واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 111
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
بنا به تعريف « قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » ، عبارت است از شيئي كه به عنوان يك دست ساخت سه بعدي ، روگرفت ، يا موجوديتي كه به صورت طبيعي رخ مي دهد . در سياهه ي بريتانيايي از « تعيين عام نوع ماده » ، اين واژه زيست نماها ، بازي ها ، اسلايدهاي ميكروسكوپي ، ماكت ها ، و واقع نماها را نيز دربرمي گيرد .
از كلمه اي فرانسوي به معناي « استنسيل » ؛ روشي براي تصويرگري دستي كه عمدتاً در ويراست هاي فاخر به كار مي رود . در اين روش ، با ماليدن مركب يا رنگ بر روي ورقي از كاغذ ، فلز يا سلولوئيد كه طرحي در داخل آن بريده شده ، رنگ آميزي انجام مي شود تا جلوه اي ناهموار و دست ساز ايجاد شود . از همين شيوه مي توان براي اضافه كردن رنگ به يك طرح قبلاًچاپ شده استفاده كرد .
يكي از دو جايگاه تك نويسه اي كه به دنبال برچسب ، در ابتداي فيلدهاي ركورد مارك ( بجز فيلدهاي 001 تا 009 ) مي آيد و مي توان از آن براي مشخص كردن شرايط خاص مربوط به فيلد استفاده كرد . اين جايگاه ها تقريباً هميشه حاوي يك رقم از 0 تا 9 هستند ، هرچند استفاده از نويسه هاي الفبايي نيز مجاز است . نشانگر اول ممكن است وابسته به فيلد باشد؛ مثلاً در « توصيف ظاهري » ( فيلد 300 ) ، مي توان آن را طوري تنظيم كرد كه برچسب متني Descript را در هنگام نمايش فهرست نشان دهد . دومين نشانگر مي تواند تعيين كننده ي تعداد نويسه هايي باشد كه قرار است در بايگاني كردن يا رديف كردن آن فيلد ، از آن ها چشمپوشي شود؛ مثلاً 2 براي « a » ، 3 براي « an » ، يا 4 براي « the » در ابتداي يك عنوان . در بعضي از فيلدها ، اولين يا دومين جايگاه مورد استفاده قرار مي گيرد ، و در بعضي ديگر ، هر دو را به كار مي برند ، و در برخي ديگر ، هيچيك را . وقتي از يكي از جايگاه ها استفاده نشود ، نشانگر مربوط به آن ، « تعريف نشده » است و جاي آن جايگاه ، خالي گذاشته مي شود . در بعضي از فيلدها ، نبود يك نويسه در يكي از جايگاه هاي نشانگر ، معناي خاصي دارد .
سنجه اي براي اندازه گيري ميزان موفقيت يك كارمند ، اداره ، سازمان ، يا مؤسسه در تحقق اهداف و آرمان هايش؛ مثلاً درصد درخواست هاي امانت كه به بخش امانت بين كتابخانه اي كتابخانه رسيده و در يك دوره ي زماني معين ، با موفقيت انجام شده اند . performance measurement نگاه كنيد به : performance evaluation
يك شكل پرسروصدا و ملايم از كمد كه در آن ، شخصيت ها كليشه ا و بزرگنماي شده ، كنش ها تا حد خنده آور نامناسب ، و شوخ ها زبان و بصر فاقد ظرافت هستند .
در كتابنگاري ، عبارت است از نگارشي از دستنوشت ها يا آغازگاني ها ، كه از سوي اكثريت دانشوران صاحب نظر ، به عنوان نسخه ي موثق پذيرفته مي شود . در صحافي ، كتابي است كه پيش لبه ي آن ، چنان اندك برش خورده كه برخي از لبه هاي صفحات ، ناهموار مانده اند .
magnum opus
واژه ي لاتين به معناي « اثر بزرگ » . اثري ادبي يا هنري كه منتقدان صاحب نظر ، آن را مهم مي شمارند ، و معمولاً موفقيت بزرگي براي پديدآورنده ، آهنگساز ، يا خالق آن قلمداد مي شود . همه ي پديدآورندگان و هنرمندان ، اثري را كه نسبت به بقيه ي آثارشان برتر باشد خلق نمي كنند ( مانند ويليام شكسپير ) . مترادف با : chef - d'oeuvre متضاد : opuscule مقايسه كنيد با : masterpiece
masterpiece
اثر هنري ، فني ، يا نوشتاري كه در سطح جهاني به عنوان اثري كه تجسم بالاترين مهارت يك استاد بزرگ يا گروهي از استادان است شناخته مي شود . يك هنرمند ، آهنگساز ، يا نويسنده ممكن است در طول زندگي خود چند شاهكار خلق كند . مترادف با : chef - d'oeuvre مقايسه كنيد با : magnum opus
شعر كوتاه شباني ، يا قسمتي از يك شعر شباني بلند ، كه معمولاً به صورت محاوره اي بين دو شبان بود . اين واژه در قرن هجدهم معناي ضمني شباني خود را از دست داد و اكنون به شعري گفته مي شود كه در آن ، يك درونمايه ي جدي از طريق تك گويي يا گفتگو بسط مي يابد .
گروهي از رايانه ها كه از نظر فيزيكي مجزا هستند و به منظور اشتراك منابع و مبادله ي داده ها ، معمولاً به وسيله ي پيوندهاي مخابراتي و چيدمان خدمتگير/ خدمتگر به هم متصل شده اند . بيش تر شبكه ها توسط يك مركز عملياتي كه به كاربران ياري مي رساند اداره مي شوند . بزرگ ترين « شبكه ي شبكه ها » در جهان ، اينترنت است كه به كاربرانِ همه نوع رايانه ( با هر اندازه اي ) امكان مي دهد به صورت همزمان ارتباط برقرار كنند . نيز نگاه كنيد به : CD - ROM network extranet intranet LAN WAN همچنين دو يا چند سازمان كه از طريق كانال هاي ارتباطي معمول ( معمولاً با هدف تحقق اهداف مشترك ) به مبادله ي اطلاعات مشغول هستند . وقتي اين سازمان ها كتابخانه باشند ، ترتيب ايجادشده را « شبكه ي كتابخانه اي » ( library network ) مي نامند . ( مثال : شبكه ي ملي كتابخانه هاي پزشكي ) . مقايسه كنيد با : consortium در رسانه هاي ارتباطي ، زنجيره اي از ايستگاه هاي پخش راديويي يا تلويزيوني كه ( چون توليدكننده ي برنامه ( شبكه ) مالك آن ها است ، يا وابسته هاي مستقلي هستند كه براي پخش برنامه ها از شبكه هزينه مي گيرند ) در بخش عمده اي از برنامه ها اشتراك دارند . زماني بود كه شبكه هاي تلويزيوني عمده ( « اي بي سي » ، « سي بي اس » ، و « ان بي سي » ) انحصار مـَجازي برنامه هاي تلويزيوني در ايالات متحده را در اختيار داشتند ، اما اكنون سهم خود از بازار را در برابر شبكه هاي كابلي از دست داده اند . براي اتصال به سياهه ي « ياهو! » از پيوندهايي كه به پايگاه هاي وب شبكه هاي تلويزيوني هست اينجا را كليك كنيد .
دو مجموعه از خطوط موازي عمود برهم ، معمولاً با فاصله هاي منظم ، كه وقتي بر روي يك نقشه يا سطح دوبـُعدي ديگر قرار گيرند ، براي مكانيابي نقاط بخصوص مورد استفاده قرار مي گيرند . بدين منظور از مختصات استفاده مي شود ، كه معمولاً عبارت است از اعداد يا حروف متوالي كه بر حاشيه ي بالا و پايين ، و نيز در امتداد يك يا هر دو سمت جانبي ، چاپ مي شوند .
هنر برقراري ارتباط در داخل يك حرفه و استفاده از آن ارتباط ها براي پيشبرد كار و حرفه توسط شخص . كتابداران اين كار را از طريق ديدار با همكاران در كنفرانس هاي كتابخانه اي ، شركت در ميزگردها و گردهمايي ها ، داوطلب شدن براي خدمت در كميته ها ، روي آوردن به سِمـَت هاي انتخابي ، . . . انجام مي دهند .
سامانه ي خدمتگير/ خدمتگر كه سي دي رام هاي متعددي را كه در يك برجك ديسك فشرده نگهداري مي شوند ، در دسترس كاربراني كه مجاز به اتصال به شبكه ي رايانه اي هستند قرار مي دهد . اكثر داده پايگاه هاي كتابشناختي موجود بر روي سي دي رام ، براي استفاده در شبكه نيازمند جواز مخصوص هستند . مترادف با : CD - ROM LAN
wide area network ( WAN )
شبكه ي ارتباطي كه يك ناحيه ي جغرافيايي گسترده ( مثلاً يك كشور ، منطقه ، استان ، يا ايالت ) را زير پوشش مي گيرد . مقايسه كنيد با : LAN
local area network ( LAN )
شبكه ي ارتباطي كه به يك ناحيه ي جغرافيايي نسبتاً كوچك ( اغلب داخل يك ساختمان يا گروهي از ساختمان هاي مجاور ، مثل دانشكده ، دانشگاه ، يا پرديس هاي مشترك ) محدود مي شود و از حداقل يك خدمتگر پرسرعت ، كارايستگاه هاي خدمتگير ، سيستم عامل شبكه ، و يك پيوند ارتباطي تشكيل مي شود . شبكه هاي محلي كه ارتباط به اينترنت را اداره مي كنند ، از فيبر نوري به عنوان رسانه ي ارسال استفاده مي كنند . مقايسه كنيد با : wide area network ( WAN )
اين شبكه كه در سال 1998 با تقسيم « انجمن ملي قصه گويي » و « بنياد بين المللي قصه گويي » تأسيس شد ، سازماني است مختص بهبود كيفيت قصه گويي در هر جايي كه مي تواند به ارتقاي كيفيت زندگي كمك كند . « ان اس ان » كه به « انجمن كتابخانه هاي امريكا » وابسته است ، هر سال « كنفرانس ملي قصه گويي » را با همكاري اعضاي محلي و منطقه اي اش برگزار مي كند . « ان اس ان » ميزباني پايگاه وب « استوري نت » را هم بر عهده دارد .
كلمه يا عبارتي كه از نظر معنا دقيقاً مانند واژه ي ديگر نيست ، با اين حال در يك زبان نمايه سازي خاص ، به عنوان مترادف با آن رفتار مي شود؛ مثل " library science " كه در سياهه ي « سرعنوان موضوعي كتابخانه ي كنگره » مترادف با Librarianship به كار رفته است . مترادف با : near - synonym
نوعي از ناشران كه ( تعداد آن ها در ايالات متحده بيش تر از ديگر كشورها است و ) در توليد كتاب با هزينه ي پديدآورنده تخصص دارند . اين شيوه ي نشر عمدتاً توسط نويسندگاني كه آثارشان از سوي ناشران بازار رد شده است ، و افراد صاحب ثروتي كه معتقدند پيام مهمي دارند كه بايد به اطلاع جهان برسد ، مورد استفاده قرار مي گيرد . در انگلستان ، « نشر تجملي » ( vanity publishing ) عمدتاً براي شعر مورد استفاده قرار مي گيرد . كتاب هايي كه توسط ناشران تجملي منتشر مي شوند مورد توجه بررسي كنندگان قرار نمي گيرند و ندرتاً از سوي كتابخانه و خرده كتابفروشان خريداري مي شوند . مترادف با : vanity press مقايسه كنيد با : private press self - publishing نيز نگاه كنيد به : sponsored book
نوعي حشره ي ريز ( 1 . 5 ميليمتري ) بدون بال و نرم تن ( liposcelis divinatorius ) با پراكندگي جهاني ، كه با تغذيه از سريشـُم و سريش موجود در صحافي كتاب ها ، موجب نابودي كتاب هاي قديمي مي شود . شپشك كتاب همچنين از كپك ، فراورده هاي حاصل از غلات ، و حشرات موجود در اجساد مرده تغذيه مي كند ، و اين ها همه باعث مي شوند كه تهديدي براي نمونه هاي موجود در موزه هاي زيست شناسي و گياهشناسي باشد . پايين نگه داشتن ميزان رطوبت ، به كنترل اين جانوران در كتابخانه ها و محيط هاي نمايشگاهي كمك مي كند . شپشك كتاب خود غذاي عقرب كتاب واقع مي شود . نيز نگاه كنيد به : bookworm
شخصي كه كتابشناسي در رابطه با او تدوين مي شود ، مثل حالتي كه در سياهه ي منابع انتهايي يك جـُستار زندگينگاشتي يا يك زندگينگاشت طولاني ( و با حجم يك كتاب ) رخ مي دهد . نيز نگاه كنيد به : biobibliography
subscription terms
شرايطي كه به موجب آن يك ناشر تخفيفي ( تا 35% از قيمت انتشاراتي ) در عنوان هاي عمومي كه پيش از انتشار اول سفارش داده مي شوند قائل مي شود تا بدين ترتيب مخاطره اي را كه كتابفروشان در قبال خريد كتاب پيش از آزمودن ذائقه بازار ، تقبل مي كنند ، پاداش دهد .
terms of availability
شرايطي كه قابل دستيابي بودن يك فقره ي كتابنگاشتي در بازار فروش ، منوط به آن ها است ( معمولاً قيمت پشت جلد ، كه در فيلد 020 يا 022 از ركورد مارك ثبت مي شود ) .
شرايطي كه ناشر براي كتابفروش تعيين مي كند و امكان بازگرداندن نسخه هاي به فروش نرفته را به وي مي دهد . ميزان اعتبار كتابفروش در نزد ناشر معمولاً مساوي با انتظار وي در امر كتاب هاي دريافتي توسط كتابفروش مي باشد ، ولي انتظار نمي رود كه تا عناوين مورد نظر به فروش نرفته اند يا تا زمان مشخص شده سپري نگرديده ، پرداختي انجام شود . نيز نگاه كنيد به : overstock remainders
working conditions
محيطي كه كار در آن انجام مي شود؛ شامل عوامل مؤثر بر سلامت ( نور و روشنايي ، بهداشت ، گرمايش/ سرمايش ، سروصدا ، كيفيت هوا ، . . . ) و آسايش ( پاركينگ ، اوقات تنفس ، مراقبت كودكان ، . . . ) . كاركنان شركت ها ، سازمان ها ، و مؤسساتي كه تعداد زيادي از افراد را به خدمت مي گيرند غالباً يك روال رسمي يا كميته ي دائمي براي رسيدگي به شكايات و پيشنهادهاي مربوط به شرايط كار دارند .
ambient conditions
ويژگي هاي غالب در محيط داخل اتاق يا ساختماني كه مواد كتابخانه اي يا آرشيوي در آن نگهداري يا استفاده مي شوند ، شامل دما ، رطوبت ، نور طبيعي و مصنوعي ، و . . . ، كه توجه به آن ها براي حفاظت درازمدت مواد بسيار اهميت دارد .
يادداشتي كوتاه ، معمولاً در حد دو يا سه جمله ، كه پس از يك استناد در كتابشناسي افزوده مي شود تا محتوا يا پيام اثر مورد استناد را توصيف يا توضيح دهد ، يا شرحي به آن بيفزايد . مثال : Bradbury , Malcolm , ed . The Atlas of Literature . London : De Agostini Editions , 1997 . در مفهوم كلي تر ، هر بيان توصيفي يا توضيحي كوتاهي كه به يك سند ، متن ، مدخل فهرست ، و . . . افزوده شود . در تحشيه ي انتقادي ، اين توضيح ارزيابانه است . همچنين به فرايند حاشيه نويسي بر يك سند يا يك مدخل از يك كتابشناسي يا فهرست اشاره مي كند .
curriculum vitae ( c . v . )
خلاصه¬ي مختصري از سوابق شغلي و شخصي ( مشتمل بر اطلاعات زيستنگاشتي ، مدارك و تحصيلات تكميلي ، افتخارات و جوايز ، سوابق استخدامي ، انتشارات و سخنراني¬ها ، عضويت¬ها ، خدمات ، و . . . ) براي استفاده در امر استخدام ( كارمزدي ، استخدام رسمي ، ارتقا ، . . . ) . مقايسه كنيد با : resume
musical presentation statement
ناحيه اي اختياري ( در آن ركورد كتابنگاشتي كه اثري موسيقايي را بازنمايي مي كند ) كه در آن ، شكل فيزيكي موسيقي را ، همان طوري كه در « مأخذ اصلي اطلاعات » آمده ، توصيف مي كنند ( پارتيتور كامل ، خُردًپارتيتور ، پارتيتور پيانو ، . . . ) . اگر چنين جمله اي ، بخش اصلي ناحيه ي ديگري از توصيف كتابنگاشتي باشد ( و بدين طريق نيز ثبت شده باشد ) ، ديگر در اين ناحيه ي اختياري تكرار نمي شود .
وسيله ي كمكي بصري كه نمادهاي مورد استفاده در نقشه يا نمودار را براي خواننده توضيح دهد . به عنوان يا شرح چاپ شده در زير تصوير ، يا روي سكه يا مدال نيز اطلاق مي شود . نيز نگاه كنيد به : caption همچنين داستان سنتي از يك رويداد معروف ، كه گاهي به زندگي يك قهرمان مردمي ملي مربوط مي شود ، و ممكن است حاوي عناصر داستاني يا ماوراء طبيعي باشد ، اما گفته مي شود كه مبناي تاريخي دارد . مقايسه كنيد با : folktale myth
title statement
« عنوان كامل » اثر ، بعلاوه ي « تعيين عام نوع ماده » ( به شكل اختياري ) و باقيمانده ي عنوان ( اگر چنين چيزي وجود داشته باشد ) ، كه در ناحيه ي « عنوان و شرح مسئوليت » از توصيف كتابنگاشتي ( فيلد 245 از ركورد مارك ) ذكر مي شود . به موجب « قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » ، در واژه آرايي ، ترتيب ، و املاي « عنوان كامل » دقيقاً از همان شكلي تبعيت مي شود كه در داخل يا بر روي فقره آمده است ، ولي فهرستنويس مي تواند نقطه گذاري و بزرگنويسي را تغيير دهد .