واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 234
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
يك صفحه ، قسمتي از يك صفحه ، يا صفحاتي از يك نشريه ي چاپي ، كه معمولاً از يك روزنامه يا مجله ي عمومي ، توسط شخصي كه قصد دارد يك مقاله ، نامه به سر دبير ، تصوير ، كارتون ، و . . . را ذخيره كند ، بريده يا كنده شده است . مجموعه هاي بزرگ از اين بريده ها معمولاً در يك " فايل بريده جرايد " ذخيره مي شوند ، و بر مبناي موضوع يا به شيوه ي ديگري از طبقه بندي ، مرتب مي گردند . مترادف با : cutting مقايسه كنيد با : tear sheet نيز نگاه كنيد به : clipping service
بخش كوتاهي از يك اثر بلندتر كه بر روي نوار ويديويي توليد شده و در پخش عمومي ، يا به صورت درآميخته با اثر ديگري ( مثلاً يك صفحه ي وب ) ، معمولاً براي اهداف ترويجي يا ارائه ي برداشتي از كل اثر به مشاهده كننده ، مورد استفاده قرار مي گيرد . مقايسه كنيد با : film clip
Braille
نظام بساوشي ( لمسي ) چاپ برجسته كه در سال 1829 به وسيله ي يك پاريسي نابينا به نام " لويي بريل " اختراع شد و در آن ، حروف الفبا با تركيبي از شش نقطه ي برجسته كه در دو ستون و سه رديف ايجاد مي گردند نوشته مي شوند . با اين الفبا افرادي كه دچار ضعف در بينايي هستند مي توانند با لمس كردن حروف و كلمات ، آن ها را بخوانند . " بريل " پركاربردترين رسانه ي بساوشي در جهان است و در ايالات متحده به وسيله ي كتابخانه ها در تهيه ي علائم و مطالب براي خوانندگاني كه ضعف چشميگري در بينايي دارند مورد استفاده قرار مي گيرد . شكلي از بريل كه در رياضيات مورد استفاده قرار مي گيرد Nemeth code نام دارد . براي دانستن مطالب بيش تر درباره ي " بريل " اينجا را كليك كنيد .
مجموعه اي از اوراق چاپي ، تصاوير ، و/ يا اسناد كه اندازه اي بزرگ تر از حد معمول دارند و براي سهولت دسترسي در يك صحيفك ، پوشه - كيف ، يا گنجانه ي ديگري كه با قطع آن ها متناسب باشد ، سازماندهي مي شوند .
كتاب يا مجموعه ي شماره داري از كتاب هاي حاوي خلاصه ي موثقي از اطلاعات درباره ي موضوعات مختلف به شكل جستار هاي كوتاه ، كه معمولاً به ترتيب الفبايي و بر اساس سرواژه ، مرتب شده اند يا به شكلي رده بندي گشته اند . يك مدخل ممكن است امضادار يا بدون امضا ، مصور يا بدون تصوير ، يا داراي سياهه اي از ارجاعات براي مطالعه ي بيش تر باشد . سرواژه ها و متن معمولاً براي نشر در قالب يك ويراست جديد ، به طور دوره اي بازنگري مي شوند . در دايره المعارف چندجلدي ، همه ي نمايه ها را معمولاً در پايان آخرين جلد مي توان يافت . دايره المعارف ها ممكن است عمومي ( مثل Encyclopedia Americana ) يا تخصصي ، معمولاً بر اساس موضوع ( مثلEncyclopedia of Bad Taste ) يا رشته ( Encyclopedia of Social Work ) باشند . در نشر الكترونيكي ، دايره المعارف ها يكي از اولين قالب هايي بودند كه ( مثل Grolier Multimedia Encyclopedia Online ) عناصر چندرسانه اي و تعاملي را شامل مي شدند . املاي ديگر : encyclopaedia مترادف با : cyclopedia مقايسه كنيد با : dictionary
در چاپ ، حرفي آغازين ( معمولاً در ابتداي اولين پاراگراف از يك فصل ) كه از خط الرأس حروفي كه در كنار آن ها ظاهر مي شود بالا مي زند . مترادف با : cocked - up initial مقايسه كنيد با : drop initial
بزرگحرفي با ارتفاع در حد x ، حدود دوسوم اندازه ي بزرگحرفي در اندازه ي كامل از همان قلم ، كه به منظور نشان دادن تأكيد در متنِ چاپ شده ، از آن استفاده مي شود . كوته نوشت : small cap . s . c . نيز نگاه كنيد به : uppercase lowercase
شكلي از حروف الفباي لاتين كه در اروپاي قرن سوم تا پنجم به عنوان خط كتابي مورد استفاده قرار مي گرفت ، و از بزرگحرف هاي سنگ نوشته هاي رايج در آن زمان كه در حكاكي كتيبه ها بر بناهاي يادبود مورد استفاده قرار مي گرفت اقتباس شده بود . شكل لاتين : capitales quadrata
وقتي كلماتي خاص در يك پيام پست الكترونيكي ( يا كل متن آن ) با حروف بزرگ تايپ شوند ، دريافت كننده ( ها ) ممكن است لحن آن را گستاخانه به شمار آورد ( آورند ) . نيز نگاه كنيد به : flame netiquette
بازتوليد يا كپي توليدشده در مقياس بزرگ تر از اصل ( بعضي از دستگاه هاي نسخه برداري قابليت بزرگسازي را دارند ) . متضاد با : reduction در عكسبرداري ، مترادف با : blowup
در عكاسي ، بزرگ كردن تصوير ، كه معمولاً از روي نسخه ي منفي ، كه از عكس كوچك تري برداشته شده ، انجام مي گيرد . در بازار توليد اسناد ، هر نسخه اي كه در مقياسي بزرگ تر از اصل توليد شود . در بازار كتاب ، تصوير بسيار بزرگ شده اي از يك روكش كتاب ، يك تصوير ، يا يك صفحه ي نمونه ، كه براي بازاريابي مورد استفاده قرار مي گيرد . املاي ديگر : blow up مقايسه كنيد با : blowback
شخصي با رشد كامل بدني ، توانايي فكري كافي ، و سن مناسب براي گرفتن تصميمات سنجيده ، كه قانوناً مسئول پيامد هاي ناشي از اقدامات خويش است . كتابخانه ها با اين فرض كار مي كنند كه مراجعان قادرند مستقلانه تصميم بگيرند كه چه چيزي مي خواهند بخوانند و امانت بگيرند . اگر چه سرپرستي و نظارت بر كار هاي كودك وظيفه ي والدين او است ، اما مناسب است كه كتابداران در صورت تقاضا ، در انتخاب مواد مناسب با سطح سني و علاقه مندي كودكان ، به آنان كمك كنند . نيز نگاه كنيد به : readers' advisory
capitalization
نوشتن يا چاپ يك حرف ، كلمه ، يا كلمات با حروف بزرگ ، به جاي حروف كوچك . نيز اشاره دارد به عرف هاي موجود در يك زمان از نظر كلماتي كه با حروف بزرگ نوشته مي شوند . مثلاً در انگليسي حرف اول نخستين كلمه ي يك پاراگراف ، و حرف اول هر اسم خاص معمولاً بزرگنويسي مي شود . قواعد عام در باب بزرگنويسي در مدخل هاي فهرست كتابخانه را مي توانيد در پيوست الف از " قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 " بيابيد .
از آنجا كه بسياري از كتابخانه ها در ايالات متحده و ديگر كشورها به روي عموم باز هستند ، در برابر اختلال ناشي از رفتار غيرقانوني ، از جمله سرقت مواد و وسايل ، خشونت كلامي و تهاجم به مراجعان و كارمندان ، عورت نمايي ، استفاده و فروش مواد مخدر توسط مراجعان وكارمندان ، بريدن قسمت هايي از مواد ، تخريب تجهيزات و ساختمان ، ايجاد حريق ، و اخيراً جرم هاي رايانه اي ، در امان نيستند . آمارها نشان مي دهند كه بزهكاري در كتابخانه ها در حال افزايش است ، و اين امر بار مضاعفي را بر بودجه ي كتابخانه ، به منظور تأمين امنيت مناسب ، تحميل مي كند . نيز نگاه كنيد به : problem patron
فروشگاه كوچكي در فضاي باز براي خرده فروشي كتاب كه معمولاً در فرودگاه ها و ايستگاه هاي قطار ، و در بازارها و فروشگاه هاي بزرگ مي توان ديد . مقايسه كنيد با : bookstore
فاصله ي زماني كه در طي آن ، شماره اي ( روزانه ، نيم هفتگي ، هفتگي ، دوهفتگي ، ماهانه ، دوماهانه ، فصلي ، نيمسالانه ، سالانه ، نامنظم ، . . . ) از يك ادواري يا نشريه ي پيايندي ديگر منتشر مي شود . مجلات تخصصي تحقيقي معمولاً به صورت فصلنامه ، مجلات عمومي به صورت ماهانه يا هفتگي ، و روزنامه ها به صورت روزانه يا هفتگي منتشر مي شوند . بسامد و تغييرات بسامد در « ناحيه ي يادداشت » ( از توصيف كتابنگاشتي يك پيايند ) ذكر مي شوند . در آمار ، تعداد دفعات وقوع يك واحد اندازه گيري در يك رده يا در يك دوره ي زماني معين . در الكترونيك ، تعداد تكرار چرخه ي جريان متناوب ( سيگنال ) ، كه با هرتز ( hertz ) ( دور در ثانيه ) بيان مي شود . نيز نگاه كنيد به : MegaHertz
term frequency ( TF )
تعداد دفعاتي كه يك اصطلاح كاوش در يك ركورد يا سند ( در يك داده پايگاه ) حضور دارد . « بسامد اصطلاح » يكي از متغيرهايي است كه در تعيين وزن ركورد يا سند ( در ارتباط با ديگر ركوردها و اسناد بازيابي شده در همان كاوش ) مورد استفاده قرار مي گيرد .
ميله هاي فلزي قطوري كه به شكل ضربدر بزرگ به ستون هاي پشت يك طبقه از قفسه ي يكطرفه ، يا پايين تر و در قسمت مياني طبقه ي دوطرفه ي قفسه ي آزاد نصب مي شوند تا نوسان طولي قفسه ها را كاهش دهند . مهارهاي فلزي به طبقه هاي واقع در رديف هاي موازي ، بر بالاي راهروها نيز نصب مي شوند تا نوسان جانبي را ، بويژه در مناطق جغرافيايي مستعد زمين لرزه ، كاهش دهند .
فناوري شبكه كه پيام هاي داراي قالب رقومي را به بسته هاي كوچك ( كه از 128 نويسه بيش تر نيستند ، و هر يك نشاني مقصد يكساني دارند ) مي شكند؛ سپس با دستيابي به مدارهاي ارسال ، آن ها را به طور مجزا به سوي مقصد مي فرستد . وقتي بسته ها به مقصد مي رسند ، كنترل مي شوند تا مبادا داده اي در روند ارسال گم شده باشد ، و سپس با همان ترتيب اصلي ، مجدداً همبندي مي شوند . « بستارگرداني » استفاده از قابليت ارسال در شبكه ي رايانه اي با حداكثر سرعت و كارآمدي ، كاهش هزينه ها ، و افزايش بهره وري را ميسر مي كند .
در بازيابي اطلاعات ، عبارت است از ميزان كارآيي يك سند بازيابي شده در يك كاوش ، در برآوردن نياز اطلاعاتي كاربر - برمبناي وضعيت كنوني دانش وي . « مربوطيت » مفهوم محدودتري از ربط ( relevance ) دارد . گر چه يك سند ممكن است به موضوع كاوش ربط داشته باشد ، اما ممكن است از قبل براي كاوشگر شناخته شده باشد ، به زباني نوشته شده باشد كه كاربر نمي تواند بخواند ، يا داراي قالبي باشد كه كاربر نمي تواند يا مايل نيست از آن استفاده كند .
تمام رويه هايي كه كاركنان يك كتابخانه در هنگام تعطيل شدن آن در پايان روز انجام مي دهند ، مثل مطلع كردن مراجعان از اين كه زمان خروج فرارسيده ، كنترل كل محوطه براي حصول اطمينان از اين كه همه ي كاربران خارج شده اند ، خاموش كردن رايانه ها ، خاموش كردن لامپ ها و تجهيزات ، قفل كردن درها ، روشن كردن پيامگيرهاي تلفني ، فعال كردن زنگ اخبار امنيتي ، و . . . . اندازه و نقشه ي ساختمان ، مدت زمان و تعداد كاركنان موردنياز براي اين اقدامات را مشخص مي كند . در ساختمان هاي بسيار وسيع ، ممكن است اين كارها از روي يك سياهه ي بازبيني كه براي هر طبقه تهيه شده انجام شود ، و يك يا چند نگهبان به بازبيني ساختمان كمك كنند . مقايسه كنيد با : opening نيز نگاه كنيد به : library closure
سياهه ي چاپي كه همراه با مجموعه اي از كالاهاي ارسالي ( به منظور تأييد مطابقت فقره هاي درج شده در سياهه ، با سفارش مشتري ) فرستاده مي شود . مقايسه كنيد با : invoice
انتشار مجدد كتابي كه قبلاً منتشر شده با يك قالب بندي متفاوت ، به منظور افزايش جذابيت آن براي خوانندگان خارج از بازار اوليه . اين كار ، گاهي همراه با ارزان تركردن آن ( مثلاً با ارائه ي ويراست جلد كاغذي ) يا آسانخوان تر كردن آن ( مثلاً با ارائه ي ويراست درشت چاپ ) صورت مي گيرد .
به حروف و مطالب نمايشي گفته مي شود كه چيده و صفحه بندي شده اند و پس از قراردادن در تشتك ( با تنظيم جعبه هاي فلزي يا چوبي كوچكي به نام « سوك » ( كه اندازه ي قابل تغيير دارند ) و قراردادن آن جعبه ها در بين حروف و پهلوهاي تشتك ) ، به خوبي محكم شده اند . فورم حاصله ، براي قرارداده شدن بر روي دستگاه چاپ آماده است .
نوعي از ادبيات رايج در قرون وسطي ، حاوي اسطوره ها و فرهنگ عاميانه درباره ي حيوانات عجيب واقعي يا خيالي ، كه در آن ها متن و تصاوير در خدمت تعليم تاريخ طبيعي و نيز اخلاقيات مسيحي از طريق كاربرد تمثيل بودند . مقايسه كنيد با : beast epic
بزرگ كردن فضاي محوطه ي موجود كتابخانه . مقدار فضاي كف در كتابخانه ، معمولاً با انتقال كاركردهاي غيركتابخانه اي ( مانند آزمايشگاه رايانه يا دفاتر اداري ) به ساختمان هاي ديگر ، يا با افزودن طبقه يا شاخه اي جديد به ساختار موجود ، افزايش مي يابد . بعضي از كتابخانه ها با ديوار قابل حذف طراحي شده اند و بزرگي زميني كه در آن قرار گرفته اند ، پذيراي گسترش هاي بعدي كتابخانه هست . در كتابخانه هايي كه فضاي بسيار كمي دارند ، افزودن يك قسمت جديد ممكن است ساختار اصلي را كوچك تر كند . مقايسه كنيد با : renovation new construction نيز به گسترش رده يا تقسيم فرعي ( مذكور در فرانما ها يا جداول رده بندي دهدهي ديويي ) اطلاق مي شود كه معمولاً به منظور همگامي با پيشرفت هايي انجام مي گيرد كه در متون موضوعي واقع شده ، و موجب گرديده است كه به نشانه گذاري دقيق تري نياز باشد .
نويسه اي به شكل يك خط راست كه از قطر ، در بالا به سمت چپ و در پايين به سمت راست كج شده است ( برعكس علامت مميز در رياضي ) و عمدتاً در برنامه نويسي رايانه اي و براي جداكردن نام فايل و فهرست راهنما در " داس " و " ويندوز " مورد استفاده قرار مي گيرد ( مثلاً c : \bib\bib . txt اشاره به فايل bib . txt دارد كه در پوشه ي bib در درايو c : \ ذخيره شده است ) . املاي ديگر : back slash مترادف با : reverse solidus مقايسه كنيد با : slash
Blackwell
يك شركت تجاري كه كتاب و محصولات و سامانه هاي پشتيباني كتابشناختي را براي كتابخانه هاي آكادميك ، پژوهشي ، و عمومي در سراسر جهان تأمين مي كند . براي اتصال به سراصفحه ي اين شركت اينجا را كليك كنيد .
نواره ي باريكي از كاغذ كه وقتي برگي با دقت از كتاب بريده مي شود ، در امتداد لبه ي داخلي باقي مي گذارند و هنگامي كه نياز به جايگزيني است ، براي چسباندن برگه ي ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد . همچنين به نواره ي باريكي از پارچه يا كاغذ گفته مي شود كه بين جْزوُك هاي كتاب دوخته مي شود تا نقشه يا تصوير تازَده را به كتاب الصاق كند ، يا براي محكم كردن يك جيب ، در ابتدا يا انتهاي كتاب صحافي مي شود . در صحافي ، افزودن چنين نواره اي به بدنه ي متني كتاب ، « بْن گذاري » ( stubbing ) ناميده مي شود .
ريشه ي يك كلمه كه به عنوان اصطلاح كاوش ( در پرسشي كه به عنوان درونداد در فرايند بازيابي اطلاعات ارائه شده ) مورد استفاده قرار گرفته و يك يا چند نماد دْم بْرش به آن افزوده شده اند تا شكل هاي مختلف كلمه ، بازيابي شوند ( مثلاً *witch* براي بازيابي bewitch , bewitched , bewitching , witch , witches , witchery , witchcraft و . . . ) .