واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 184
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
نشريه اي براي كتابداران حرفه اي ، كه راهنماهاي معتبري در باب خريد نوع بخصوصي از منابع ارائه مي كند ( مثل Purchasing an Encyclopedia : Twelve Points to Consider كه در سال 1996 به وسيله ي " انجمن كتابخانه هاي امريكا " منتشر شد ) . راهنماهاي خريد معمولاً با بحثي درباره ي فنون ارزيابي آغاز مي شوند و سپس تحليل مفصلي از گزينه هاي احتمالي را ارائه مي دهند ، كه معمولاً اين گزينه ها بر مبناي نوع اثر ، تقسيم بندي شده اند . نقاط قوت و ضعف نسبي گزينه هاي موجود ممكن است براي تسهيل در مقايسه ، در قالب جدول مانند ارائه گردند . نيز مترادف با : consumer guide
خدماتي كه توسط كتابدار باتجربه ي خدمات عمومي ( كه در امر نيازهاي مطالعاتي بزرگسالان مراجعه كننده به كتابخانه ي عمومي تخصص دارد ) ارائه مي شوند . راهنماي مطالعاتي بنا بر آگاهي از ترجيحات مطالعاتي قبلي مراجعه كننده ، عنوان ها و/ يا پديدآورندگان بخصوصي را پيشنهاد مي كند ، و ممكن است فهرست هايي از عنوان هاي پيشنهادي را نيز گردآوري كند و به عنوان رابط با ديگر نهادهاي آموزشي بزرگسالان در جامعه عمل كند . نوع مشابهي از اطلاعات توسط برخي آثار مرجع ( مثل Reader's Adviser : A Layman's Guide to Reading ) ارائه مي شود . مقايسه كنيد با : bibliographic instruction
طرحي از آراستمان ساختمان يك كتابخانه ، كه محل استقرار مجموعه ها ، خدمات ، و تجهيزات هر طبقه را نشان مي دهد . راهنماي طبقه براي مراجعان جديد سودمند است ، و گاهي ( همراه با پيوندهايي به متن هاي توصيفي ) بر پايگاه وب كتابخانه قرار داده مي شود .
نشانه يا برچسبي كه به انتها يا لبه ي يك قفسه در كتابخانه الصاق شده و معمولاً با شماره ي راهنما ، يا برحسب الفباي عنوان ( در ادواري ها ) ، يا نام خانوادگي پديدآورنده ( در بخش داستان ) ، محتويات آن قفسه را نشان مي دهد . مترادف با : shelf label
اثر انتشاراتي كه قيمت هاي كنوني دستنوشته ها و كتاب هاي كمياب ، و نيز كتاب هايي را كه ( معمولاً به خاطر ناموجودبودن ) نسبتاً كمياب هستند ، ارائه مي كند . اين اطلاعات معمولاً مبتني بر قيمت هايي است كه در حراجي هاي كتاب پرداخت شده ا ند ، يا در كاتالوگ هاي سوداكاران ، اعلام ( و درخواست ) شده اند .
كتابچه يا كتاب نرم جلدي كه همراه با كتاب درسي منتشر مي شود تا به مدرسان در استفاده از متن درسي براي تدريس در كلاس درس ، كمك كند . در فهرستنويسي كتابخانه اي ، وجود « دستورنامه ي معلم » به عنوان « مواد همراه » در ناحيه ي « توصيف ظاهري » ( در ركورد كتابنگاشتي مربوط به كتاب درسي موردنظر ) ثبت مي شود .
دستنامه اي كه براي اشخاص علاقه مند به گردشگري در يك كشور خارجي ، يا يك شهر ، ايالت ، استان ، يا منطقه ي ناآشنا در كشور خودي طراحي شده است . بيش تر راهنماهاي مسافرتي علاوه بر توصيف جاذبه هاي مهم ، شامل نقشه ها و رهنمودها ، اطلاعاتي درباره ي امكانات غذاخوري و اسكان ، و توصيه هايي درباره ي تبديل ارز ، ايمن سازي ، سلامت شخصي ، و ارتباط با ساكنان محلي هستند . برخي راهنماها مخصوص نوع ويژه اي از سفر ( مانند گردشگري با دوچرخه يا گردش زيست محيطي ) مي باشند . در كتابخانه هاي عمومي ، راهنماهاي مسافرتي معمولاً بر مبناي شماره ي راهنما در بخش مواد غيرداستاني قفسه چيني مي شوند . برخي از كتابخانه هاي آكادميك ويراست هاي جديد آن ها را در بخش مرجع قرار مي دهند . از آنجا كه به روزبودن اين راهنماها بسيار اهميت دارد ، مي توان آن ها را جزو « سفارش دائم » قرار داد . مترادف با : tour guide travel book مقايسه كنيد با : guidebook
نشريه اي حاوي توصيه ها و اطلاعات علمي براي خريداران بالقوه درباره ي كيفيت محصولات و خدمات موجود در بازار . بعضي از راهنماهاي مصرف كنندگان به صورت پيايندي منتشر مي شوند . راهنماهاي پرتقاضا ممكن است در بخش مرجع كتابخانه ، و گاهي در قسمت مراجع فوري ، نگهداري شوند . مترادف با : buying guide
سياهه يا توصيف چاپي يا درونخطي از بهترين ابزارها و منابع كتابنگاشتي كه در انجام يك پژوهش در متون يك مقوله ي خاص ، براي پژوهشگر قابل هستند . اين ابزارها و منابع به ترتيبي ارائه مي شوند كه بتوان به شكل بهينه از آن ها بهره گرفت . نيز معروف به : pathfinder نيز نگاه كنيد به : search strategy
سامانه ي رايانه اي بزرگي با قابليت حمايت از پايانه هاي بسياري كه قابليت پردازش مستقل ندارند ، و براي اجراي برنامه هاي كاربردي پيچيده اي كه به قدرت رايانش قابل توجهي نياز دارند مورد استفاده قرار مي گيرد . كلانً رايانه ها بر اساس اندازه ، ( كوچك ، متوسط ، و بزرگ ) طبقه بندي مي شوند . مقايسه كنيد با : microcomputer minicomputer supercomputer
هر ريزرايانه اي كه براي استفاده ي شخصي ( معمولاٌ در فضاي كاري شخصي ) طراحي شده و از يك « واحد پردازشگر مركزي » ( سي پي يو ) و وسايل جانبي مرتبط تشكيل مي شود . اين واژه اغلب به ريزرايانه هاي سازگار با « آي بي ام » ( كه در آن ها سخت افزار به وسيله ي « اينتل » و سيستم عامل به وسيله ي « مايكروسافت » كنترل مي شود ) محدود مي گردد . يك رايانه ي شخصي ممكن است به عنوان كارايستگاه مستقل عمل كند يا به يك شبكه متصل باشد . در يك شبكه ي محلي ، رايانه هاي شخصي ممكن است به عنوان كارايستگاه هاي خدمتگير ، يا به عنوان خدمتگر فايل عمل كنند . نيز نگاه كنيد به : laptop
رايانه ي شخصي قابل حمل و كوچكي كه با باطري كار مي كند و معمولاً به صفحه كليد و موشواره ي درون ساخت ، و صفحه نمايش تختي كه بر روي صفحه كليد تا مي شود ( و نوعي پوشش را تشكيل مي دهد ) مجهز مي باشد . كتابخانه هاي پژوهشي نوين در حال نوسازي محوطه هاي مطالعه هستند تا براي مراجعاني كه از رايانه هاي كيفي استفاده مي كنند ارتباط شبكه اي را فراهم نمايند و بعضي از كتابخانه هاي آكادميك ، اين رايانه ها را در كلاس هايي كه براي آموزش كتابنگاشتي مورد استفاده قرار مي گيرند نصب مي كنند . مترادف با : notebook مقايسه كنيد با : personal digital assistant ( PDA ) نيز نگاه كنيد به : docking station
شخصي با دانش و تجربه در حوزه ي تخصصي ، كه توسط كتابخانه يا موسسه اي ديگر به كار گرفته مي شود تا يك مسئله را تحليل كند و درباره ي راه حل هاي احتمالي ، نظرات فني يا حرفه اي ارائه كند - بخصوص وقتي كه آن سطح موردنياز از تخصص ، در داخل سازمان موجود نيست يا ايده ي يك نفر از خارج سازمان ، مطلوب تر است . مشاور ممكن است در مرحله ي برنامه ريزي و اجراي يك تغيير توصيه شده نيز مشاركت كند .
واژه اي كه در دهه ي 1980 براي اشاره به نرم افزاري ابداع شد كه بدون هزينه قابل دستيابي است ، و معمولاً توسط توليدكننده اي كه حق تكثير آن را دارد ، از طريق اينترنت توزيع مي شود . مقايسه كنيد با : shareware
محدوده اي از اطلاعاتي كه در نتيجه ي كاوش در يك مجموعه يا منبع ( مثلاً يك فهرست درونخطي يا داده پايگاه كتابنگاشتي ) بازيابي شده و به نظر كاربر ، آن اطلاعات « درباره ي » موضوع پرس وجو مي باشد . « ربط » به دريافت و ادراك موضوعي كاوشگر از درجه ي كارآيي يك سند در تأمين نياز اطلاعاتي موردنظر ( كه ممكن است به طور كامل و با دقت در عبارت كاوش بيان شده يا نشده باشد ) بستگي دارد . معيارهاي اثربخشي بازيابي اطلاعات ( مثل مانعيت و جامعيت ) به ميزان « ربط » نتايج كاوش بستگي دارند . مقايسه كنيد با : pertinence نيز نگاه كنيد به : false drop relevance ranking
كتابي ، با ارتفاع تقريبي 32 سانتيمتر كه با تاكردن يك ورق كامل از كاغذ كتاب به دو تاي قائم الزاويه ساخته مي شود ، و كراسه ي 4 برگي ( 8 صفحه اي ) را توليد مي كند . اندازه ي دقيق هر برگ در ويراست هاي قطع رحلي به اندازه ي ورق اصلي بستگي دارد . بعضي از ويراست هاي قديمي با تعداد برگ هاي جزوك هاي كتاب شناخته مي شوند . مقايسه كنيد با : folio octavo duodecimo sextodecimo
هر يك از چند درجه ي استخدامي در داخل يك كتابخانه يا نظام كتابخانه اي ، كه منعكس كننده ي صلاحيت ها ، تجربه ، مهارت ، و طول دوره ي تصدي شخصي است كه سِمُتي را اشغال كرده كه رتبه ، در مورد آن سِمُت صدق مي كند ، و اين رتبه يا پايه معمولاً با نرخ يا با طيف مشخصي از حقوق و مزايا همبسته است . در كتابخانه هاي آكادميك وابسته به مؤسساتي كه « همترازي هيئت علمي » به كتابداران اعطا مي كنند ، رتبه ها معمولاً عبارت اند از : « مربي » ( Instructor ) ، « كمك - كتابدار » ( Assistant Librarian ) ، « كتابدار - يار » ( Associate Librarian ) ، و « كتابدار » ( Librarian ) . براي آن دسته از كاركنان كتابخانه كه مدرك « ام ال اس » يا « ام ال آي اس » ندارند ، رتبه ها بر اساس تجربه و مهارت فني تعيين مي شوند . نيز نگاه كنيد به : promotion همچنين ، عبارت است از قراردادن مجموعه اي از فقره ها ، ركوردها ، استنادات ، درخواست ها ، . . . در ترتيبي مبتني بر يك يا چند معيار سنجشي ( مثل ربط ، سودمندي ، ارزش ، . . . ) . وجود گزينه اي كه به كاربران امكان دهد نتايج كاوش را بر اساس ربط رتبه بندي كنند ، نشانه ي پيشرفتگي نرم افزار كاوش در داده پايگاه است . مقايسه كنيد با : sorting
در بازيابي اطلاعات ، عبارت است از ارائه ي نتايج كاوش به ترتيبي مبتني بر يك يا چند معياري كه ( در بعضي از سامانه ها ) كاربر مي تواند از قبل تعيين كند . رايج ترين اين معيارها عبارت اند از جاري بودن ( تاريخ نشر ) و ربط ، كه معمولاً بر اساس تعداد رخدادهاي اصطلاحات كاوش ( كه به عنوان درونداد تايپ شده اند ) و جاي آن اصطلاحات در ركورد ( در عنوان ، در توصيفگرها ، در چكيده ، يا در متن ) تعيين مي شود . مقايسه كنيد با : sorting نيز نگاه كنيد به : weighting
ويژگي بعضي از نرم افزارهاي كاوش كه اسناد و ركوردهاي بازيابي شده در يك كاوش را بر طبق درجه اي كه مطالبات پرس وجو را برآورده مي كنند وزن دهي مي كند . نتايج رتبه بندي شده معمولاً به ترتيب نزولي ربط ، ارائه داده مي شوند؛ اين ترتيب بر مبناي تعداد دفعات وقوع هر واژه ي مورد كاوش در سند يا ركورد ، و وزن تخصيص يافته به فيلدي ( فيلدهايي ) كه هر واژه در آن ( ها ) ظاهر مي گردد ( عنوان ، سرعنوان موضوعي ، چكيده ، يا متن كامل ) محاسبه مي شود .
تأييد رسمي دانشكده يا دانشگاه مبني بر اين كه كتابداران تحت استخدام آن ، از اعضاي هيئت علمي هستند و رتبه ها ، عناوين ، حقوق ، و مزايايي مساوي با هيئت علمي آموزشي دارند ، از جمله در احراز ، ارتقا ، و حق شركت در تدوين مقررات . مقايسه كنيد با : academic status
تأييد يك مؤسسه ي آموزش عالي مبني بر اين كه كتابداران در استخدام آن مؤسسه ، اعضاي هيئت علمي آموزشي يا پژوهشي شمرده مي شوند ، ولي از رتبه ها ، عنوان ها ، حقوق ، و مزاياي معادل با اعضاي هيئت علمي برخوردار نيستند . مقايسه كنيد با : faculty status
فيلم متحرك يا ويديويي كه ( معمولاً به اين دليل كه داراي محتوياتي است كه غيراخلاقي به حساب مي آيند ) فقط براي بزرگسالان مناسب شمرده مي شود . اين واژه به انتشارات چاپي ( مجله ، عكس ، . . . ) كه حاوي مطالب مناسب براي بزرگسالان باشد نيز اطلاق مي شود . نيز نگاه كنيد به : unexpurgated
دستنوشته اي به شكل طولي از پاپيروس ، پارشمن ، يا كاغذپوست كه فقط بر يك روي آن نوشته شده و در استوانه اي توخالي نگهداري مي شود . قديمي ترين نمونه هاي اين دستنوشته از آنِ مصر باستان هستند . مقايسه كنيد با : scroll
نوعي خط گوتيك كه در طول قرون وسطي در ايتاليا و اسپانيا ابداع شد . شكل پهن و مدور حروف « رتوندا » داراي بعضي از ويژگي هاي خط « كارولينيون » بود . اسستفاده از « رتوندا » كه كاتب ها بطور وسيعي از آن در استنساخ متون علمي ، حقوقي و مذهبي استفاده مي كردند ، سرانجام در شمال آلپ رواج يافت . بعد از ابداع چاپ با حروف متحرك و در اواسط قرن پانزدهم ، از « رتوندا » در قلم هاي چاپ استفاده شد .
ابزاري قابل حمل و شبيه به پايه ي نت موسيقي ، با نوعي از طراحي كه مي توان آن را روي ميز تحرير يا معمولي گذاشت ، و كتاب را در زاويه ي مناسب براي مطالعه نگه مي دارد . انواع ديگري از رحل نيز از جنس فلز براي اتصال به دستگاه هاي ورزش خانگي ، و به شكل بالش نرم براي قرار دادن روي زانو يا استفاده در هنگام مطالعه در رختخواب ، وجود دارند .
atlas folio
بزرگ ترين رحل مورد استفاده ، معمولاً به اندازه ي 60*40 سانتيمتر ، كه عمدتاً براي اطلس هاي بزرگ از آن استفاده مي شود . مقايسه كنيد با : elephant folio
يادداشت حقوقي كه بر روي صفحه ي وب ارسال شده ، به يك پيام پست الكترونيكي پيوست گرديده ، بر روي يك محصول نصب شده ، يا همراه با يك خدمت ارائه مي گردد ، و خواننده يا مصرف كننده را آگاه مي كند كه توليدكننده يا ميزبان ، تمام وجوه محتوايي و اجرايي محصول مورد نظر را تضمين نمي كند و نمي توان او را مسئول دانست .
دسته بندي اشيا يا مفاهيم بر اساس يك يا چند مشخصه ، خصيصه ، ويژگي ، صفت ، و . . . مشترك ، به منظور طبقه بندي اين اشيا و مفاهيم بر طبق يك نظام تثبيت شده . در نظام هاي رده بندي سلسله مراتبي ، اعضاي يك رده ( مثل كتاب ها ) به زيررده هاي خاص تر ( مثل كتاب كودكان ) ، زير رده هاي فرعي ( كتاب هاي مصور ) ، و . . . تقسيم مي شوند . نيز نگاه كنيد به : main class در مديريت منابع انساني ، مجموعه اي از سِمت هاي درون يك سازمان ، كه صلاحيت ها ، وظايف ، مسئوليت ها ، شيوه هاي ارزيابي ، و . . . مربوط به اين مشاعل ، با يكديگر قابل مقايسه و همتراز هستند ، و در رتبه بندي و پرداخت نيز با هم مشابه اند . در مشاغل كتابخانه اي ، سِمت ها نوعاً به صورت زير طبقه بندي مي شوند؛ مدير كتابخانه ، كتابدار ، تكنسين كتابخانه ، دستيار فني كتابخانه ، و دستيار اداري .
نظام رده بندي كه از طريق تحليل مشخصه هاي اساسي موضوعات ( كه از آن طريق مي توان آن ها را به زيررده هايي تقسيم كرد ) ايجاد شده است . « اس آر رانگاناتان » پنج مشخصه ي اساسي را در « رده بندي كولُن » شتاسايي كرد : شخصيت ، ماده ، انرژي ، فضا ، و زمان .
فرايند تقسيم منطقي و سلسله مراتبي اشيا و مفاهيم به رده ها ، زيررده ها ، و زيررده هاي فرعي براساس وجوه اشتراك و افتراق آن ها . به عنوان شكل كوتاه شده ي واژه ي classification system يا classification scheme نيز به كار مي رود . نيز نگاه كنيد به : cross - classification