واژه‌نامه اطلاع‌رسانی





a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

شماره واژه‌ها با این حرف: 421
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 5180
رشد ريز - سازواره هايي كه هاگ هايشان در شرايط سرد و خشك داخل كتابخانه ها و ديگر تأسيسات ، غيرفعال مي مانند؛ اما بر اثر هواي مرطوب و گرم ، تحريك مي شوند و از برگ ها و صحافي كتاب ها و ديگر مواد چاپي تغذيه مي كنند . رشد آفت ، اسيدي توليد مي كند كه براي كاغذ و مواد به كاررفته در صحافي مْضِر است . همچنين موجب توليد بوي خاص كپك زدگي مي شود كه در كتابخانه ها با استمرار تهويه ي مناسب هوا ، رطوبت نسبي كم ، و نور كافي مي توان از آن ها جلوگيري كرد . هجوم آفت ها وقتي شروع شود ، متوقف كردن آن دشوار است . نيز نگاه كنيد به : fumigation preservation
كتاب يا اثر انتشاراتي ديگري كه جلد ، روپوش ، يا صفحات آن بر اثر قرارگرفتن طولاني مدت در معرض تابش مستقيم نور خورشيد يا منبع نوري قدرتمند ديگر ، دچار رنگ پريدگي يا تغيير رنگ شده . اين وضعيت بر قيمت كتاب در بازار كتاب هاي قديمي و مستعمل اثر مي گذارد .
در آرشيو ، نهاد يا فرد مسئول توليد ، دريافت ، درهمكرد ، يا هرشكلي از توليد ركوردها يا اسنادي كه به محض تعيين ارزش آرشيوي آن ها ، بايد برايشان " فرم استقرار " ايجاد كرد . به شخصي كه مسئول توليد اثري بديع در هنرهاي تجسمي مي باشد نيز اطلاق مي شود .
تصوير برگي شكل و زيبايي ار گياه " آكانتوس اسپينوسوس " ( acanthus spinosus ) ، ( نژادي از گياهان علفي ، بومي منطقه ي مديترانه اي ) كه توسط يونانيان باستان براي تزيين مراكز شهري " قِرُنتي " ( corinth ) ، و نيز به عنوان طرح تزييني در حروف آغازين و حاشيه ي تذهيب شده ي دستنوشته هاي قرون وسطي مورد استفاده قرار مي گرفت . در اين كاربرد هاي تذهيبي ، غالباً با رنگ هاي غير واقعي ( قرمز ، زرد ، بنفش ، آبي ) نقاشي مي شد .
روزنامه ي رسمي كه در روم باستان ، از دوره ي جمهوري آخر به بعد ، به صورت روزانه منتشرمي شد و عمدتاً به موضوعات دولتي ( رويداد هاي رسمي ، سخنراني هاي عمومي ، گردهمايي هاي حقوقي و قانوني ، پروژه هاي ساختماني عمومي ، اقدامات نظامي عمده ) و اعلان هاي تولد ، ازدواج و فوت اختصاص داشت . اين روزنامه همچنين اخبار مربوط به رخداد هاي نامعمول ( زمين لرزه ، حوادث عجيب ، پيشگويي ) و اطلاعاتي درباره ي زندگي خصوصي افراد برجسته ( رسوايي ، طلاق ، دعواي حقوقي ) را شامل مي شد . متن روزنامه بر ديوار ساختمان هاي عمومي نصب مي شد و رونوشت هايي براي روميان ثروتمندي كه در شهرها و استان ها زندگي مي كردند ، يا موقتاً به امور همگاني اشتغال داشتند فرستاده مي شد . گزارشگران مسئول گرد آوري اخبار گاهي از سوي اشخاصي كه قصد اعمال نفوذ در بازارهاي كالا و وقايع سياسي به نفع خويش را داشتند ، دچار گمراهي مي شدند . قطعات موجود از اين روزنامه ، كه در نوشته هاي " پترونيوس " حفظ شده ، بسيار شبيه به روزنامه هاي امروزي است .
متن تبليغاتي كه به سبك و قالب سرمقاله نوشته مي شود . براي پرهيز از ايجاد ابهام ، اكثر ناشران مجلات كلمه ي " آگهي " را به سر صفحه ي مقاله اضافه مي كنند .
يادداشتي درباره ي فوت يك نفر ، كه معمولاً در روزنامه يا مجله چاپ مي شود و ممكن است شامل متن زندگينامه اي كوتاهي از وقايع مهم زندگي فرد متوفي باشد . اعلان فوت اشخاص مشهور گاهي مدت ها پيش از فوت شخص ( با انجام تحقيق ) نگاشته مي شوند تا در مدت كوتاهي ، براي چاپ آماده شوند . اعلان هاي فوت در Biography Index ( مرجع پيايندي كه در بيش تر كتابخانه هاي ايالات متحده ، و از طريق « فِرست سِرچ » « اُسي ال سي » قابل دسترسي است ) در زير نام فرد متوفي نمايه مي شوند . كوته نوشت : obit .
تبليغاتي كه فقط در ابتدا يا انتهاي يك ادواري يا در ابتدا و انتهاي آن ( و نه در هيچ جاي ديگري از آن ) چاپ مي شود . در صحافي معمول ادواري ها ، تبليغات فاقد صفحه شمار را كه در ابتدا و/ يا انتهاي هر شماره چاپ شده اند مي توان ( به منظور كاهش حجم صحافي ) از مجله حذف كرد .
آگهي هاي تبليغاتي صحافي شده در كتاب ، كه معمولاً در انتهاي مطالب پاياني مي آيند . كوته نوشت : ads /advrts
آگهي تبليغاتي كه جداگانه چاپ شده ، و معمولاً به شكل جْزوُك ، توسط ناشر در ميان خريداران بالقوه توزيع مي شود و برنامه ي انتشاراتي آتي را با هدف جذب پيش سفارش ها ، به صورت خلاصه ارائه يا توصيف مي كند ، و گاهي با مشوق هايي همچون قيمتِ پيش ازانتشار يا تخفيف ، همراه است . آگهينامه معمولاً يك صفحه و تصوير نمونه ، فهرست مندرجات ، فهرست همكاران ، و اطلاعاتي درباره ي قيمت و تاريخ تقريبي نشر را شامل مي شود . آگهينامه براي آثار عمده ( مثل پيايندها و مجموعه هاي مرجع چندجلدي گران قيمت ) مورد استفاده قرار مي گيرد تا اطلاعاتي مشروح تر از آن چه يك گزينشگر مي تواند به طور عادي از طريق خواندن بررسي ها و اعلان هاي كتاب به دست آورد ، ارائه دهد .
كتاب صحافي شده يا آزاد برگ ، شامل صفحات سفيد براي گذاشتن تمبر ، عكس ، شعر ، كلمات قصار ، بريده ي جرايد ، يا ديگر يادگاري ها ، يا براي گردآوري امضا . همچنين ، كتابي حاوي مجموعه اي از تصاوير ، به تنهايي يا همراه با متن . نيز به كتابي با جلد پلاستيكي گفته مي شود كه براي نگهداري صفحات گرامافون طراحي شده و معمولاً با يك رويه ي شُميز مصور و فهرستي از محتواي آلبوم و يادداشت هاي توصيفي چاپ شده در داخل جلد ، همراه است .
يك شركت بازرگاني با شبكه ي جهاني متشكل از كتابفروشان و با قابليت هاي توزيع گسترده كه در تأمين كتاب هاي كمياب ، ناياب ، و دشوارياب براي كتابفروشي ها ، كتابخانه ها ، و مشتريان جزء تخصص دارد . براي اتصال به سرا صفحه ي " آليبريس " اينجا را كليك كنيد .
اقداماتي كه توسط كتابخانه يا آرشيو به منظور آمادگي در برابر ورود آسيب جدي به ساختمان ها ، مجموعه ها ، و/ يا كاركنان در صورت وقوع رخدادي عمده ( مثل آتش سوزي ، سيل يا زلزله ) انجام مي شوند و اقدامات پيشگيرانه ، تدوين برنامه ي كارآمد سوانح ، تداوم بيمه ي مناسب ، . . . را شامل مي شوند . براي اتصال به بخش آمادگي سوانح از پايگاه وب Conservation Online ( CoOL ) را كليك كنيد .
هر كاري ( از جمله ثبت كردن ، فهرستنويسي ، مـُهركوبي ، برچسب زدن ، شماره گذاري ، روپوش كشيدن ، . . . ) كه پس از فراهم آوري فقره ي كتابنگاشتي و پيش از قراردادن آن در قفسه ، بر روي آن انجام مي شود . در بعضي از كتابخانه ها ، فقره هاي در دست آماده سازي ، در فهرست درونخطي مشخص مي شوند . در صورتي كه به فقره اي نياز فوري باشد ، كاربر مي تواند درخواست كند كه در آماده سازي آن تسريع شود . مقايسه كنيد با : technical processing
فعاليت هايي كه توسط بخش آماده سازي فني كتابخانه به منظور آماده سازي فقره ها براي استفاده توسط مراجعه كنندگان انجام مي شوند . فنون خاصي كه در پردازش ظاهري به كار مي روند به قالب بندي فقره بستگي دارند . يك كتاب حداقل با يك نشان مالكيت ممهور مي شود ، برچسب مي خورد ، روكش مي خورد ، و داراي باركد مي شود . ممكن است براي جلوگيري از سرقت فقره ، يك نوار مغناطيسي هم در آن تعبيه گردد . پردازش مادي ( شامل تعمير ، مرمت ، و صحافي مجدد ) در كتابخانه هايي رايج است كه كارگاه صحافي درون سازماني دارند . نيز نگاه كنيد به : preprocessing
همه ي فعاليت ها و فرايند هاي دخيل در فراهم آوري ، سازماندهي ، آماده سازي ، و نگهداري مجموعه هاي كتابخانه اي ( از جمله فهرستنويسي و آماده سازي ظاهري ) كه معمولاً توسط بخش « خدمات فني » كتابخانه در « پشت صحنه » انجام مي شوند . اگر تعداد كاركنان اين بخش ناكافي باشد ، موجب انباشت عقب افتادگي ها مي گردد . نيز نگاه كنيد به : centralized processing
در فراهم آوري ، در مورد فقره اي گفته مي شود كه به محض دريافت ، براي آماده سازي به بخش فهرستنويسي فرستاده شده و معمولاً « سفارش فوري » ، يا فقره اي است كه مراجعه كننده اي منتظر آن مي باشد .
يك يا چند مرحله از « آماده سازي ظاهري » ، كه قبل از ارسال فقره ي كتابنگاشتي جديد توسط فروشنده به كتابخانه ي سفارش دهنده ، انجام مي شود .
متمركزكردن همه ي كاركردهاي مربوط به آماده سازي مواد براي كاربردهاي كتابخانه اي در يك مكان واحد - برخلاف آماده سازي فني كه در مكان هاي متعددي از كتابخانه يا نظام كتابخانه اي انجام مي شود . تمركزگرايي امكان استانداردكردن روش هاي آماده سازي را فراهم مي آورد ، اما هزينه هاي ناشي از توزيع مواد در بين واحدهايي كه قرار است از آن ها استفاده كنند ، ممكن است مانع افزايش كارآيي اين شيوه شود .
داده هاي عددي كه براي ارائه ي اطلاعات و رخداده هاي سودمند درباره ي عمليات يك كتابخانه يا نظام كتابخانه اي ، يا درباره ي فعاليت هاي كتابخانه ها در سطح محلي ، ايالتي ، استاني ، يا ملي ( معمولاً به شكل گزارش ادواري ) ، گردآوري ، رده بندي و جدول بندي مي شوند . براي اتصال به پايگاه وب « ليب استات » اينجا را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : circulation statistics
circulation statistics
آمار موجود از تعداد اقلامي كه در مدت زمان معين ( معمولاً يكسال ) از كتابخانه خارج شده اند ، يا تعداد دفعاتي كه يك مورد خاص در مدت زمان مشخص از آنجا خارج شده؛ اين آمار معمولاً بر اساس نوع و/يا رده ي مواد به بخش هاي كوچك تر تقسيم مي شود . آمار گردش كتاب را مي توان به صورت دستي نگهداري كرد ، اما اكثر سامانه هاي خودكار گردش كتاب ، گزارش هاي آماري مفصلي بر مبناي روز ، هفته ، ماه و سال ارائه مي كنند ، كه مي توان براي تعيين الگوهاي استفاده ( كه عامل كمكي مهمي در بودجه بندي ، مجموعه گستري ، جذب كاركنان ، و . . . مي باشد ) به تحليل آن ها پرداخت . نيز نگاه كنيد به : in - hourse use
reference statistics
در بيش تر كتابخانه ها ، كتابداراني كه در ميز مرجع كار مي كنند يك « صورت عمليات » روزانه تهيه مي كنند كه سؤالات مرجع را ، معمولاً بر اساس ساعت و نوع سؤال ( اطلاعاتي ، ارشادي ، آموزشي ، ارجاعي ، . . . ) در آن ثبت مي كنند . نتايج ( كه به صورت هفته اي ، ماهانه ، يا سالانه گردآوري مي شوند ) تحليل مي گردند تا الگوها و روندهاي مؤثر در پيش بيني نيازهاي پرسنلي ، زمان بندي ميز مرجع ، گسترش مجموعه ي مرجع ، و برنامه ريزي خدمات جديد مشخص شوند . كتابدار مسئول نظارت بر خدمات مرجع نيز ممكن است در گزارش هايي كه به مديريت كتابخانه مي دهد به اين نتايج استناد كند .
شمارش رسمي و تحليل آماري جمعيت يك محدوده ي جغرافيايي بخصوص ( شهر ، شهرستان ، ايالت ، استان ، كشور ، و . . . ) كه در يك مقطع زماني خاص انجام مي شود . قديمي ترين سرشماري از خانوارهاي ماليات دهنده در سده ي سوم پيش از ميلاد در چين ثبت شده است . شمارش هاي كامل تري با اهداف نظامي و مالياتي در روم باستان به وسيله ي مجريان بخصوصي به نام كلانتر ( censor ) انجام مي شد . ظهور سرشماري نوين در اروپا در قرن هفدهم آغاز شد و امروزه پرسش هايي درباره ي سن ، جنسيت ، نژاد ، درآمد ، مسكن ، و . . . را دربرمي گيرد ، كه براي توليد داده هاي مورد استفاده در برنامه ريزي اجتماعي ، ناحيه بندي سياسي ، بازاريابي تجاري و پيشه گاني ، و . . . از آن ها استفاده مي شود . در اكثر كشورها ، مشاركت در سرشماري اجباري است و اطلاعات گردآمده درباره ي هر يك از خانوارها و پيشه ها محرمانه است .
شيوه اي در آموزش و يادگيري براي غلبه بر موانع زماني و مكاني كه دانشجويان را قادر مي سازد به مطالعه در منازل خودشان يا ساختمان هاي محلي ( اغلب به دلخواه خودشان ) و با استفاده از موادي كه به صورت الكترونيكي يا از طريق پست الكترونيكي در دسترس هستند ، بپردازند . شبكه هاي مخابراتي و تله كنفرانس ، يادگيري از راه دور را تسهيل كرده اند . كتابخانه ها با ايجاد داده پايگاه ها و فهرست هاي درونخطي ، منابع رزرو الكترونيكي ، خدمات مرجع الكترونيكي ، آموزش هاي درونخطي ، و خدمات الكترونيكي تحويل مدرك ، در پشتيباني يادگيري از راه دور مي كوشند . براي آگاهي بيش تر درباره ي يادگيري از دور را كليك كنيد . نيز نگاه كنيد به : continuing education
دوره هايي كه مخصوصاً براي بزرگسالاني طراحي شده كه زندگي خود را بيرون از نظام رسمي آموزش عالي گذرانده اند . چون دانشجويان غير سنتي غالباً فاقد آن مهارت هاي كتابخانه اي هستند كه دانشجويان شاغل در دوره هاي تحصيلي سنتي از آن برخوردارند ، ممكن است به سطح ابتدايي تري از آموزش كتابشناختي ، و در مراجعه به ميز مرجع به كمك بيشتري نياز داشته باشند .
آموزش رسمي ارائه شده توسط يك شركت ، نهاد ، سازمان ، يا مؤسسه با هزينه ي خودش ، به منظور ارتقاي كارآيي يا شايستگي كارمندان ، بويژه در يك مهارت خاص يا مجموعه اي از مهارت ها . جلسات ممكن است توسط كارمنداني كه مهارت كافي دارند ، به صورت درون سازماني طراحي شوند و در ساختمان هاي خود سازمان ، برگزار گردند؛ نمايندگان سيار فروشنده به برگزاري آن ها اقدام كنند ، يا توسط شركت آموزشي بيروني ( كه مخصوص اين هدف به كار گرفته شده ) برگزار شوند . نيز نگاه كنيد به : professional development
مدت زمان محدودي از كار عملي در كتابخانه يا ديگر مركز اطلاعاتي كه هدف از آن ، تأمين فرصتي براي افراد تازه كار است تا ( معمولاً در حوزه ( هاي ) تخصصي دانشجو ) مباحث نظري را با تجربه ي عملي ربط دهند . مقايسه كنيد با : internship
همه ي فعاليت هاي لازم در تعليم نحوه ي استفاده ي بهينه از منابع ، خدمات ، و تجهيزات كتابخانه به كاربران؛ مشتمل بر آموزش رسمي و غيررسمي كه به وسيله ي كتابدار يا يكي از ديگر كاركنان ، به صورت يك به يك يا گروهي ارائه مي شود . همچنين تك آموزهاي درونخطي ، مواد ديداري - شنيداري ، و راهنماهاي چاپي و رهياب را دربرمي گيرد . اين واژه از « دستوره آموزي كتابنگاشتي » عام تر است .
برنامه هاي آموزشي كه به منظور آماده كردن دانشجويان براي كسب درجه ي فوق ليسانس « اِم اِل اِس » يا « اِم اِل آي اِس » طراحي شده ، و توسط هيئت علمي يك واحد دانشگاهي با نام « مدرسه ي عالي كتابداري » تدريس مي شود . آموزش نوين كتابداري در سال 1887 ، و زماني آغاز شد كه « ملويل ديويي » اولين مدرسه ي آموزش كتابداران حرفه اي را در دانشگاه كلمبيا تأسيس كرد . نيز نگاه كنيد به : Association for Library & Information Science Education