واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 234
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
واژه ي لاتين به معناي « با هزينه ي » . اين كلمه در آثار چاپي قبل از پايان قرن هفدهم ، در « مشخصات انتشار » يا در پي نگاشت ديده مي شد ، و به دنبال آن نام شخص يا گروهي ( معمولاً ناشر ، يا كتابفروش يا مراجعه كننده ) كه مسئول تأمين مالي اثر چاپي بود ، مي آمد .
كتاب كه فقط در يك نقطه ( معمولاً يك از چهار گوشه ) صحاف شده .
در صحافي ، عبارت است از قطر ناخواسته ي لبه ي صحافي بدنه ي متني كتاب ، كه بر اثر انباشت نخ هاي مورداستفاده در دوختن ، يا با حايل گذاري بيش از اندازه ايجاد مي شود . اگر چه براي تسهيل در گِردكردن و تقويت ، مقداري بادكردگي مطلوب است ، اما در كتاب هايي كه از چندين جْزوُك لاغر تشكيل مي شوند ، ضخامت اضافي ممكن است مراحل بعدي صحافي را دچار اشكال كند . اگر كاغذ مورد استفاده براي چاپ متن ، كاغذ نرم باشد ، معمولاً مي توان شيرازه را با كوبيدن و « گير اندازي » ( كه موجب مي شود نخ هاي دوخت در كاغذ فرو روند ) جمع كرد؛ اما در مورد كاغذهاي سخت ، فشار بر نخ ها ممكن است موجب پارگي كاغذ شود . بادكردگي را در صحافي دستي مي توان با دوختن جزوك ها به شيوه ي « دوتادوز » كاهش داد .
عمليات رايانه اي كه داده هاي خام را معمولاً با قالب بندي كم يا بدون قالب بندي ، از يك مكان به مكاني ديگر در سيستم ، كپي مي كند ( مثل انتقال محتواي حافظه به يك چاپگر يا صفحه ي نمايشگر به منظور نمايش دادن وضعيت برنامه اي كه هم اكنون از كار افتاده ، تا در تشخيص ماهيت مشكل ، از آن استفاده شود ) .
گزينه اي در ميله ي ابزار مرورگر وب كه باعث مي شود صفحه ي وبي كه اكنون در حال نمايش است از نشاني دوردست اصلي اش - و نه از حافظه ي موقت رايانه اي كه براي بازيابي مورد استفاده قرار مي گيرد - بازيابي شود و به نمايش درآيد . از « تجديد بارگذاري » در صورتي استفاده مي شود كه داده هاي موجود در داده پايگاه ، به زمان حساس باشند ( مانند اخبار ، قيمت سهام ، گزارش هاي هواشناسي ، آمار جاري ، . . . ) . بعضي از صفحات وب طوري طراحي شده اند كه در فواصل زماني منظم ، به صورت خودكار تجديد مي شوند .
قلمي كه به نسبت قد ، در نوع معمولي از همان سُبك ، باريك تر است ، و در چاپ براي قراردادن مقدار متني بيش از حد معمول در يك ستون يا صفحه ، از اين نوع قلم استفاده مي شود . متضاد با : expanded
شكلي از كتاب كه در آن ، پهناي جلد كم تر از دو سوم ارتفاع آن است . اين قالب بندي معمولاً در طراحي راهنماهاي ميدان و راهنماهاي سفر ، مورد استفاده قرار مي گيرد . مقايسه كنيد با : square نيز نگاه كنيد به : portrait oblong
بخشي از بازار كه مربوط به كتاب ها و ديگر انتشاراتي است كه فروش آن ها به كتابخانه ها ، نظام هاي كتابخانه اي ، و سازمان هاي مرتبط ( مثل موزه ها ، آرشيوها ، و مؤسسات پژوهشي ) انجام مي شود . بازار كتابخانه اي بر اساس نوع كتابخانه ( عمومي ، آكادميك ، آموزشگاهي ، ويژه ، . . . ) به بخش هاي كوچك تر تقسيم مي شود . ناشران و پخش كنندگان ، محصولات خود را از طريق نمايش دادن در كنفرانس هاي كتابخانه اي ، تبليغ در مجلات صنفي كتابداري و انتشارات مروري عرضه مي كنند و به ارائه ي تخفيف هاي ويژه ي كتابخانه اي و قيمت هاي پيش فروش ، و تبليغ پستي مستقيم ( كاتالوگ ها و بروشورهاي تجاري ) مي پردازند .
بازپرداخت پولي كه توسط شخص ديگري خرج شده يا پرداخت غرامت آسيب ها يا هزينه هاي تحميل شده ، معمولاً در برابر ارائه ي رسيدي كه مقدار پرداختي را تأييد كند . در كتابخانه ها ممكن است هزينه هاي سفر ، بهاي تداركات دفتري كه با هزينه ي شخصي خريداري شده اند ، و . . . به كارمندان بازپرداخت شوند .
درخواست كتابخانه از يكي از امانت گيرندگانش مبني بر برگرداندن فقره ي به امانت گرفته شده قبل از موعد مقرر . در كتابخانه هاي آكادميك ، زماني كه يك مْدرس مي خواهد فقره اي را در قسمت رزرو قرار دهد ، اين امر گهگاهي اتفاق مي افتد . در بازيابي اطلاعات ، ميزاني است براي اندازه گيري اثربخشي كاوش كه به صورت نسبت « تعداد ركوردها يا اسناد باربطي كه در پاسخ به پرس وجو بازيابي شده اند » به « تعداد كل اسناد يا ركوردهاي باربط كه در داده پايگاه موجودند » بيان مي شود؛ مثلاً در داده پايگاهي كه حاوي 100 ركورد مرتبط با مقوله ي « تاريخ كتاب » است ، كاوشي كه از 50 ركورد بازيابي شده اش ، 25 ركورد به مقوله ربط داشته باشند ، ضريب « جامعيت » 25 درصد است ( 25 : 100 ) . يكي از دشواري هاي اصلي در استفاده از جامعيت به عنوان معيار سنجش اثربخشي كاوش ، اين است كه تعيين تعداد كل ركوردهاي باربط ( جز در داده پايگاه هاي كوچك ) تقريباً ناممكن خواهد بود . مقايسه كنيد با : precision
چسباندن جلد جديد به يك مجلد ، بدون دوختن مجدد جزوُك ها . فرايند ساخت جلد جديد و الصاق آن به جزوُك ها « روكشي مجدد » ( recovering ) نام دارد .
چاپ جديد از يك ويراست موجود كه اغلب به شيوه ي عكاسي توليد مي شود ، يا ويراستي جديد كه با حروفچيني جديدي كه تقليدي از چاپ قبلي است ( بدون هيچ تغيير در متن ، بجز اصلاح احتمالي خطاهاي حروفنگاشتي ) توليد مي شود . ممكن است به اين اثر ، جلد و صفحه ي عنواني با طراحي مجدد داده شود . تاريخ بازچاپ معمولاً در جزئيات نشر ( بر پشت صفحه ي عنوان ) ذكر مي شود . مقايسه كنيد با : reissue نيز نگاه كنيد به : reprint book reprint publisher به مقاله ، جستار ، فصل يا بخش ديگري كه جداگانه منتشر گرديده ، يا قسمت ديگري از اثري كه قبلاً منتشر شده ( چه با حروفچيني جديد چاپ شده باشد ، يا به وسيله ي ديگري بازتوليد شده باشد ) نيز اطلاق مي گردد . مقايسه كنيد با : offprint
كارِ باز گرداندن كتاب ها و فقره هاي ديگر ( بعد از آن كه مورد استفاده قرار گرفتند ) به قفسه هاي كتابخانه به ترتيب صحيح و بر مبناي شماره ي راهنما ، كه معمولاً توسط « دستيارِ دانشجو » ( در كتابخانه هاي آكادميك ) يا كارمند ( در كتابخانه ي عمومي ، كه « كتابرسان » ناميده مي شود ) انجام مي گيرد . نيز نگاه كنيد به : reshelving cart shelf reading
در رايانش ، برونداد كه به منظور رسيدن به درجه ا از خودسامان ، به عنوان درونداد ، به خورد همان سامانه داده م شود . در عمليات ها كتابخانه ا ، نظرات ( خواسته شده يا نشده ) كاربران يك منبع يا خدمت درباره كيفيت و/ يا سودمندبودن آن ، چه آن نظزات ، مثبت باشند و چه منف . كتابخانه ها برا كسب بازخورد از مراجعان ، به پيمايش ها كاربران و صندوق ها پيشنهاد تكيه م كنند .
در رايانش ، آغازينه اي كه از عبارت " garbage in , garbage out " گرفته شده و به معناي اين حكم منطقي است كه كيفيت بروندادي كه كاربر از رايانه مي گيرد نسبت مستقيم با كيفيت درونداد ارائه شده دارد .
از انتشارات دولت فدرال ايالات متحده ، حاوي بازنوشت هايي از شهادت هاي ارائه شده در برابر كميته هاي اصلي و فرعي كنگره ، كه معمولاً در بخش اسناد دولتي كتابخانه نگهداري مي شوند . متن بازرسي هاي كنگره به صورت درونخطي ( از طريق GPO Access ) نيز دسترس پذيرند . متن همه ي بازرسي ها توسط « اداره ي چاپ دولتي ايالات متحده » منتشر نمي شوند . در معناي عام تر ، بازنوشت چاپي از شهادت ارائه شده در برابر هر كميته ي دولتي يا نهاد اجرايي كه مجاز به نگهداري مجموعه گزارش پيگردهاي تحقيقي يا حقيقت يابي باشد . نيز نگاه كنيد به : freedom of information
restoration
در حفاظت ، عبارت است از فرايند فيزيكي كه در طي آن ، سندي كه آسيب ديده ، فرسوده شده ، يا به نحوي تغيير كرده ، به وضعيت اصلي ( يا تا حد ممكن به وضعيت اصلي ) بازگردانده مي شود . پيش از آن كه بتوان بازسازي را آغاز نمود ، بايد با مناسب ترين شيوه ي ممكن ، فساد را متوقف كرد . براي حفظ « ارزش استشهادي » فقره در وضعيت تغييريافته ي آن ، بايد توجه كرد كه مرمت ها ( در صورت ممكن ) هم قابل رؤيت باشند و هم برگشت پذير .
بازسازي عمده ي ساختمان هاي موجود به اين منظور كه « جديد » يا « تقريباً جديد » به نظر آيند . در يك كتابخانه ، اين امر مي تواند به معناي هر كاري باشد؛ از رنگ آميزي مجدد ، فرش كردن مجدد ، و نصب تجهيزات و اثاثيه ي جديد مطابق با قانون معلولان امريكا ، تا خراب كردن كامل يك ساختمان قديمي و بازسازي آن به منظور تأمين نيازهاي جاري و استانداردهاي طراحي معاصر . نوسازي گسترده ممكن است به جابه جاكردن كتابخانه به مكان موقت ( تا پايان تغييرات ) نياز داشته باشد . مقايسه كنيد با : expansion new construction نيز نگاه كنيد به : retrofit
فناوري كه قابليت بازشناسي صداي گفتار انساني و تبديل آن به سيگنال هاي رقومي ( به منظور پردازش به عنوان درونداد به وسيله ي رايانه ) را دارد . اين فناوري عمدتاً در ارتباطات مورد استفاده قرار مي گيرد . در رايانش ، اگر سيستم هاي عامل قابليت بازشناسي چند صد كلمه را داشته باشند ، نياز به موشواره يا صفحه كليد در عمليات هاي تكراري از ميان مي رود . در سامانه هاي چندپارچه كه در املانويسي مورد استفاده قرار مي گيرند ، لازم است كه گوينده در بين كلمات مكث كند؛ ولي در بازشناسي مستمر گفتار ، زبان طبيعي با سرعت معمول پردازش مي شود ، اما در اين حالت به قابليت پردازش بسيار بالاتري نياز است . پيش بيني مي شود سامانه هايي كه قابليت درك واژگان را با هر سرعتي كه تكلم شوند ، داشته باشند ، در آينده ي نزديك توليد شوند . نيز نگاه كنيد به : artificial intelligence
واژه ي صحافان براي اشاره به ميزان سهولت در بازكردن هر صفحه ي دلخواه از كتاب با توجه به نحوه ي صحافي آن . در صحافي سخت جلد ، مجلدي كه داراي « عطف مْجُـّوف » باشد آسان تر از كتابي كه داراي « عطف بسته » است ، باز مي شود . در « صحافي هاي ته چسب » ، « صحافي اوتابايند » امكان بازشوندگي بيش تري به كتاب مي دهد تا « صحافي زودچسب » ؛ در « صحافي زودچسب » امكان بازشوندگي كتاب با « صحافي نامضـّرس » بيش تر است تا با « صحافي مضـّرس » . بيش تر صحافي هاي ماشيني با هدف تأمين بازشوندگي بيش تر ، طراحي شده اند .
تحليل دقيق پيام آشكار و ضمني يك اثر يا قسمتي از اطلاعات منتقل شده ، كه از طريق طبقه بندي و ارزيابي مفاهيم مهم ، نمادها ، و درونمايه هايي كه اثر به آن ها مي پردازد ، به منظور تعيين معنا و تشريح تأثيري كه آن پيام بر روي مخاطبان خود دارد ، انجام مي شود .
بررسي يك فقره ي كتابنگاشتي به وسيله ي يك متخصص موضوعي باتجربه براي تعيين دقيق ترين توصيفگر ( ها ) يا سرعنوان ( هاي ) موضوعي كه به كامل ترين شكل ، محتواي آن را توصيف كند ، تا از اين توصيفگر ( ها ) يا سرعنوان ( هاي ) موضوعي در ركورد كتابنگاشتي به عنوان نقاط دسترسي در كاوش موضوعي فهرست كتابخانه ، نمايه ، خدمات چكيده نويسي ، يا داده پايگاه كتابنگاشتي استفاده شود . اگر هيچ سرعنوان موضوعي كه قابل كاربرد براي فقره ي مذكور باشد در سياهه ي سرعنوان ها يا در اصطلاحنامه ي اصطلاحات نمايه اي يافت نشود ، بايد سرعنوان جديدي ساخت .
كتابي كه در هنگام صحافي ، لب تاهاي آن برش نخورده اند .
استعفا از يك پْست استخدامي با هدف پايان بخشيدن به كار . اين اقدام معمولاً در سِني انجام مي شود كه « فرد بازنشسته » ( retiree ) در موقعيتي است كه بايد با درآمدي ديگر ( مقرري ، اندوخته هاي بازنشستگي ، تأمين اجتماعي ، . . . ) زندگي كند . « بازنشستگي زودرس » ( early retirement ) بازنشستگي قبل از سِني است كه اكثر كارمندان در آن سن ، كاركردن را متوقف مي كنند ، و گاهي در واكنش به يك پيشنهاد مطلوب ، يا در برابر پرداخت غرامت ( « پاداش بازنشستگي » ) توسط مديريت انجام مي گيرد . طبق خط مشي « بازنشستگي اجباري » ( mandatory retirment ) ، كارمندان پس از سن معيني اجازه ندارند به كاركردن ادامه دهند .
compulsory retirement
بازنشستگي اجباري در سن ثابتي كه معمولاً توسط كارفرما تعيين مي شود و در خط مشي مربوط به كاركنان ، قيد مي گردد . بازنشستگي اجباري در ايالات متحده ، موضوع حقوقي بحث برانگيزي است . سازمان هايي كه سن بازنشستگي اجباري ندارند ممكن است به كاركنان طولاني مدت خود ، مشوق هايي براي بازنشستگي دوره اي پيشنهاد كنند كه هدف از آن ، كاهش هزينه هاي ناشي از حقوق بگيران مي باشد .
واژه اي عام كه فرايندهاي كپي كردن يا بازتوليد سند ( با هر روشي غير از چاپ حرفه اي و با مقياس انبوه ) را شامل مي شود؛ از جمله عكسبرداري ، ريزعكسبرداري ، فتوكپي كردن ، و « تكثير عكسي » ( photocopying ) . براي اتصال به بخش « بازنگاري » از پايگاه وب « حفاظت درونخطي » ( CoOL ) اينجا را كليك كنيد .
فرايند به روزآوري يك كتاب درسي يا اثر مرجع از طريق بازنگري قسمتي از متن و/ يا تصاوير در هر چاپ - دربرابر به روزآوري يكباره ي كل محتواي اثر و انتشار حاصل كار به عنوان ويراست اصلاح شده .
تهيه ي يك نسخه ي مكتوب يا تايپي ، معمولاً از يك سخنراني ، برنامه ي پخش شده ، صداي ضبط شده ، يا برنامه ي شفاهي ديگر ، يا نسخه اي از يادداشت هايي كه از محتواي چنين برنامه اي برداشته شده . نيز نگاه كنيد به : transcript همچنين ، اقتباس يا تنظيم يك قطعه موسيقي براي آواز ، ساز ، يا اجراي گروهي ( متفاوت با آنچه كه اثر ، در اصل بدان منظور ساخته شده است ) . در رايانش ، كپي كردن يك فايل برنامه يا داده از يك رسانه ي انبارش بيروني به ديگري ، بدون تغيير محتواي آن .
آوردن متني ( كه از قبل نوشته شده ) در قالب فرم يا كلمات متفاوت ، و ايجاد تغييراتي گسترده تر از آنچه كه در بازنگري انجام مي شود . در روزنامه نگاري ، عبارت است از تبديل نسخه اي از خبر ( كه توسط يك يا چند خبرنگار به شكل پيش نويس تحويل داده شده ) به نگارش مناسب براي انتشار .
رسانه ي انبارش رقومي ( مثل نوار يا ديسك مغناطيسي ) با قابليت نوشتن ، پاك كردن ، و بازنويسي مكرر آن - در برابر رسانه اي كه « فقط خواندني » ( read only ) يا « يك بار نوشتي ، چند بار خواندني » ( write once , read many ) است .