واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 174
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
در صحافي ، به كاربردن پِرِس برنجي داغ بر روي رويه ي پارچه اي كتاب به منظور ايجاد حالت صيقلي تا حرف نويسي يا تزئينات پِرِسي بر روي آن انجام شود .
نوعي چسب ساختني كه از سفيده ي تخم مرغ ساخته مي شود و در لَب طلايي كردن و قلمكاري كتاب ، براي تثبيت دائمي زَروُرُق و سيمً وُرُق مورد استفاده قرار مي گيرد . سفيده معمولاً به صورت خشك خريداري مي شود و پيش از استفاده ، با آب يا سركه مخلوط مي گردد . بر اثر حرارت ، سفيده ذوب مي شود و همين كه ابزار جلادهي گرم به كنار گذارده شود ، سريعاً خودش را مي گيرد و برگ را محكم به سطح مي چسباند . املاي ديگر : glaire
جايي در زير سر فصل كه در آنجا ، متن آغاز مي شود . اين سطر نسبت به صفحات بعدي متن ، پايين تر است و در اكثر كتاب ها ، در آغاز همه ي فصل هاي كتاب رعايت مي شود و همسان است .
clasp
يك گيره ي لولايي كه از فلز ، عاج يا استخوان تزئيني درست مي شد و به پيش لبه ي صفحات مقوايي جلد كتاب متصل مي شد ، و از قرن چهاردهم تا اوايل قرن هفدهم براي به هم فشردن ورق ها و جلوگيري از تاب برداشتن جلد كتاب مورد استفاده قرار مي گرفت . امروزه از سگك بيش تر بر روي دفاتر خاطرات شخصي و آلبوم ها استفاده مي شود و ممكن است داراي قفلي نيز باشند تا از بازشدن آن مجلد توسط افرادي غير از دارنده ي كليد ، جلوگيري شود .
ترتيب رده ها در يك نظام رده بندي ، از عام ترين تا خاص ترين رده . در يك فرانماي رده بندي ، سلسله مراتب معمولاً با تورفتگي نشان داده مي شود ، مانند مثال زير از رده بندي دهدهي ديويي : 700 هنر 720 معماري 725 سازه هاي عمومي 1/725 ساختمان هاي عمومي 11/725 ساختمان هاي [قوه ي]َََََََََََ قانونگذاري در زبان نمايه سازي ، سلسله مراتب منطقي در سياهه ي سرعنوان هاي موضوعي يا اصطلاحنامه ي توصيفگرها ، با كمك كدهاي « ا . ع . » ( اصطلاح عام تر/ اعم ) يا « ا . خ . » ( اصطلاح خاص تر/ اخص ) نشان داده مي شود . در معناي عام تر ، ترتيب يك مجموعه از اصطلاحات يا فقره ها بر اساس درجه ي اخص بودن بر مبناي خصيصه اي معين؛ مثلاً ترتيب « ايالات متحده - نيواِنگلند - ماساچوست - بوستون - بيكن اِستريت » بر مبناي موقعيت جغرافيايي . نيز نگاه كنيد به : tree structure
cellulose
ماده ي فيبري گياهي كه در كاغذ سازي مورد استفاده است و عمدتاً از خمير چوب به دست مي آيد ، ولي قبلاً از الياف كتان يا پنبه حاصل مي شد . سلولز موجود در كاغذ و مقوا كه از خمير چوب ساخته مي شود ، به دليل وجود اسيد ، با گذشت زمان ضعيف مي شود ، مگر اين كه در جريان توليد ، ليگنين از آن حذف شود و تثبيت كننده ي قليايي به آن افزوده گردد .
همايش گروهي از كارشناسان براي بحث درباره ي يك ( يا چند ) مقوله از موضوعات مورد علاقه ، كه غالباً ماهيت نظري يا فلسفي دارد . در يونان قديم ، موسيقي و خورد و نوش از ضمايم سنتي چنين گردهمايي هايي ( كه به مردان محدود مي گرديد ) به شمار مي آمد . جمع : symposia
طرح كلي پيرنگ در يك اثر نمايشي ( نمايشنامه ، اپرا ، باله ، . . . ) ، كه ترتيب صحنه ها و شخصيت هاي شركت كننده در اجرا را نشان مي دهد . مقايسه كنيد با : treatment
كد « شماره ي شناسايي شخصي » كه در سامانه هاي خودكار براي شناسايي كاربران مجاز به كار مي رود . اين كه آيا « پين » توسط كاربر ، يا توسط شخص ديگري براي او صادر شود ، به خط مشي حاكم بر دسترسي به سامانه بستگي دارد . اين عمل از صنعت بانكداري آغاز شد و براي اطمينان از اين كه مراجعه كننده براي استفاده از منابع الكترونيكي ( كه منوط و مشروط به « توافق صدور جواز » گرديده ) مجاز مي باشد يا نه ، در بعضي از كتابخانه ها و نظام هاي كتابخانه اي مورد استفاده قرار مي گيرد .
اندازه گيري كمي و كيفي ميزان پاسخگويي مجموعه ، خدمات ، و برنامه هاي يك كتابخانه به نيازهاي كاربران آن ، كه معمولاً با هدف اصلاح عملكرد انجام مي شود . سنجش با روش هاي مختلفي انجام مي گيرد ، از جمله مشاهده ي مستقيم ، تحليل بازخورد حاصل از مصاحبه ها ، پيمايش كاربران ، آزمون ، و . . . . اگر سنجش نه به وسيله ي يك نهاد بيروني ، بلكه به وسيله ي خود كتابخانه انجام شود ، آن را خود سنجي مي نامند . نيز نگاه كنيد به : quality of service
بررسي انتقادي يك موضوع ، ايده ، شيء ، يا موقيت توسط كسي كه قصد دارد ماهيت اصلي ، نقاط ضعف و/يا محدوديت ها ، و درجه مطابقت آن را با استانداردهاي پذيرفته شده ، يا با مفروضات يا اعتقادات رايج تعيين كند . گاهي مترادف با : review
اصطلاحي وام گرفته شده از مساحي ، براي نشان دادن كيفيت برتر يك محصول يا خدمت ، كه در مقايسه هايي كه از سوي توليدكنندگان يا ارائه دهندگان ديگر با هدف بهبود عملكردشان انجام مي شود ، به عنوان يك استاندارد يا وجه مشترك شناخته مي شود . در رايانش ، محك عملكرد يك جزء سخت افزاري يا نرم افزاري . املاي ديگر : bench marck
هويتي فيزيكي ، متشكل از هر ماده اي كه تمام يا قسمتي از يك يا چند اثر بر روي آن ثبت شده ؛ به گفته ي « مارشال مك لوهان » ، « رسانه » اي كه يك « پيام » ( اطلاعات ) با آن انتقال مي يابد . قالب سندها از چاپي ( كتاب ، دستنوشته ، كتابچه ، ادواري ، گزارش ، نقشه ، نمودار ، كليشه ، . . . ) تا ريزنمود و رسانه هاي غيرچاپي متغير هستند . كوته نوشت : doc نيز نگاه كنيد به : document delivery service government documents internal document همچنين هر فرم چاپ شده بر روي كاغذ ، وقتي كه تكميل و پر شود - بخصوص فرمي كه اهميت حقوقي دارد يا توسط نهادي دولتي تهيه شده است ( مثل فرم درخواست حفاظت حق تكثير ) . به فايل متني حاصل از نرم افزار واژه پرداز ( فايل هاي از نوع doc . ) يا هر فايلي كه بر روي رايانه ي مكينتاش ايجاد شود نيز اطلاق مي گردد .
ERIC document ( ED )
گزارش پژوهشي درباره ي موضوعي در حوزه ي آموزش يا حوزه هاي مرتبط با آن ، كه به شكل مجزا چاپ شده يا اصلاً چاپ نشده و بر روي ريزبرگه و به صورت درونخطي ( از طريق اشتراك ) در « مركز بازتوليد اسناد اريك » موجود است . دسترسي به اسناد « اريك » توسط اكثر كتابخانه هاي آكادميك در ايالات متحده كه از برنامه هاي درسي پشتيباني مي كنند ارائه مي شود . ريزبرگه ها ي اريك بر مبناي « شماره ي ED » شش رقمي ( در قفسه هاي ريزبرگه كه معمولاً در بخش ريزنمودهاي كتابخانه قرار دارند ) بايگاني مي شوند .
internal document
سندي ( مثل يادداشت يا گزارش ) كه براي توزيع در داخل يك سازمان در نظر گرفته شده ، نه براي نشر وسيع تر . سندهاي حساس داخلي ممكن است ( براي محدودكردن دسترسي به افراد مجاز ) طبقه بندي شوند .
در بازنگاري به سند اصلي اطلاق مي شود كه كپي ها از آن گرفته شده اند ، و معمولاً حاوي مطالب متني و/ يا گرافيكي است كه چشم انسان بدون بزرگنمايي نيز قادر به خواندن آن مي باشد . مقايسه كنيد با : master نيز نگاه كنيد به : camera microfilm
سكو يا سه پايه ي پلاستيكي ، چوبي ، يا فلزي كه براي نمايش دادن كتاب يا ادواري گشوده ، در نمايشگاه يا سخنراني از آن استفاده مي شود . از نمونه هاي بزرگ براي نمايش نمودارهاي تورقي در برنامه ها استفاده مي شود .
آنچه هر سه سال منتشر شود . نيز به اثر پيايندي گفته مي شود كه هر سه سال منتشر مي گردد . نيز نگاه كنيد به : annual biennial quadrennial quinquennial sexennial septennial decennial
رماني كه در سه مجلد وزيري منتشر مي شود . اين نوع رمان كه ابتدا با جلد كاغذپوش شده و بدون تصوير ، و بعدها با جلد پارچه پوش منتشر مي گرديد ، به قالب استاندارد براي مواد داستاني كه در انگلستان بين سال هاي 1850 تا 1870 منتشر مي شد بدل گرديد .
در صحافي ، مجموعه ي سرهم شده اي متشكل از سه ورق كاغذ ، پارشمن ، يا كاغدپوست كه يك بار تا مي خورند و شش ورق به دست مي دهند . از « سه گان تا » در برخي كتاب هاي دستنوشت و كتاب هاي چاپي اوليه استفاده مي شد . نيز نگاه كنيد به : quaternion quinternion sextern
مجموعه اي از سه اثر داستاني با مضمون يا پيرنگ مرتبط با هم ، كه بر روي هم يك اثر بزرگ تر را تشكيل مي دهند . اگر تعداد اين آثار مرتبط با هم چهار تا باشد ، آن را « چهارگانه » ( The Alexandria Quartet ) مي نامند . نيز نگاه كنيد به : prequel sequel
records
اسنادي با هرشكل ، كه توسط يك نهاد يا فرد ايجاد شده اند ، در روند عادي انجام كار يا امور گرد آمده اند ، و به عنوان مدركي براي آن كارها و فعاليت ها ( و معمولاً مطابق با نظام مشخصي در ركوردداري ) نگهداري شده اند . نيز نگاه كنيد به : active records electronic records inactive records intermediate records machine - readable records official records temporary records time - expired records vital records records management
information literacy
مهارت در پيداكردن اطلاعات موردنياز ، از جمله درك چگونگي سازماندهي كتابخانه ها ، آشنايي با منابعي كه كتابخانه ها ارائه مي كنند ( شامل قالب هاي اطلاعاتي و ابزارهاي كاوش خودكار ) ، و آگاهي از فنون رايج پژوهش . اين مفهوم ، مهارت هايي را كه لازمه ي ارزيابي انتقادي محتواي اطلاعاتي ، و درك زيرساختار فناورانه اي كه انتقال اطلاعات بر آن مبتني است ( از جمله تأثير و بافتار اجتماعي ، سياسي و فرهنگي ) را شامل مي شود . براي اتصال به پايگاه وب « انجمن كتابخانه هاي پژوهشي و دانشكده اي » ( اِي سي آر ال ) ، اينجا را كليك كنيد . مقايسه كنيد با : computer literacy
مهارت هاي لازم براي بازيابي كار آمد اطلاعات و ارتباط گيري مؤثر با استفاده از سخت افزار و نرم افزار رايانه اي ، بر اساس درك مفهومي از فناوري رايانه و چگونگي استفاده از آن در انجام كارهاي بخصوص ، از جمله آگاهي از محدوديت هاي ذاتي و نيز مزاياي آن . از آن جا كه اكثر نرم افزارها و سخت افزارها مداوماً ارتقا مي يابند ، لازم است كه كاربر دائماً تلاش كند تا همواره باسواد رايانه اي بماند . مقايسه كنيد با : information literacy
تصوير يا عكسي كه در صفحه ي خالي يك كتاب يا آلبوم قرار داده شده است . همچنين ، برگ ، تصوير ، نقشه ، يا . . . شكننده يا آسيب ديده ، كه با آستري از جنس كاغذ ، مقوا ، يا پارچه ي نازك تقويت شده . به دست ساخته ها يا نمونه هايي كه بر روي يك پايه يا درون يك ظرف قرار گرفته اند ، يا تصوير چاپي يا عكاسي ، يا سندي كه با قاب كردن ( معمولاً با استفاده از يك ماده ي نگهدارنده ) ، حفاظت مي گردد نيز گفته مي شود . نمونه هاي غيرثابت و كليشه ها و تصاوير بدون قاب ، . . . « سوارنشده » شمرده مي شوند . نيز نگاه كنيد به : mat
مدت زماني ( معمولاً 1 تا 3 سال ) كه در طي آن ، مقالات منشرشده در يك ادواري را نمي توان در شكل متن كامل درونخطي از فراهم گر مجله ي تخصصي به دست آورد . ناشران مجلات تخصصي چنين مدت زماني را تعيين كرده اند تا مانع از فسخ اشتراك نگارش هاي چاپي از سوي كتابخانه ها شوند . در اكثر داده پايگاه هاي ادواري ، اين محدوديت فقط درباره ي قسمت كوچكي از عنوان هاي نمايه شده صدق مي كند . اين امر را نبايد با توافق خصوصي بين ناشر يك مجله ي تخصصي و يك فراهم گر اشتباه كرد .
فرد يا شركت انتفاعي شاغل در پيشه ي خريد و فروش كتاب هاي جديد ، كتاب هاي مستعمل ، و/ يا كتاب هاي ناياب براي فروش مجدد به كتابخانه ها ، كلكسيونرها ، يا به كتابفروش هاي ديگر . مقايسه كنيد با : antiquarian bookseller jobber نيز نگاه كنيد به : price guide
متوني كه به اشتباه به شخصيت هايي در عهد عتيق نسبت داده شده ، و متعاقباً مشخص شده كه بين سال هاي 300 قبل از ميلاد و 200 پس از ميلاد توسط يهودي ها و مسيحيان نوشته شده اند . در معناي عام ، هر متني كه به اشتباه به يك پديدآورنده ي مهم نسبت داده شود . بعضي از محققان ادعا كرده اند كه همه ي آثار شكسپير در اين زمره قرار دارند .
قديمي ترين وسيله ي شناخته شده ي نوشتن ، كه از باريكه ي نوك تيزي از جنس چوب ، استخوان ، فلز ، يا ني ( و معمولاً كاردك تخت و كوچكي در سر ديگر براي پاك كردن نوشته ها ) تشكيل مي شد و در بين النهرين باستان براي بريدن يا نقش كردن نويسه هاي تصويري گوه مانند در سطح لوح هاي گلي ، و بعدها توسط يونانيان و روميان باستان براي نوشتن بر روي لوح هاي مومي ، مورد استفاده قرار مي گرفت . هنگامي كه لوح گلي به عنوان سطح نوشتاري ، جاي خود را به پاپيروس ، پارشمن ، و كاغذ داد ، سوزنك نيز جاي خود را به قلم مو ، قلم پر ، و قلم داد . نيز نگاه كنيد به : cuneiform نيز ابزار الكترونيكي كوچكي شبيه به قلم كه در صفحه هاي لمسي و در برنامه هاي گرافيكي رايانه اي براي هدايت مكان نما مورد استفاده قرار مي گيرد . همچنين به سوزن گرامافون گفته مي شود كه لرزش هاي مكانيكي را از سطح صفحك گرامافون به كارتريجي كه آن ها را به پالس هاي الكتريكي تبديل مي كند منتقل مي سازد . اين پالس ها تقويت مي شوند و به صداي قابل شنيدن بدل مي گردند .
در متون كلاسيك ، شعر غنايي كه از ابيات با تناوب خطوط شش ضربي و پنج ضربي تشكيل مي شود . اين فرم به « سوگ وزن » ( elegiac meter ) شناخته شده . در ادبيات انگليسي در طول قرن هفدهم ، شعر يا سرود حزن انگيز ، يا تعمق جدي . در كاربرد معاصر ، شعري رسمي براي اظهار تألم از مرگ فردي خاص ، يا از پديده اي مرگ پذير به طور عام . مقايسه كنيد با : eulogy