واژه‌نامه اصطلاحات دکومانتاسیون

واژه‌نامه انگلیسی به فارسی اصطلاحات دکومانتاسیون را عبدالحسین آذرنگ در سال 1359 برای ترویج این رشتة نوپای علمی در ایران پدید آورده است. دکومانتاسیون در برابر documentation به کار می‌رفت که امروزه به دبیزش نیز گفته می‌شود.

ا ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ه ی
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
شماره واژه‌ها با این حرف: 55
شمار همه واژه‌‌های واژه‌نامه: 537
ناپیوسته، نامرتبط
Offline
اصطلاحی که در نقطه مقابل پیوسته /مرتبط (online) به کار میرود و در مواردی که تجهبزات ماشینی، پایانه های کامپیوتری یا دیگر ابزارهای ذخیره و بازیابی اطلاعات مرتبط به هم نبوده یا تحت نظارت واحد مرکزی آماده سازی اطلاعات در نیامده باشد، استعمال می گردد.
دیدگاه
ناتوصیفگر، غیرتوصیفگر
Non-descriptor
اصطلاحی که در اصطلاحنامه به کار برده نمی شود، بلکه با ارجاع مستقیم، به توصیفگر رایج احاله می گردد.
دیدگاه
نسبت بازیافت در چند بازیافتی (ف)
Precision ratio
نسبت تعداد مدارک بازیابی شده مربوط، به تعداد مدارک بازیابی نشده.
دیدگاه
نسخه پیش فرست، نسخه نمونه
Advance copy
نسخه ای از نشریه که پیش از انتشار، برای بررسی، اظهارنظر، اطلاع یا مقاصد دیگر، نزد اشخاص یا سازمانها فرستاده میشود.
دیدگاه
نشانه اختیاری
Arbitrary sign
نشانه ای که برای بیان مقصودی خاص، بین دو اطلاع برقرار و تفسیر شده باشد.
دیدگاه
نشانی
Address
یک) جایگاه ویژه اطلاع در حافظه کامپیوتر 2) نماد (سمبل) ی که محل نگاهداری داده های اطلاعاتی را نشان میدهد
دیدگاه
نشر جدا
Separate
بخشی از یک مدرک، که دقیقا مطابق شکل ظاهری اصل مدرک و الزاما نه به صورت نشریه ادواری، منتشر شده باشد.
دیدگاه
نظام ارتباطی، نظام ارتباطات
Communication System
مجموعه اصلوب و روشهایی که مطابق آن اخبار و اطلاعات از نقطه، شخص، دستگاه یا سازمانی به محل یا شخص مورد نظر انتقال یابد، یا خبر و اطلاع که بین دو یا چند نقطه مورد مبادله قرار گیرد.
دیدگاه
نظام اطلاعاتی
Information system
نظامی که براساس اصول و قواعد آن، اطلاعات شناسایی گردآوری، انباشته و بازیابی می شود.
دیدگاه
نظام اطلاعاتی مدیریت
Management information system
نظام اطلاعاتی که به منظور اجرای بهتر، صحیح تر و مستدل تر مدیریت، مورد استفاده دستگاه مدیریت قرار گیرد.
دیدگاه
نظام دست یابی فراگیر
Multiple access system
نوعی نظام ذخیره سازی و بازیابی ماشینی اطلاعات که دستیابی به اطلاعات را از راه دور ممکن می کند و زمینه دسترسی به اطلاعات را در سطوح مختلف سلسله مراتب موضوعی فراهم می آورد.
دیدگاه
نظام دستی، نظام غیرماشینی
Manual system
به آن نوع از نظام آماده سازی داده ها و اطلاعات گفته می شود که به تجهیزات کامپیوتری و وسایل ماشینی مجهز نباشد.
دیدگاه
نظام ذخیره و بازیابی شناسه ها
Item entry system
یکی از انواع نظام ذخیره سازی و بازیابی مدارک یا اطلاعات. در این نوع از نظام، اساس ذخیره سازی و بازیابی برشناسه (entry) گذاشته شده است. شناسه ها اقلام اصلی بایگانی را تشکیل می دهند، نه توصیفگرها، اصطلاحات یا عوامل شناسایی دیگر.
دیدگاه
نظام رخبرگه ای
Aspect Caed System
نوعی شیوه بایگانی برگه هاست. در این شیوه، هر برگه نشان دهنده یک ویژگی یا یک جنبه از اطلاع است. البته این امکان هم هست که هر برگه شامل صورت تمام اسناد و مدارکی باشد که درباره همان ویژگی با موضوع مورد نظر گردآوری شده باشد.
دیدگاه
نظام سرشناسه های اصطلاحی
Term entry system
نظام ذخیره و بازیابی براساس برگه های اطلاعاتی که حاوی سرشناسه های اصطلاحی حستند.
دیدگاه
نظام ملی اطلاعاتی
Nartional information system
یک) نظامی که اطلاعات علمی، فنی و تخصصی یک کشور مطابق آن گردآوری، سازماندهی، بازیابی و اشاعه و منتشر شود؛ 2) انتخاب یک نظام اطلاعاتی از میان نظامهای قراردادی، رایج یا موجود و اعمال آن بر گردش اطلاعات علمی، فنی و تخصصی در سطح کشور.
دیدگاه
نظام نگاهداری و بازیابی اطلاعات
Storage and retrieval system of information
نظام منضبط با قواعد، اصول، هدف و روش کار مشخص که بر تمام فعالیت های نظام اطلاعاتی، اعم از تمام فعالیت های مربوط به شناسایی، گردآوری، نگاهداری و بازیابی اطلاعات، حاکم باشد.
دیدگاه
نظام نوع-گونه
Genus-species system
مجموعه سازمان یافته مفاهیمی که بر شالوده روابط منطقی میان مفاهیم استوار باشد.
دیدگاه
نظریه اطلاعاتی
Information Theory
شاخه ای از معرفت بشر که به بحث و تحقیق پیرامون احتمال موارد درست یا نادرست انتقال اطلاعات و مخابره پیامها می پردازد. در این دانش نو، تحریف ها یا اختلال هایی که ممکن است درامر مبادله اطلاعات پدید آید، مورد مطالعه و تحقیق قرار می گیرد.
دیدگاه
نگاهداری تصویری
Graphic storage
ثیت و ذخیره اطلاعات بر روی فیلم.
دیدگاه
نگاهداری مغناطیسی، ذخیره مغناطیسی، انباشت مغناطیسی
Magnetic storage
نوعی روش ذخیره سازی اطلاعات که با استفاده از خاصیت مغناطیسی مواد و اجسام، عمل ذخیره سازی و نگاهداری اطلاعات صورت می گیرد.
دیدگاه
نمایه
Index
نمایه عبارت از راه و وسیله ای است برای مراجعه همراه با نظم و روش به یک متن، محتوا، مجموعه ای از اسناد و مدارک، یا هرگونه اطلاع ثبت و ضبط شده ای که به شکلی خاص- مثلا برحسب ترتیب الفبایی - مرتب شده باشد. تفاوت نمایه با صورت و سیاهه (List) بیشتر در این است که نمایه دارای ساختمان، شیوه تنظیم، نظام ارجاعی خاص و تدابیر دیگری است که غرض از تهیه آن سازمان دادن اطلاعات به قصد بازیابی سهل، سریع و همراه با روش است.
دیدگاه
نمایه ادواری، فهرست مقالات
Periodical index
یک) نمایه ای که از محتویات یک یا چند مجلد ادواری تهیه شده باشد؛ 2) نمایه ای از درهم کرد (cumulative ) چند مجلد که به صورت ادواری منتشر شود.
دیدگاه
نمایه استنادی، نمایه استشهادی
Citation index
فهرستی از منابع و مراجع یاد شده در یک مدرک خاص یا در مجموعه ای از مدارک.
دیدگاه
نمایه بی ارجاع
Asyndetic index
نمایه ای که فاقد هرگونه ارجاع باشد.
دیدگاه
نمایه جایدادی (ف)
Location index
نمایه ای که محل فیزیکی مواد یا مطالب تنایه سازی شده را نشان دهد.
دیدگاه
نمایه چرخشی (ف)، نمایه چرخان
Rotated index
یکی از انواع نمایه ها. نمایه الفبایی مرکب از عنوانها، عبارتها، جمله ها و حتی کدهای اطلاعاتی که عناصر برگزیده آنها در ابتدا قرار گیرد و بقیه عناصر به همان ترتیب اصلی به دنبال عنصر برگزیده بیاید. این نوع نمایه از دیرباز در فهرستنگاری ایرانی رایج بوده و در تدوین کشف الایات ها و کشف الابیاتها به کار رفته است.
دیدگاه
نمایه رده ای (ف)
Classified index
نمایه ای که اصطلاحات آن مطابق یکی از نظامهای رده بندی تنظیم شده باشد. به این نوع از نمایه نمایه نظام یافته (سیستماتیک) هم میگویند.
دیدگاه
نمایه سازی (ف)
Indexing
یک) عمل تهیه و تدوین نمایه ها؛ 2) تجزیه و تحلیل محتوای اطلاعاتی مدارک و بیان آن بازبان نظام نمایه سازی از راه: الف) انتخاب مفاهیمی که قابلیت نمایه سازی دارد، و ب) بیان مفاهیم با زبان نظام نمایه سازی و در قالب منظم شناسه های نمایه؛ 3) تخصیص اصطلاحات بررسی و شناخته شده به موضوعات مدارک و مواد اطلاعاتی دیگر، به قصد بازیابی آنها از طریق همین اصطلاحات و هرگاه که لازم باشد؛ 4) علی الاطلاق، عنوان همه فعالیت هایی که برای سازمان دادن و نگاهداری مدارک صورت می گیرد.
دیدگاه
نمایه سازی آزاد
Free indexing
یکی از شیوه های نمایه سازی. روشی که نمایه ساز بر پایه دانش و تخصص خود پیش میگیرد و بی آنکه در کار نمایه سازی به واژه نامه با اصطلاحنامه ای رجوع کند، به اتکای خود مدرک به نمایه سازی می پردازد.
دیدگاه