واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 174
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
تصوير بسيار كوچكي از يك صفحه از متن يا تصوير ، كه در صفحات وب به عنوان پيوندي به همان تصوير با قالب بندي بزرگ تر ، مورد استفاده قرار مي گيرد . از آنجا كه تصاوير سرانگشتي زمان كم تري براي بارزدن مي گيرند ، غالباً در صفحات وب از آن ها استفاده مي شود تا بدون افزايش قابل توجه در زمان لازم براي انتقال سند ، گزينه اي براي بزرگنمايي تصوير ، در اختيار كاربر قرار گيرد .
نوار باريكي از مطالب تصويري تبليغاتي كه بر روي سايت وبي به نمايش در مي آيد كه فضاي موجود بر روي صفحه ي آن به يك شركت تبليغاتي تجاري فروخته يا اجاره داده شده . نيز نشان و علامتي به صورت باريكه ي كم عرض در بالا يا پايين يك صفحه ي وب ، كه سازمان ميزبان را مشخص مي كند يا به محتواي سايت اشاره دارد . نيز اشاره به تيتر يك سطري يا دوسطري در روزنامه دارد كه تمامي پهناي يك صفحه يا بخش اعظم پهناي يك صفحه را گرفته است . مقايسه كنيد با : skyline
مسئوليت نظارت بر عملكرد يك يا چند نفر يا دستگاه ، براي اطمينان از اين كه وظايف كاري ، به درستي و خوبي انجام مي شوند . شخصي كه مسئوليت « نظارت » ( supervise ) را بر عهده دارد ، « سرپرست » ( supervisor ) ناميده مي شود .
شيوه اي در صحافي كه در آن ، تمامي هر دوطرف ( جلد رويين و زيرين ) تزيين مي شوند - برخلاف طراحي كه فقط بر جلد رويين ، در وسط و/ يا گوشه ها ، يا بر حواشي انجام شود .
روش دوخت مورد استفاده در صحافي دستي كه در آن ، هر جزوه از بدنه ي كتاب ، جداگانه به ريسمان ها يا قيطان هايي دوخته مي شوند . به منظور صرفه جويي يا براي كاهش بادكردگي عطف كتاب ، جزوه ها را ممكن است دوتايي به هم بدوزند . مترادف با : all across all on
چند كلمه كه به منظور برجسته كردن مهم ترين موضوعات خبري روز ، با خط درشت در پهناي بالايي « روصفحه » ي روزنامه ، يا براي آشناكردن خواننده با محتواي مطلب روزنامه ، بر بالاي متن آن چاپ مي شود . كلمات سرخط ها با دقت انتخاب مي شوند تا نظر خواننده را جلب كنند . نيز نگاه كنيد به : banner نيز به سطر يكشكلي از حروف و كلمات گفته مي شود كه بر بالاي صفحه ي كتاب ، چاپ مي شود و شماره ي صفحه و عنوان متكرر را ( معمولاً در صفحه ي زوج ) يا عنوان فصل يا موضوع فصل و شماره ي صفحه را ( معمولاً در صفحه ي فرد ) ارائه مي كند . از اين نظر مترادف با : page head نيز نگاه كنيد به : running head
استعداد چسب روي شيرازه ي كتاب هايي كه صحافي ته چسب دارند براي جداشدن از كتاب در دماي بسيار پايين ، كه در نتيجه بدنه ي كتاب را به توده اي از صفحات جداازهم تبديل مي كند . ناتواني چسب هاي حرارتي صحافي براي تحمل سرما ، موجب مي شود براي صحافي اقلامي كه به بازار كشورهايي مانند فنلاند و روسيه ( كه سرماي زمستاني شديد دارند ) مي روند ، نامناسب باشند . اين مشكل در صحافي ته چسب " اُتابايند " ( otabind ) كه در آن از چسب استات پلي وينيل ( پي وي اي ) ضد سرما ( كه آرام تر خشك مي شود ) استفاده مي كنند ، رفع شده است .
تاريخ آخرين روز از دوره ي امانت ، كه هنگام كنترل خروج در ميز گردش كتاب ، توسط يكي از كاركنان كتابخانه بر روي برگ سررسيد ( كه به كتاب الصاق شده ) درج مي شود . براي موادي كه بعد از « تاريخ برگشت » بازگردانده شوند و تمديد نشده باشند ، جريمه تعيين مي شود . در فهرست درونخطي ، تاريخ برگشت را مي توان به منظور نشان دادن وضعيت گردش فقره اي كه در حال حاضر از مجموعه خارج شده ، نمايش داد . مترادف با : date due نيز نگاه كنيد به : overdue
چهارگوش يا ستوني كه در هر شماره از يك ادواري چاپ مي شود و عنوان نشريه ، ناشران ، مالك ، ويراستاران ، فاصله ي انتشار ، شابپ ، نرخ اشتراك ، تذكر حق تكثير ، و معمولاً اطلاعات تماس را ارائه مي كند . در روزنامه ، سرصفحه ي ثابت در صفحه ي سرمقاله يا صفحه ي اول مي آيد و در مجلات عمومي و تخصصي ، معمولاً در صفحه ي حاوي فهرست مندرجات ، يا نزديك به آن چاپ مي شود . مقايسه كنيد با : flag نيز نگاه كنيد به : date line
سطري از حروف كه در بالاي متن و در بالاي صفحه چاپ مي شود . در كتاب ، عنوان اثر معمولاً در سرصفحه ي متكرر زوج و عنوان فصل در سرصفحه ي متكرر فرد مي آيد . در ادواري ها ، سرصفحه ي متكرر حاوي نام نشريه ، تاريخ انتشار ، و شماره ي صفحه مي باشد و ممكن است شماره ي دوره و شماره ي پي در پي را نيز شامل شود . نيز نگاه كنيد به : headline page head
playing speed
در ضبط صدا ، عبارت است از سرعتي كه حاملِ ضبط شده در رسانه اي خاص ، بايد با آن سرعت عمل كند تا صداي موردنظر توليدكننده ، بازتوليد شود ( مثل 33 دور در دقيقه براي « صفحه ي دور بلند » گرامافون ) . مقايسه كنيد با : projection speed
projection speed
سرعت نمايش تصاوير روي فيلم ( با استفاده از دستگاهي به نام « پروژكتور فيلم » ( film projector ) ) بر روي پرده . استاندارد اين سرعت ، 24 كادر در ثانيه براي فيلم صدادار و 16 كادر در ثانيه براي فيلم صامت مي باشد . در « قواعد فهرستنويسي انگلو امريكن - ويراست 2 » سرعت نمايش ، فقط در صورتي كه جزو استانداردهاي مربوط به آن فقره ي خاص نباشد ، در ناحيه ي « توصيف ظاهري » ( از توصيف كتابنگاشتي ) ارائه مي شود . مقايسه كنيد با : playing speed
روايت كوتاه شده از عنوان يك كتاب ، كه در صفحه ي اول از متن چاپ مي شود ، و معمولاً با « عنوان متكرر » يكي است . مقايسه كنيد با : caption title
در نمايه سازي پيش همارا ، به اولين بخش از سرعنوان مركب ( كه شامل دست كم يك سرعنوان ثانويه است ) اطلاق مي گردد . در « علم اطلاعات - پژوهش - روش شناسي » ( از سرعنوان هاي موضوعي كتابخانه ي كنگره ) ، عبارت « علم اطلاعات » سرعنوان اصلي ، « پژوهش » سرعنوان ثانويه و « روش شناسي » سرعنوان ثانويه ي فرعي است . نيز نگاه كنيد به : standard subdivision
در فهرستنويسي كتابخانه اي ، يك نقطه ي دسترسي كه به ركورد كتابنگاشتي افزوده مي گردد ، و از كلمه يا عبارتي تشكيل مي شود كه نوع نگارش ( مثال : شعر كودكان ) يا قالب بندي فقره ( مثال : نمودار ، جداول ، ستاره شناسي ) را نشان مي دهد . مقايسه كنيد با : subject heading نيز نگاه كنيد به : form subdivision
سرعنوان ثانوي كه به توصيفگر يا سرعنوان موضوعي اصلي در يك نظام نمايه سازي پيش همارا ( معمولاً به دنبال يك خط تيره يا نشانه ي نقطه گذاري ديگر ) افزوده مي شود تا بتوان اسناد را دقيق تر نمايه سازي كرد . سرعنوان هاي فرعي را مي توان باز هم تقسيم فرعي كرد؛ همچون در اين سرعنوان موضوعي : United States - - History - - Civil War 1861 - 1864 در مثال بالا « United States » عبارت است از سرعنوان اصلي ، « History » سرعنوان فرعي ، و « Civil War 1861 1864 » « زير - سرعنوان فرعي » ( sub - subheading ) است . در سياهه ي چاپي اصطلاحات نمايه ، سرعنوان هاي فرعي و زير - سرعنوان هاي فرعي با تورفتگي چاپ مي شوند تا به شكل بصري ، بازنماياننده ي روابط سلسله مراتبي بين اصطلاحات باشند . مقايسه كنيد با : subhead نيز نگاه كنيد به : form subdivision geographic subdivision period subdivision standard subdivision
در نمايه سازي ، سرعنوان چندكلمه اي كه در آن ، ترتيب متعارف كلمات جابه جا مي شود تا مهم ترين كلمه به جايگاه كلمه ي اول آورده شود .
خاص ترين كلمه يا عبارتي كه موضوع ( يا يكي از موضوعات ) يك اثر را توصيف مي كند ، و از ميان سياهه اي از « اصطلاحات مرجـّح » ( واژگان كنترل شده ) برگزيده مي شود و به مثابه يك نقطه ي دسترسي در فهرست كتابخانه ، به عنوان « شناسه ي افزوده » در ركورد كتابنگاشتي درج مي شود . سرعنوان موضوعي را مي توان با افزودن سرعنوان هاي فرعي و زير - سرعنوان هاي فرعي ( مثل : « كتابخانه ها - تاريخ - قرن بيستم » ) مورد تقسيمات فرعي قرار داد . استفاده از ارجاع متقاطع براي نشان دادن روابط معنايي بين سرعنوان هاي موضوعي « ساختار همبندي » ناميده مي شود . فرايند بررسي محتواي انتشارات جديد و تخصيص سرعنوا هاي موضوعي مناسب به آن ها را « تحليل موضوعي » مي نامند . در ايالات متحده ، بيش تر كتابخانه ها از « سرعنوان هاي موضوعي كتابخانه ي كنگره » ( ال سي اس اچ ) استفاده مي كنند ، ولي كتابخانه هاي كوچك گاهي از « سرعنوان هاي موضوعي سيرز » بهره مي گيرند . مقايسه كنيد با : descriptor نيز نگاه كنيد به : aboutness summarization
عبارت يا كلمه اي توصيفي كه توسط يك متخصص موضوعي در كتابخانه ي كنگره از سياهه ي « سرعنوان هاي موضوعي كتابخانه ي كنگره » انتخاب مي شود و در اولين انتشار ، به كتاب ( يا فقره اي ديگر ) تخصيص داده مي شود تا موضوع آن اثر را نشان مي دهد . بنا به لزوم يا مناسبت ، چند سرعنوان موضوعي به يك اثر اختصاص مي يابند . سياهه ي كامل سرعنوان هاي موضوعي كتابخانه ي كنگره ، هر سال در مجموعه اي چندجلدي كه نزد كتابداران به « كتاب هاي قرمز بزرگ » معروف است چاپ مي گردد ، و معمولاً در بخش مرجع بيش تر كتابخانه هاي عمومي بزرگ و كتابخانه هاي آكادميك ، و در بخش فهرستنويسي كتابخانه هاي كوچك تر ، موجود است . مقايسه كنيد با : Sears subject heading نيز نگاه كنيد به : controlled vocabulary
سرعنوان موضوعي كه از دو يا چند كلمه تشكيل شده كه در كنار هم ، مفهومي واحد ( مثل " كتاب درماني براي كودكان " ، " بررسي كتاب " ، " فهرست هاي كتابخانه اي " ) ، يا دو مفهوم بسيار مرتبط به هم ( " كتابخانه ها و آموزش بزرگسالان " ) را باز نمايي مي كنند . در بعضي از موارد ، تقطيع معنايي به ريزش كاذب منجر مي شود . مثال : School + Library - - > Library school/ School library
سر عنوان موضوعي كه تمام يا اكثر موضوعات يك فقره ي كتابشناختي را نشان مي دهد . املاي ديگر آن : co - extensive heading مقايسه كنيد با : post - coordinate indexing نيز نگاه كنيد به : exhaustivity
مطلَع نماياني در يك كتاب يا دستنوشت ، معمولاً متشكل از يك عدد به نشانه ي شماره ي فصل ، كه پس از آن عنوان فصل مي آيد و در جايگاه و سبك يكسان ، در اولين صفحه ي فصل ، بالاي نخستين پاراگراف متن ، نوشته يا چاپ مي شود . سرفصل ها كه با حروفي بزرگ تر از متن و سرصفحه ها حروفچيني مي شوند ، در ويراست هاي قديمي تر گاهي با تصوير يا آرايش سرصفحه تزيين مي شدند . نيز نگاه كنيد به : chapter drop
از واژه ي لاتين plagiarius به معناي « آدم ربا » . نسخه برداري يا تقليد بسيار نزديك از اثر يك نويسنده يا آهنگساز ديگر ، به قصد جازدن حاصل تقلب به عنوان يك اثر اصلي . در بيش تر دانشكده ها و دانشگاه ها ، مدرسان مجازات هاي سختي را بر دانشجوياني كه آثار ديگران را سرقت مي نمايند ، اِعمال مي كنند . بهترين راه براي پرهيز از متهم شدن به سرقت متن ، بيان يك ايده با كلام خود شخص پديدآورنده ي اصلي است . وقتي نياز به تأويل بسيار نزديك يا به نقل قول باشد ، منبع مورد استفاده بايد در پانوشت يا پي نوشت ذكر شود . تكليف هاي ميان ترمي كه به صورت آماده از « كارخانه ها » ي ساخت تكليف هاي ميان ترم ( به صورت درونخطي ) خريداري مي شوند ، در اكثر دانشگاه ها و دانشكده ها سرقت ادبي محسوب مي شوند و اساتيد زيرك ، همواره با آخرين فنون تشخيص اين شكل از تقلب آشنا مي شوند .
بازتوليد يا استفاده ي نظام مند ولي غيرمجاز و بدون اجازه از اثري كه قانون حق تكثير از آن حفاظت مي كند ، معمولاً با هدف بهره برداري مالي از چنين اقدامي . اين نوع تخطي فاحش در كشورهايي كه توافقات بين المللي حق تكثير را پذيرفته اند در معرض پيگرد قانوني توسط صاحب ( صاحبان ) حق تأليف قرار مي گيرد ، اما در كشورهايي كه اين توافق ها را قبول نكرده اند ، دارندگان دارايي فكري ابزارهاي چنداني براي حفظ حقوق خود ندارند . نيز نگاه كنيد به : pirated edition
لبه ي ضخيم شده در انتهاي بالايي شيرازه ي يك كتاب جلدچرمي ، كه بعد از الصاق بدنه ي متن به جلد ، با واردكردن يك قطعه ريسمان به درون برگشتگي انتهايي ماده ي پوشاننده ي روي عطف ، به وجود مي آيد . همان لبه در انتهاي پاييني شيرازه ، « د ُمً كلاهك » ( tailcap ) ناميده مي شود . مقايسه كنيد با : headband
اثري در يك يا چند جلد ، حاوي روايت هاي جداگانه از زندگي دو يا چند نفر كه در دوره ي زماني خاصي زندگي مي كرده اند ، و در حوزه يا فعاليت واحدي سرآمد گشته اند ، يا مشخصه ي مشترك ديگري دارند . جستارهاي مندرج در سرگذشتنامه ي گروهي ( كه توسط يك يا چند سرگذشتنامه نويس نوشته مي شوند ) معمولاً از مدخل هاي موجود در لغتنامه ي زندگينگاشتي طولاني ترند ، و ممكن است يك " زيست - كتابنگاشت " يا سياهه اي از مراجع براي مطالعه ي بيش تر را شامل شوند .
اثر انتشاراتي حاوي اطلاعات زندگينامه اي درباره ي افرادي با موفقيت هاي چشمگير كه در كشور خاصي زندگي مي كنند يا با آن مرتبط هستند . بيش تر زندگينگاشت هاي ملي ، آثار مرجع چندجلدي هستند . به شاخه اي از زندگينگاري نيز اطلاق مي شود كه به توصيف و تحليل زندگي افراد مهمي كه در كشوري زندگي مي كنند يا به آن مرتبط اند مي پردازند .
در توليد كتاب در قرون وسطي ، نسخه ي رسماً تأييدشده از يك متن آموزشي ، كه به وسيله ي ورّاق و بر مبناي مجوز يك دانشگاه ، با دست ساخته مي شد . پيش از اختراع ماشين چاپ ، دانشجويان از چنين نسخه هايي به عنوان كتاب درسي در تحصيل استفاده مي كردند . در معناي عام تر ، شخص يا چيزي كه به عنوان يك مدل ، نوع ، مصداق ، مثال ، يا نمونه اي از يك كيفيت ، رده ، يا گروه عمل مي كند .
جـُستاري كوتاه كه نظر يا موضع سردبير ( ان ) يك روزنامه يا مجله را در مورد يك موضوع سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي ، يا حرفه اي روز ، با صراحت و شفافيت ، و گاهي به شكلي هنرمندانه ، بيان مي كند . سرمقالات در « صفحه ي سرمقاله » ي ( editorial page ) روزنامه ، معمولاً در انتهاي بخش خبري چاپ مي شوند . صفحه ي سرمقاله ممكن است شامل ستون هاي نوشته شده توسط ستون نويس هاي حرفه اي ، نامه به سردبير ، و كاريكاتورهاي سياسي هم باشد . در مجله ي خبري ، سرمقاله ها و ستون ها معمولاً در ابتدا و قبل از مقالات اصلي ، يا گاهي در صفحه/ صفحات آخر مي آيند . مقايسه كنيد با : advertorial نيز نگاه كنيد به : journal of commentary
يك نام يا كلمه ي جديد ( واژه ي نوساخته ) كه قابل تلفظ و در نتيجه قابل به ياد سپاري است و ازتركيب تك حرف ها يا چند حرف اول يك عبارت يا اصطلاح مركب ، يا بخش هايي از آن ها ساخته شده . ( مثلاً Eric از حروف آغازين Educational Resources Information Center تشكيل شده ) . مقايسه كنيد با : abbreviation initialism براي اتصال به سياهه ي " ياهو! " از يابشگر هاي درونخطي كوته نوشت ها و سرنام ها ، اينجا را كليك كنيد .