، نام فيلمنامه نويس در « ناحيه ي يادداشت » ( از آن ركورد كتابنگاشتي كه فقره را بازنمايي مي كند ) وارد مي شود .
مجموعه اي از تصاوير يا از طرح هاي خام با متن همراه آن ها ، كه در توليد يك اثر ديداري - شنيداري يا چندرسانه اي مورد استفاده قرار مي گيرد تا در تجسم توالي بخش هاي مختلف اثر ، به پديدآورندگان كمك كند . املاي ديگر : story board
سياهه اي از فيلم هاي متحرك ، معمولاً محدود به آثاري از يك كارگردان يا بازيگر خاص ، در يك ژانر خاص ، مربوط به دوره ي زماني يا كشوري خاص ، يا موضوعي بخصوص ، كه معمولاً برحسب الفباي عنوان ، يا به ترتيب زماني و بر اساس تاريخ پخش ، سياهه شده . مدخل ها در فيلمشناخت ، همه يا قسمتي از عناصر توصيفي زير را شامل مي شوند : تهيه كننده ، توزيع كننده ، كارگردان ، بازيگران ، تاريخ پخش ، مدت نمايش ، زبان ، رنگي يا سياه و سفيد ، . . . مقايسه كنيد با : discography
fillet
در صحافي كتاب ، نواره يا خطي ظريف كه براي ايجاد تأثير تزييني ، بر طرفين و /يا شيرازه ي جلد كتاب نقش مي شود . به ابزاري غلطكي ، كه داغ مي شود و براي ايجاد چنين خطوطي به كار مي رود ، نيز اطلاق مي شود . فيله ي فرانسوي ( French fillet ) از سه خط با فاصله ي بينابيني نابرابر كه طلاكوبي نيز به آن ها اضافه مي گردد تشكيل مي شود .