واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 150
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
كپي كردن يك يا چند فايل از يك كلان رايانه به يك پايانه ، از يك خدمتگر شبكه به يك رايانه ي خدمتگير ، يا از سخت ديسك هر رايانه اي به محمل انبارش ديگر . در كتابخانه ها ، فروفرستي داده هاي كتابنگاشتي به نرم ديسك ، گزينه ي كم هزينه اي به جاي چاپ برونداد حاصل از يك كاوش درونخطي است ، وكاربران عموماً به انجام چنين كاري مي پردازند . متضاد با : upload
خروجي مخابراتي در كتابخانه يا ساختمان ديگر ، كه معمولاً از يك پريز صوتي و حداقل يك پريز داده ها تشكيل مي شود و به كاربران امكان مي دهد به يك شبكه ي رايانه اي متصل شوند .
فني در چاپ كه عمدتاً براي اهداف گرافيكي مورد استفاده قرار مي گيرد . در اين روش ، ناحيه هايي كه قرار است چاپ شوند پايين تر از سطح كليشه ، حكاكي يا كليشه سازي مي شوند . اين كليشه ، مْرُكبي و سپس سطح آن كاملاً تميز مي شود و ته مانده ي مركب كه فقط در قسمت هاي حكاكي شده باقي مانده ، بر اثر فشار - معمولاً با استفاده از يك پِرِس غلطكي - به ورق كاغذ يا به سطح چاپي ديگر منتقل مي شود . تنها فرايند چاپ فرونَقش كه هنوز استفاده ي تجاري دارد ، فتوگِراوْر است .
deterioration
آسيبي كه توسط وسيله اي فيزيكي ، شيميايي ، يا زيستي ، معمولاً با مرور زمان ، پس از توليد يك فقره به آن فقره وارد مي شود . مثلاً مي توان از صحافي هايي كه بر اثر خشك شدن و ترك خوردن چسب ، ضعيف مي شوند ، كاغذهاي چاپ كه با اسيد ، شكننده مي گردند ، و اسناد كاغذي كه بر اثر رشد كپك در شرايط مرطوب ، بي رنگ شده اند ياد كرد . نيز نگاه كنيد به : inherent vice stabilization
serial cancellation
يادداشتي كه براي ناشر يا كارگزار اشتراك ارسال مي شود مبني بر اين كه يك كتابخانه ديگر به اشتراك يك نشريه ي پيايندي مشخص ، تمايل ندارد . در سال هاي اخير ، افزايش بي وقفه در بهاي اشتراك و كمبود بودجه هاي فراهم آوري براي همگامي با تورم ، كتابخانه هاي آكادميك و پژوهشي را مجبور كرده به منظور حفظ تعادل در خريد پيايندها و تك نگاشت ها ، اشتراك ادواري ها را فسخ نمايند . رشته هاي علمي بيش تر از همه تحت تأثير چنين اقداماتي قرار مي گيرند ، بدين دليل كه بيش تر از هنر و علوم انساني به پيايندها وابسته هستند ، و بدين دليل كه بهاي متوسط اشتراك براي مجلات علمي ، از همه بالاتر است . نيز نگاه كنيد به : serials review
نگارش يا ويرايش كوتاه شده ي يك اثر مكتوب كه در آن ، معنا و شيوه ي كلي ارائه شده در اثر اصلي حفظ شده ، ولي بخش هاي كم اهميت تر متن و معمولاً تصاوير ، يادداشت ها و پيوست ها از آن حذف گرديده اند . ويرايش فشرده كه غالباً به وسيله ي شخص ديگري غير از پديدآورنده يا ويراستار اصلي تهيه مي شود ، عموماً خوانندگاني را منظور نظر دارد كه احتمال نمي رود نگارش كامل را به دليل حجم ، دشواري ، يا قيمت آن ، خريداري كنند ( مانند لغتنامه هاي دوزبانه ) . مترادف با : condensation كوته نوشت : . abr مقايسه كنيد با : simplified edition نيز نگاه كنيد به : abstract brief digest epitome summary synopsis
شيوه اي براي كاهش مقدار حافظه ي لازم براي ذخيره كردن داده ها بر روي رايانه ، ازطريق كدگذاري آن و به حداقل رساندن حشويات . داده هاي فشرده به زمان كم تري براي انتقال احتياج دارند ، اما براي تجديد دوباره ي فايل در قالب اصلي به منظور پردازش ، زمان بيش تري مي يرند . نيز نگاه كنيد به : JPEG zip
season
يكي از چرخه هاي سالانه در صنعت نشر . وقتي ناشران « ليست اول » شان را در بهار و پاييز هر سال عرضه مي كنند ، عنوان هاي « ليست اول » سال قبل به « موجودي قبلي » افزوده مي شوند . عنوان هاي جديد و قبلي در « كاتالوگ ناشر » كه از طريق پست در بين كتابخانه ها و كتابفروشي ها توزيع مي شود ، توصيف مي شوند .
يكي از دو يا چند بخش عمده ي يك كتاب يا اثر ديگر ، كه هر يك به خودي خود كامل است ، ولي به لحاظ موضوعي يا ساختاري با بخش قبلي و/يا بعدي خود ارتباط دارد . در آثار غيرداستاني ، معمولاً هر فصل داراي عنوان فصل است ، ولي در آثار داستاني احتمالاً فقط شماره مي خورد . عنوان و/يا شماره ي فصل ها به ترتيب ظهور در كتاب ، در فهرست مندرجات كتاب ذكر مي شود . مقايسه كنيد با : canto نيز نگاه كنيد به : chapter drop chapter heading run on chapter نيز يكي از پنجاه وچند انجمن كتابخانه اي مستقل ايالتي و منطقه اي كه وابستگي نزديكي به " انجمن كتابخانه هاي امريكا " دارند . هر يك از اين شاخه ها داراي ساختار هزينه اي و بودجه اي جداگانه است ، مسئولان خود را انتخاب مي كند ، و به برگزاري همايش سالانه مي پردازد . هر يك از 53 شاخه ي ايالتي داراي يك عضو انتخابي به نمايندگي از آن شاخه در مجمع مديره ي " انجمن كتابخانه هاي امريكا " است . " انجمن كتابخانه هاي امريكا " در بيش از 25 ايالت داراي شاخه ي دانشجويي نيز هست . موضوعات مورد علاقه ي شاخه ها در چارچوب " انجمن كتابخانه هاي امريكا " ، در قالب " كميته ي روابط شاخه ها " و " اداره ي روابط شاخه ها " بيان و ارائه مي شوند .
فصلي كه با صفحه ي جديد آغاز نمي شود ، بلكه ( معمولاً به منظور به حداقل رساندن مقدار كاغذ مورد نياز براي چاپ اثر ) بلافاصله در انتهاي متن فصل قبلي درج مي شود . در چاپ مرغوب ، آغازكردن فصل جديد با صفحه ي فرد از برگي كه پس از صفحه ي آخر فصل قبلي قرار گرفته ، عملي استاندارد شمرده مي شود .
آنچه چهار بار در سال منتشر شود . به پيايندي كه هر سه ماه ( معمولاً در بهار ، تابستان ، پاييز ، و زمستان ) منتشر شود نيز اطلاق مي گردد . بيش تر مجلات تخصصي به صورت فصلنامه منتشر مي شوند .
در آرشيو ، به كوچك ترين واحد مجزا و متمايز از مواد ثبت و ضبط شده اطلاق مي شود ، كه وقتي اين واحدها بر هم انباشته شوند يك « فَروُست ركوردي » را تشكيل مي دهند؛ مثل يك فايل در گروهي از فايل هاي مرتبط . مقايسه كنيد با : bibliographic item
در " قواعد فهرستنويسي انگلوامريكن - ويراست 2 " ، يك سند يا مجموعه اي از اسناد در هر قالب فيزيكي ( چاپي يا غيرچاپي ) ، كه به مثابه يك هويت واحد با آن رفتار شده ( به چاپ رسيده ، منتشر شده ، صادرگرديده ، توزيع شده ، . . . ) و در فهرستنويسي كتابخانه ، توصيف كتابشناختي واحدي به آن اختصاص مي يابد . بنا بر تعريفي كه در " اف آر بي آر " آمده ، يك نمونه ي ملموس از يك شكل بياني و يك اثر فكري يا هنري ، و در اكثر موارد يك شي ء فيزيكي واحد ، مثلاً نسخه اي از يك ويراست از يك تك نگاشت تك جلدي . همه ي فقرات تشكيل دهنده ي يك نمود واحد ، معمولاً حاوي محتواي فكري/ هنري واحدي هستند و در شكل فيزيكي همسان مي باشند ، ولي بر اثر توليد ممكن است تفاوت هايي بروز كند ، مثل وقتي كه يك تك نگاشت به وسيله ي كتابخانه مجدداً صحافي مي شود ، مثل يك ضبط ويديويي كه بر روي بيش از يك كاست ضبط و پخش شده ، يا يك مجموعه ي چندجلدي از كتاب هاي مرجع . نيز نگاه كنيد به : bibliographic record
رسانه ي انبارش رقومي كه قابليت خوانده شدن دارد ، اما نمي توان محتويات آن را تغيير داد يا پاك كرد ، و براي ذخيره ي داده هايي به كار مي رود كه قرار است دائماً حفظ شوند؛ مثل « حافظه ي فقط خواندني » ( رام ) و « سي دي رام » . متضاد با : rewritable نيز نگاه كنيد به : WORM
لطيفه ها ، كاريكاتورها ، ماجراهاي بامزه ، پرسش هاي مرجع نامعمول ، كلمات قصار ، هجو ، فرهنگ عامه ي شغلي ، . . . مرتبط با كتابخانه ها و كتابداري . براي اتصال به سياهه اي از پايگاه هاي وب در موضوع « طنز و فرهنگ در كتابخانه ها » از « كتابخانه ي الكترونيكي ميشيگان » اينجا را كليك كنيد .
مجموعه اي از لطايف و فكاهيات ، حكايات شوخ طبعانه ، لطيفك ها ، پندينه ها ، و قصه هاي زشت و مستهجن ، كه معمولاً با پايان آموزنده همراه ند . فكاهي نامه ها كه در قرن هشتم از دنياي اسلام به اروپا راه يافتند ، در قرون هفده و هجده از بيش ترين محبوبيت برخوردار بودند ، ولي به دليل ماهيت ناماندگاري خود ، نمونه هاي اندكي از موارد اوليه ي آن ها تاكنون بر جاي مانده اند . املاي ديگر : jest book مترادف با : facetiae
واژه اي بسيار كلي كه همه ي وجوه مديريت و پردازش اطلاعات توسط رايانه ، از جمله سخت افزار و نرم افزار مورد نياز براي دسترسي به اطلاعات را دربرمي گيرد .
قطعه ي طويلي از سيم فلزي كه در صحافي فنري از درون سوراخ هاي ايجادشده در طول لبه ي صحافي اوراق يك كتاب يا دفترچه ي يادداشت ، گذرانده مي شود . براي اين منظور از پلاستيك سخت و انعطاف پذير نيز استفاده مي شود .
مهارت ها و فنوني كه در خلق دستنوشته ها و كتاب هاي فاخر مورد استفاده قرار مي گيرند ، از جمله كاغذسازي ، خوشنويسي ، تذهيب و عنوان نويسي ، حروفنگاري ، تصويرگري ، چاپ ، و صحافي كتاب . براي اتصال به سياهه ي سايت هاي مرتبط با فنون كتاب پردازي در " ياهو! " اينجا را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : Center for Book Arts
سياهه ي جامعي از كتاب ها ، ادواري ها ، نقشه ها ، و ديگر مواد يك مجموعه ، كه به ترتيبي نظام مند ( معمولاً الفبايي و برمبناي نام پديدآورنده ، عنوان ، و/ يا موضوع ) به منظور تسهيل در بازيابي مرتب شده اند . در اكثر كتابخانه هاي نوين ، فهرست برگه اي به ركوردهاي كتابشناختي ماشين خوان تبديل شده و به صورت درونخطي نيز دسترس پذير است . هدف از فهرست كتابخانه ، ارائه ي انواع رويكردها يا نقاط دسترسي به اطلاعات موجود در مجموعه ، به كاربران است ؛ يعني : 1 ) قادرساختن فرد به يافتن هر اثر ، چه در قالب چاپي و چه غيرچاپي منتشر شده باشد ، در صورتي كه يكي از موارد زير مشخص باشد : الف . پديدآورنده ، ب . عنوان ، ج . موضوع؛ 2 ) نشان دادن آنچه كه كتابخانه در اختيار دارد : الف . از يك پديدآورنده ي مشخص ، ب . در يك موضوع مشخص و موضوعات مرتبط با آن ، ج . در نوع بخصوصي از متون؛ 1 ) كمك به انتخاب يك اثر : الف . از نظر ويراست كتابشناختي ، ب . از نظر ويژگي آن ( عنواني يا متن كامل ) . آماده كردن شناسه هاي فهرست كتابخانه ( كه فهرستنويسي ناميده مي شود ) به وسيله ي كتابداري كه فهرستنويس نام دارد انجام مي شود . املاي بريتانيايي آن : catalogue مقايسه كنيد با : bibliography index نيز نگاه كنيد به : classified catalog dictionary catalog divided catalog online catalog در معناي عام تر ، هر سياهه اي از مواد كه به صورت نظام مند ، براي يك منظور خاص تهيه مي شود ، مثل كاتالوگ ناشر ، كاتالوگ نمايشگاهي ، يا كاتالوگ فيلم هاي اجاره اي .
open catalog
فهرست كتابخانه اي كه در آن ، هيچ محدوديتي از نظر افزودن ركوردهاي جديد كتابنگاشتي نيست ، و ركوردهاي موجود در صورت نياز و ضرورت ، بازنگري و اصلاح مي شوند . مقايسه كنيد با : closed catalog frozen catalog
closed catalog
فهرست كتابخانه كه ركوردهاي كتابنگاشتي جديد به آن اضافه نمي شوند ، يا در آن افزايش اين ركوردهاي جديد به مقوله هاي بخصوصي محدود مي شوند ، اما حذف ركوردهاي موجود پس از بازبيني ، اصلاح ، و/يا تبديل به قالب ماشين خوان ادامه مي يابد . بعد از پايان تبديل گذشته نگر ، فهرست بسته معمولاً از دسترس عمومي حذف و سرانجام كنار گذاشته مي شود . مقايسه كنيد با : frozen catalog open catalog
" كورك " ، سامانه ي وراداده اي مبتني بر وب مي باشد كه براي تسهيل در دسترسي به منابع الكترونيكي طراحي شده و فهرستي از ركوردهاي كتابشناختي براي منابع الكترونيكي ، يك فايل مستند ، يك داده پايگاه رهياب ، و نگارش پيشرفته اي از رده بندي دهدهي ديويي ( به نام WebDewey ) را ارائه مي كند . جعبه افزار " كورك " كه بر مبناي فناوري هاي " اُسي اِل سي " ايجاد شده ، از توليد انعطاف پذير خودكار ركورد كتابشناختي ، كنترل مستند ، نگهداري " ميم " ، تخصيص سرعنوان موضوعي ، و توليد رهياب پشتيباني مي كند . براي كسب اطلاعات بيش تر درباره ي " كورك " اينجا را كليك كنيد .
در دهه ي 1930 ، وقتي روشن شد كه فهرست هاي لغتنامه اي دارند « دشواركار » مي شوند ، كتابخانه هاي بزرگ در ايالات متحده شروع به تقسيم فهرست ها به دو بخش كردند : يكي براي شناسه هاي موضوعي ، و ديگري براي شناسه هاي اصلي و افزوده بجز موضوع ( پديدآورنده ، عنوان ، فروست ، . . . ) . سرانجام ، بعضي از كتابخانه ها فهرست خود را به سه بخش ( پديدآورنده ، عنوان ، و موضوع ) تقسيم كردند . نقص فهرست هاي تقسيم شده اين بود كه كاربر را ملزم مي كرد از قبل بداند چه نوع از شناسه موردنياز است ( زيرا مثلاً شناسه هاي مربوط به آثاري كه به وسيله ي يك پديدآورنده ي بخصوص نوشته شده اند ، جداي از آثار نوشته شده درباره ي همان شخص ، بايگاني مي شوند ) . اما وقتي اين تصميم گيري اوليه انجام شد ، كاربر زمان و تلاش خود را صرف جستجو در ميان شناسه هايي كه از نوع دلخواه او نيستند ، نمي كند . مترادف با : split catalog نيز نگاه كنيد به : classified catalog
course catalog
سياهه اي از همه ي درس هايي كه در يك آموزشگاه ، دانشكده يا دانشگاه و در طول يك سال آكادميك تدريس مي شوند ، و معمولاً بر اساس گروه و شماره ي درس مرتب شده اند و تعريف كوتاهي از محتواي درس و سياهه اي از استادان و مدارك شان ، در پايان آمده است . اين سياهه معمولاً سالانه منتشر مي شود . مؤسساتي كه برنامه هاي كارشناسي و كارشناسي ارشد را ارائه مي كنند ممكن است سياهه هاي جداگانه اي منتشر نمايند . فهرست هاي دروس براي موسسات آموزشي ايالات متحده و سراسر جهان به صورت درونخطي در CollegeSource ( داده پايگاه كاوش پذيري كه توسط " بنياد هدايت شغلي " ( Career Guidance Foundation ) فراهم آمده ) موجود است .
يك فهرست كتابخانه اي ( متشكل از مجموعه اي از ركوردهاي كتابنگاشتي در قالب ماشين خوان ) كه به وسيله ي يك رايانه ي اختصاص يافته به اين كار ، نگهداري مي شود . اين رايانه دسترسي تعاملي و نامنقطع به فهرست را به وسيله ي پايانه ها يا كارايستگاه ها و از طريق ارتباط مستقيم و مستمر با رايانه ي مركزي ، فراهم مي آورد . بيش تر فهرست هاي درونخطي ، قابليت كاوش بر مبناي پديدآورنده ، عنوان ، سرعنوان موضوعي ، و كليدواژه را دارند . نرم افزار مورد استفاده در فهرست هاي درونخطي ، معمولاً منحصربه فرد است و استاندارد نيست . نيز مترادف با : OPAC
سياهه اي از افراد ، شركت ها ، مؤسسات ، سازمان ها ، . . . ، به ترتيب الفبايي يا رده اي ، كه اطلاعات تماس ( نام ، نشاني ، شماره ي تلفن/ نمابر ، . . . ) و ديگر جزئيات مربوط ( وابستگي سازماني ، كنفرانس ها ، انتشارات ، عضويت ، . . . ) را در قالب فشرده ارائه مي كند ، و اغلب به صورت پيايندي منتشر مي شود . در اكثر كتابخانه ها ، « فهرست راهنما » هاي جاري در قسمت مرجع فوري يا در قفسه هاي مرجع قفسه چيني مي شوند . نيز نگاه كنيد به : city directory telephone directory trade directory در ذخيره و بازيابي داده ها ، به فهرستي از فايل هاي ذخيره شده بر روي سخت ديسك رايانه ، يا ديگر محمل ذخيره سازي گفته مي شود كه براي سهولت دسترسي ، معمولاً در يك درختواره ي سلسله مراتبي از زيرشاخه ها ، سازماندهي مي شود . بالاترين درختواره ، درختواره ي ريشه ( root directory ) نام دارد . نيز نگاه كنيد به : FTP در فهرستنويسي كتابخانه اي ، به قسمتي از ركورد « مارك » ( پس از « ليدر » ) گفته مي شود كه به عنوان نمايه ي برچسب هاي درج شده در ركورد ( كه معمولاً از ديد فهرستنويس و كاربر فهرست ، مخفي هستند ) عمل مي كند . فهرست راهنما ، كه توسط نرم افزار فهرستنويسي ، با استفاده از ركورد كتابشناختي و در زمان ايجاد ركورد ساخته مي شود ، برچسب ، طول ، و نقطه ي آغاز هر فيلد متغير را نشان مي دهد . هرگاه تغييري در ركورد ايجاد شود ، فهرست راهنما به طور خودكار بازسازي مي شود .
يك فهرست راهنماي سه سويه ، كه سياهه ي ساكنان و حرفه هاي واقع در يك شهر يا شهرك بر حسب حروف الفباي نام مي باشد و نشاني خيابان و شماره ي تلفن مربوط نيز در هر مدخل ذكر شده است . در بخش دوم ، نام و نشاني ها براساس شماره تلفن ، و در بخش سوم ، نام و شماره تلفن ها بر اساس نشاني خيابان مرتب شده اند . امروزه در فهرست هاي راهنماي شهري ، كه سالانه منتشر و به صورت آبونمان فروخته مي شوند ، اغلب كدپستي و مكان نما هاي نواحي آماري براي استفاده در بازاريابي نيز ذكر مي شوند . در كتابخانه ها ، اين فهرست هاي راهنما در بخش مراجع فوري ، يا در قفسه هاي مرجع قرار داده مي شوند . مترادف با : cross reference directory
يك انتشارات پيايندي كه معمولاً سالانه منتشر مي گردد و شامل سياهه اي از شركت ها و سازمان هاي دست اندركار خريد ، فروش ، يا مبادله ي گروه خاصي از كالاها و خدمات مي باشد . مدخل هاي اين فهرست راهنما شامل نام رسمي ، نشاني پستي ، شماره تلفن/ فاكس ، كاركنان اصلي ، و ديگر اطلاعات مهم مي باشد .
پيايندي كه سالانه به وسيله ي " باوكر " منتشر مي شود و اطلاعات راهنما ( نام ، مكان ، شماره تلفن و نمابر ، مدير بخش ها ، بودجه ، اندازه ي مجموعه ، مجموعه هاي ويژه ، منابع الكترونيكي ، وضعيت شبكه ، . . . ) مربوط به بيش از 30000 كتابخانه ي آكادميك ، عمومي ، پژوهشي ، شهرستاني ، استاني ، منطقه اي ، پزشكي ، حقوق ، و ديگر كتابخانه هاي اختصاصي در ايالات متحده ، كانادا و مكزيك را ارائه مي دهد . " آلد " همچنين شامل بخش هاي ديگري است كه در آن شبكه ها و همياره هاي كتابخانه اي ، نظام هاي كتابخانه اي ، كتابخانه هاي خاص افراد داراي نيازهاي خاص ، و نهادهاي كتابخانه اي ايالتي و فدرال ، در فهرستي نام برده شده اند . اين فهرست راهنما همچنين داراي يك نمايه ي كاركنان به ترتيب الفبايي ( همراه با شماره هاي تماس ) است كه در مدخل هاي مربوط به كتابخانه ها ، نظام هاي كتابخانه اي ، و همياره هاي كتابخانه اي نام آنان آمده است .